مطالب مرتبط با کلیدواژه
۲۰۱.
۲۰۲.
۲۰۳.
۲۰۴.
۲۰۵.
۲۰۶.
۲۰۷.
۲۰۸.
۲۰۹.
۲۱۰.
۲۱۱.
۲۱۲.
۲۱۳.
۲۱۴.
۲۱۵.
۲۱۶.
۲۱۷.
۲۱۸.
۲۱۹.
۲۲۰.
پهنه بندی
منبع:
جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۴ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۷۲
357-383
حوزههای تخصصی:
خبندان یکی از پدیده های مهم مورد مطالعه در اقلیم شناسی است که وقوع ناگهانی آن در ابتدا و انتهای فصل سرما، می تواند بسیار خطرزا برای بخش کشاورزی باشد. لذا برای مدل سازی و پهنه بندی شاخص های آماری یخبندان ها در استان کردستان، داده های مربوط به دمای حداقل روزانه 6 ایستگاه همدید برای یک دوره 16 ساله (2016 – 2001) از سازمان هواشناسی ایران اخذ گردیدند. در ادامه با استفاده از مدل های رگرسیونی چند متغییره رابطه بین پنج شاخص آماری یخبندان ها یعنی متوسط تاریخ آغاز یخبندان، متوسط تاریخ خاتمه یخبندان، متوسط تعداد سالانه روزهای یخبندان، متوسط طول فصل یخبندان و متوسط طول فصل رشد با سه عامل ارتفاع، طول و عرض جغرافیایی مدل سازی گردید. در ادامه بر اساس مدل های رگرسیونی به دست آمده برای هر شاخص، نقشه های پهنه بندی آنها برای استان کردستان تهیه شدند. نتایج حاصل از مدلسازی رگرسیونی بین شاخص های مختلف یخبندان با سه عامل ارتفاع، عرض و طول جغرافیایی در استان کردستان نشان داد که این سه عامل به ترتیب می توانند 95، 90، 88، 80 و 72 درصد تغییرات مربوط به طول دوره رشد، وقوع اولین روز یخبندان، طول دوره یخبندان، فراوانی وقوع روزهای یخبندان و وقوع آخرین روز یخبندان را تبیین کنند. آرایش فضایی شاخص های مختلف یخبندان در استان کردستان نیز نشان از یک آرایش غربی به شرقی در مقادیر شاخص های مختلف یخبندان دارد. یعنی هر چه از جانب غرب به سمت شرق حرکت می کنیم تعداد فراوانی روزهای یخبندان و همچنین طول دوره یخبندان کاهش پیدا می کند و متعاقب آن فصل رشد افزایش پیدا می کند. متناسب با این تغییرات وقوع اولین روز و آخرین روز یخبندان نیز با تاخیرهای زیادی در بین نیمه شرقی و غربی این استان قابل مشاهده است.
پهنه بندی خطر رانش زمین با استفاده از روش های همپوشانی وزنی و تحلیل شبکه؛ مطالعه موردی: منطقه نصرآباداستان گلستان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سپهر دوره ۲۹ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۱۴
117 - 132
حوزههای تخصصی:
یکی از راهکارهای مهم برای کاهش خسارت های ناشی از وقوع زمین لغزش ها، شناسایی این مناطق به منظور رعایت فاصله مجاز از آنها است. به این منظور باید نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش دقیقی برای این مناطق تهیه شود. برای انجام این پژوهش، به وسیله نقشه های زمین شناسی موجود و بررسی های میدانی، نقشه پراکنش زمین لغزش ها در حوضه نصرآباد استان گلستان تهیه شد. در تحقیق حاضر از ترکیب روش تحلیل شبکه ای (ANP) و روش وزنی، پهنه بندی مناطق مستعد زمین لغزش و شناسایی عوامل مؤثر بر آن انجام گرفت. بدین منظور از معیارهای اصلی شامل شیب، جهت شیب، انحنای زمین، ارتفاع، سنگ شناسی، خاک شناسی، کاربری زمین، تراکم پوشش گیاهی، فاصله از جاده، فاصله از سکونتگاه ها، تراکم رودخانه و آبراهه، بارش برای تعیین مناطق دارای پتانسیل لغزش استفاده گردید. با مقایسه زوجی میان خوشه ها و عناصر آن، وزن هریک از عناصر محاسبه شد. سپس با اعمال وزن و ضرایب هر عنصر در لایه مربوط به خودش و همپوشانی لایه ها، نقشه نهایی پتانسیل زمین لغزش تهیه گردید. نتایج نشان داد که عامل توپوگرافی (با وزن 0/662) بیشترین تأثیر، و عامل هیدروگرافی (با وزن 0/009) کمترین تأثیر را در میان سایر عوامل دارند. نتایج مدل نشان داد حدود 50 درصد از منطقه مورد مطالعه دارای پتانسیل بالای زمین لغزه است و بیشتر زمین لغزش ها در مناطق با دامنه های پرشیب یا واحدهای سنگی نفوذناپذیر نزدیک به سطح زمین رخداده است. همچنین به کارگیری روش همپوشانی وزنی به همراه تحلیل شبکه توانسته است به عنوان ابزاری کارآمد در پهنه بندی خطر زمین لغزه مورد استفاده قرار گیرد و به خوبی قابلیت و توانایی مدل تحلیلی پژوهش را به اثبات برساند.
پهنه بندی حریم ایمنی و آسیب پذیری در شهر اهواز از منظر پدافند غیرعامل(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
آسیب پذیری را می توان نقص ذاتی در ابعاد ویژه محیط شهر دانست که بنا به ویژگی های بیولوژیکی و فیزیکی و یا مشخصه های طراحی آن مستعد آسیب است. از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی ساختارهای شهر اهواز و ریز پهنه بندی آسیب پذیری آن از منظر پدافندغیرعامل و سوق دادن آن به سوی چشم انداز آینده شهر ایمن انجام شده است. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش شناسی توصیفی تحلیلی مبتنی بر رویکرد مطالعات مکانی- مدلی است. داده های این پژوهش شامل شاخص های 11 گانه آموزشی، آتش نشانی، اداری- انتظامی، خطوط برق، پایانه ها، تأسیسات شهری، مراکز تجاری، راه، صنایع شهری، مراکز انتقال گاز و مراکز بهداشتی می باشند. به منظور تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS استفاده شده است. بنابراین جهت سنجش الگوی همجواری، پس از شناسایی لایه های مؤثر در آسیب پذیری و با استفاده از ابزار Distance نقشه های فواصل برای آن ها طراحی و استاندارد شد. برای توزیع فضایی و ریزپهنه بندی آسیب پذیری شهر اهواز از ابزار FUZZY OVERLAY در نرم افزار ArcGIS استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که در بخش ریز پهنه بندی آسیب پذیری، 29/73 درصد مساحت شهر کاملاً آسیب پذیر، 29 درصد آسیب پذیر، 21/18 درصد آسیب پذیری متوسط، 13/22 درصد آسیب پذیری کم و 6/85 درصد از پهنه کل شهر در وضعیت آسیب پذیری خیلی کم قرار دارد.
پهنه بندی و تحلیل فضایی فقر شهری با استفاده از تحلیل های مکانی (مورد مطالعه: شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
بررسی وضعیت فقر در هر جامعه، اولین قدم در برنامه ریزی برای مبارزه با فقر و محرومیت است و با درک روند تحولات فقر در طول زمان، برنامه ریزان می توانند تصمیمات لازم را اتخاذ کنند. در همین راستا هدف پژوهش حاضر بررسی پهنه بندی و تحلیل فضایی فقر شهری در شهر مشهد است. برای انجام این کار از اطلاعات و داده های جمع آوری شده از منابع مختلف استفاده شده است. نقشه نهایی از تلفیق و هم پوشانی معیارهای موثر در پهنه بندی فقر شهری با استفاده از نظر کارشناسان و بررسی پیشینه تحقیق با تاکید بر تحلیل های مکانی GIS به دست آمده است؛ براساس نقشه نهایی 33.05 درصد از سطح شهر مشهد، وضعیت بسیار مناسبی را از لحاظ معیارهای مورد بررسی در راستای پهنه بندی فقر شهری دارا می باشند که شامل محدوده های فلسطین، سجاد، گوهرشاد، رازی، بهاران، ولیعصر، فارغ التحصیلان، حافظ، ایثارگران و ... می باشد. طبقه دوم(معادل 18.75درصد) که نشانگر وضعیت مناسب می باشد شامل محدوده شاهد، الهیه، جانباز، تربیت، هنرور و ... است. طبقه سوم (معادل 19.28درصد ) دارای شرایط متوسطی می باشد و شامل محدوده های مختلف شهر از جمله راه آهن، طبرسی شمالی، وحدت، امیرآباد، کشاورز و موعود می باشد. طبقه چهارم (معادل 8.46 درصد ) شرایط نامناسب را دارا است و محدوده آن شامل قسمت های سیس آباد، ایوان و بخش هایی از منطقه 7 می باشد طبقه پنجم (معادل 20.43 درصد )که وضعیت بسیار نامناسب را شامل می شود، قسمت های جاهدشهر، ابوذر، رباط، انقلاب، بهارستان، پنجتن آل عبا، شهید قربانی و مهدی آباد را در برمی گیرد.
پهنه بندی آگروکلیمایی کشت زعفران در استان همدان رهیافتی برای تغییر الگوی کشت(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
افزایش دما، کاهش بارندگی، شوری خاک، افت شدید سطح سفره های آب زیرزمینی و خشکسالی های طولانی مدت، بازنگری در الگوی کشت گیاهان زراعی و جایگزینی محصولات سازگار با شرایط حال حاضر را به امری اجتناب ناپذیر بدل کرده است. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف مکان یابی مناطق مستعد کشت زعفران و با در نظر گرفتن نیازهای اکولوژیک این محصول انجام شد. در این زمینه برمبنای روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در محیط نرم افزار ARC/GIS10.3 مدل سازی صورت گرفت و سپس اطلاعات تحلیل فضایی شد. شاخص ها و داده های استفاده شده شامل اطلاعات مربوط به زمین و خاک و داده های اقلیمی با طول دوره آماری مشترک 30ساله (1364- 1394) از ایستگاههای سینوپتیک و کلیماتولوژی مناطق مختلف استان همدان گردآوری شد؛ سپس براساس اهمیت هر شاخص با استفاده از مدل AHP، معیارها در سطح منطقه پژوهش وزن دهی شد. برای تحلیل فضایی، اطلاعات به نرم افزار Expert choice وارد و خوشه بندی، ارزش گذاری معیارها و تلفیق اطلاعات انجام و درنهایت لایه نهایی تولید شد. نتایج نشان داد 59/56 درصد از اراضی استان همدان برای کاشت زعفران در کلاس های کاملاً مناسب و مناسب، 7/27 درصد در شرایط نسبتاً مناسب و 69/15 درصد در کلاس نامناسب قرار گرفتند. دشت های کاملاً مناسب کاشت محصول زعفران شامل کبودرآهنگ، همدان و بخشی از رزن است و اسدآباد، تویسرکان و بخشی از ملایر و نهاوند در کلاس های نامناسب قرار دارند. براساس نقشه نهایی هر میزان از سمت جنوب، جنوب غرب و جنوب شرق به سمت شمال استان پیش برویم، به میزان استعداد مناطق برای کشت زعفران افزوده می شود و این شرایط تا جایی ادامه می یابد که به دلیل وجود عوامل اکولوژیکی، کشت این محصول توجیه پذیرتر است.
نقش ظرفیت های پهنه های گردشگری حوزه نفوذ کلان شهرمشهد در توسعه پایدار شهری، نمونه موردی: دهستان ابرده(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
گزارش های سازمان جهانی گردشگری بیانگر این مطلب می باشد که امروزه گردشگری به یکی از بزرگ ترین صنایع دنیا تبدیل شده است. آن چه که در بحث گردشگری حائز اهمیت است تنها مسائل اقتصادی از قبیل اشتغال زایی، ارزآوری و ... نمی باشد؛ بلکه نقش آن در توسعه پایدار شهری و در کنار آن پاسخگویی به یکی از مهم ترین نیازهای انسانی یعنی نیاز به امنیت، آرامش روحی و روانی و تفریح و سرگرمی است که انسان با رفتن به محیط های طبیعی و سپری کردن مدتی در آنجا، سبب ارضای این نیاز ذاتی او می گردد. در این راستا، پژوهش حاضر، به دنبال شناسایی پهنه های دارای قابلیت گردشگری در یکی از مناطق مستعد گردشگری در حوزه نفوذ کلان شهر مشهد، یعنی دهستان ابرده می باشد. روش تحقیق این پژوهش، توصیفی- تحلیلی با هدف کاربردی است که از طریق مطالعات اسنادی و میدانی و هم چنین استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) انجام می گیرد. بدین منظور، ابتداء عوامل مؤثر در پهنه بندی به روش دلفی شناسایی شده و سپس با روش تحلیل سلسله مراتبی و با استفاده از نرم افزار expert choice به متغیرها وزن داده می شود. در ادامه لایه های مختلف در نرم افزار GIS به وسیله توابع overley تلفیق شده و امتیاز هر پهنه با توجه به کل عوامل مؤثر و وزن آن ها، به دست آمده و سپس کل پهنه ها به سه دسته پهنه های با ظرفیت بالا، متوسط و کم برای گردشگری، طبقه بندی شده است. نتایج مطالعه نشان می دهد که تنها 15 درصد اراضی موجود در دهستان ابرده دارای ظرفیت بالای گردشگری می باشد که بر این اساس، در جهت رونق هر چه بیشترگردشگری در این منطقه لازم است با توجه به ظرفیت بالقوه موجود در هر پهنه، کاربری جاذب گردشگر برای آن ها پیشنهاد گردد.
تهیه نقشه آلودگی هوا با استفاده از روش درون یابی کریجینگ در GIS، مورد مطالعه: کلان شهرتهران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
شهر تهران به عنوان بزرگ ترین شهر ایران در زمره آلوده ترین شهرهای جهان به حساب می آید بنابراین ضرورت شناخت دقیق آلاینده ها و مشخص ساختن پهنه های آلوده به منظور کاستن از شدت آن ها آشکار است. هدف این پژوهش تهیه نقشه آلودگی هوای تهران و مشخص کردن مناطقی دارای بیش ترین آلودگی است. برای بررسی وضعیت آلودگی هوای شهر تهران پس از جمع آوری غلظت 5 آلاینده جوی (CO، NOx، SOx، O3، PM25) از 20 ایستگاه ثبت کننده آلاینده های هوا، از سه روش درون یابی، کریجینگ و روش توابع شعاعی پایه و روش عکس فاصله وزنی IDW در نرم افزار ArcGIS و برای مقایسه روش ها و انتخاب بهترین آن ها از ریشه میانگین مربعات خطا RMSE و ضریب همبستگی R2 استفاده شده است. با بررسی مقادیرRMSE مشخص گردید که در اکثر پارامترها روش IDW دارای دقت مناسب تری جهت پهنه بندی آلودگی منطقه می باشد. برای رسیدن به نتایج با استفاده از روش های ذکرشده، نقشه محدوده های کیفی هوا در منطقه آماده و با تلفیق پنج نقشه و وزن دهی به هریک از پارامترها نقشه کلی آلودگی منطقه تهیه شد. نتایج نشان می دهد در نقشه پهنه بندی آلودگی CO بیش ترین وضعیت آلودگی مربوط به طبقه ناسالم، در نقشه NO مربوط به طبقه بسیار ناسالم، در نقشه O3 مربوط به طبقه بسیار ناسالم، در نقشه PM مربوط به طبقه ناسالم و هم چنین، در نقشه SO مربوط به طبقه ناسالم می باشد. در نقشه نهایی نیز بیش ترین بخش مربوط به طبقه ناسالم است. به طورکلی ایستگاه مسعودیه با وزن آلودگی 1091 بیش ترین آلودگی و خطرناک ترین وضعیت هوا را دارد و ایستگاه دروس با وزن آلودگی 628 دارای وضعیت مناسب تری بوده است.
تحلیل مدل های تحلیل شبکه و منطق فازی برای تهیه نقشه پهنه بندی حساسیت وقوع زمین لغزش مطالعه موردی: (جاده سراب - نیر)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
یکی از انواع ناپایداری دامنه ای که هرساله خسارات مالی و جانی فراوانی را بر زندگی انسان ها وارد می نماید، زمین لغزش می باشد. در پژوهش حاضر، کارایی مدل تحلیل شبکه (ANP) و منطق فازی در پهنه بندی خطر وقوع زمین لغزش در 3 کیلومتری محور سراب_نیر مورد ارزیابی قرار گرفت. فرایند انجام کار بر مبنای تلفیقی از روش های کتابخانه ای و میدانی است. به این منظور ابتدا نقشه زمین لغزش های منطقه با بازدیدهای میدانی تهیه شد. سپس با مرور و بررسی منابع، عواملی که می توانند در فرآیند بروز زمین لغزش مؤثر باشند، استخراج و با توجه به دید کارشناسی و بررسی منابع، 10 عامل طبیعی و انسانی شامل گسل، کاربری اراضی، شیب، فاصله از آبراهه، فاصله از جاده، زمین شناسی(لیتولوژی)، بارش، جهت شیب، ارتفاع و پوشش گیاهی برای تهیه نقشه پهنه بندی و پتانسیل خطر وقوع زمین لغزش، استفاده شدند. نقشه حاصل در 5 کلاس خطر، طبقه بندی و با توجه به زمین لغزش های رخ داده در محدوده مورد مطالعه، مورد ارزیابی قرار گرفت. با توجه به نتیجه ارزیابی، مدل های به کار رفته، قابلیت مناسبی را برای پیش بینی وقوع زمین لغزش نشان می دهند. بررسی و تحلیل نتایج نشان داد که میزان بارش و ارتفاع نسبت به سایر عوامل تأثیر بیشتری در ایجاد نواحی پرخطر ایفا می کنند که بعد از این دو عامل، مناطق با پوشش گیاهی کم، مناطق دارای سنگ های سست و نواحی نزدیک به گسل به ترتیب بیشترین تأثیر را در وقوع زمین لغزش های منطقه داشتند.
پهنه بندی مخاطرات طبیعی مقاصد گردشگری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)(مورد مطالعه: شهرستان شفت)
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۱ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۲
458 - 478
حوزههای تخصصی:
به طور کلی مخاطرات طبیعی از جمله عوامل تهدیدکننده مقاصد گردشگری هستند که منجر به تغییر در روند توسعه گردشگری یک منطقه می شوند؛ بنابراین با استفاده از پهنه بندی مخاطرات طبیعی و شناخت و ارزیابی توان اکولوژیک منطقه می توان محدوده های مستعد توسعه گردشگری را شناسایی و زیان های ناشی از مخاطرات را تا اندازه ای کاهش داد. در این تحقیق پهنه بندی مخاطرات طبیعی مقاصد گردشگری شهرستان شفت مورد مطالعه قرار گرفته است. شفت از شهرستان های شمال ایران است که در غرب استان گیلان واقع شده است. کوه های تالش که منبع بزرگی از برف زمستانی و باران های مناسب می باشند، در نزدیکی این شهرستان قرار گرفته اند که سرچشمه رودخانه ها و چشمه های متعددی در محدوده این شهرستان می باشند. برخورداری از چشم انداز های طبیعی نظیر ییلاقات ، آبشارها و قرارگیری دو بقعه امام زاده ابراهیم و امام زاده اسحاق در محدوده شهرستان شفت باعث شده است این شهرستان جایگاه ویژه ای در توسعه گردشگری استان گیلان از لحاظ اکوتوریسم و گردشگری مذهبی داشته باشد. با توجه به میزان اهمیت این شهرستان به عنوان یک مقصد گردشگری مهم در این تحقیق براساس داده های مختلف محیطی، مدلی برای پهنه بندی مخاطرات طبیعی توسعه گردشگری در شهرستان شفت ارائه شد که بر رویکرد ارزیابی چند عامله استوار است.مدل فوق با استفاده از وزن دهی به معیارها با فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و تحلیل های فضایی در محیط GIS همراه شد تا نمایش بهینه توان سرزمین در سه طبقه بسیار مطلوب(کم خطر)، نیمه مطلوب(خطر متوسط) و نامطلوب(خطر زیاد) برای توسعه گردشگری ، فراهم شود.نتایج نشان داد که 32/52 درصد از کل سری دارای پهنه مطلوب برای گردشگری و 30/39 درصد از کل سری دارای پهنه نیمه مطلوب و 38/8 درصد دارای پهنه نامطلوب برای توسعه گردشگری می باشد.
پهنه بندی خطر سیلاب شهری در منطقه 9 شهرداری مشهد
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۱ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۲
1140 - 1158
حوزههای تخصصی:
زمینه و هدف: شهر، دستاورد تمدن بشری، همواره با مخاطرات بسیاری روبه رو بوده و زندگی ساکنان را تحت تاثیر قرار داده است که گاه خودِ انسان و توسعه شهرها بر شدت مخاطرات افزوده است. سیلاب های شهری از مهم ترین مخاطراتی است که علل و عوامل انسانی و محیطی متعددی موجب بروز آن میشود. هدف از این تحقیق تهیه نقشه های خطر پذیری سیلاب در منطقه 9 شهرداری مشهد است تا بتوان براساس آن بخشی از مراحل پیش گیری و آمادگی یا ترکیب این دو را قبل از وقع بحران سیلاب در محیط های شهری اجرا نمود. روش: در این تحقیق شش عامل: فاصله از مسیل، ارتفاع، تراکم جمعیتی، شیب، جهت شیب و کاربری اراضی به عنوان عوامل موثر در نظر گرفته شده اند که براساس متدAHP در نرم افزار Expert choice وزن دهی شده و در محیط نرم افزار Arc GIS طبقه بندی و با استفاده از توابع مختلف مانند Euclidean Distance لایه های مورد نظر تهیه شده است. نقشه خطر پذیری نهایی با استفاده از ضرب لایه های نرمال سازی شده وزنی Reclassify در تابع Raster calculator بدست آمده است. یافته ها: طبق آن چه از نتایج تحقیق به دست آمد، شش عامل در نظر گفته شده فاصله از ارتفاع، مسیل، تراکم جمعیتی، شیب، جهت شیب، کاربری اراضی موثر بر خطر سیلاب شهری هستند. هم چنین بر اساس محاسبات 74% از مساحت منطقه در محدوده با خطر کم و خیلی کم قرار دارد و 26 % نیز در پهنه خطر متوسط تا خیلی زیاد واقع شده است. نتیجه گیری: توزیع جغرافیایی خطر سیلاب بیشتر در جنوب و جنوب غرب منطقه9 است، که بافت فرسوده و حاشیه نشین این منطقه نیز در پهنه با خطر متوسط رو به بالا واقع شده است. مدیران شهری در حوزه های مربوطه باید با راه کارهای مدیریتی مناسب در بخش های با ضریب خطر بالای منطقه، در جهت پیش گیری و آمادگی مراحل پیش از بحران آمادگی لازم را داشته باشند.
پهنه بندی و تحلیل خشکسالی در استان لرستان با استفاده از شاخص های خشکسالی
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۲ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۶
200 - 219
حوزههای تخصصی:
پژوهش حاضر با هدف؛ پهنه بندی و تحلیل خشکسالی با استفاده از شاخص های خشکسالی در استان لرستان صورت گرفته است، دوره آماری 20 ساله (1395-1369)، به عنوان دوره آماری مشترک در نظر گرفته شد. در ادامه با کمک نرم افزار DIP شاخص های RAI، PNPI و SPI، وضعیت خشک سالی برای ایستگاه های مورد مطالعه محاسبه و سپس برای پهنه بندی شدت خشک سالی از روش های زمین آماری روش معین عکس فاصله، روش تخمین گر موضعی، تخمین گر عام و روش تابع شعاعی در محیط نرم افزار 5/10 Arc GIS ، استفاده شده است. واژگان کلیدی: خشکسالی، پهنه بندی، لرستان پژوهش حاضر با هدف؛ پهنه بندی و تحلیل خشکسالی با استفاده از شاخص های خشکسالی در استان لرستان صورت گرفته است، دوره آماری 20 ساله (1395-1369)، به عنوان دوره آماری مشترک در نظر گرفته شد. در ادامه با کمک نرم افزار DIP شاخص های RAI، PNPI و SPI، وضعیت خشک سالی برای ایستگاه های مورد مطالعه محاسبه و سپس برای پهنه بندی شدت خشک سالی از روش های زمین آماری روش معین عکس فاصله، روش تخمین گر موضعی، تخمین گر عام و روش تابع شعاعی در محیط نرم افزار 5/10 Arc GIS ، استفاده شده است. واژگان کلیدی: خشکسالی، پهنه بندی، لرستان
پهنه بندی مناطق مستعد زمین لغزش شهرستان سروآباد با مدل AHP در محیط ARCGIS
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۲ زمستان ۱۳۹۸ ویژه نامه زمستان
137 - 155
حوزههای تخصصی:
بخشی از سرزمین ایران را مناطق کوهستانی فرا گرفته است،یکی از مخاطراتی که همواره این مناطق را تهدید می کند ناپایداری های دامنه است وقوع این پدیده سالیان سال است که خسارات زیادی به اراضی دامنه ای و مورد بهره برداری انسان وارد می کند، در این میان یکی از مخاطره آمیز ترین این ناپایداری ها پدیده لغزش می باشد،شناسایی عوامل موثر در وقوع زمین لغزش موجود در یک حوضه و پهنه بندی خطر آن یکی از ابزارهای اساسی جهت دستیابی به راهکارهایی کنترل این پدیده و انتخاب مناسب ترین و کاربردی ترین گزینه موثر می باشد،در این تحلیل سعی بر شناسایی پهنه بندی عوامل در ایجاد پدیده زمین لغزش و مشخص کردن مناطق دارایی پتانسیل جهت پهنه بندی زمین لغزش در شهرستان سروآباد به روش تحلیل سلسله مراتبی در نرم افزارGIS مهم ترین عوامل موثر در وقوع زمین لغزش را با استفاده از نرم افزار Choice Export ارزش معیارها و زیر معیارها به دست اورده ایم و سپس به تجزیه و تحلیل و تهیه نقشه ی پهنه بندی زمین لغزش پرادختیم که 20.48 درصد از سطح شهرستان سروآباد امکان رخ دادن زمین لغزش خیلی زیاد می باشد و 7.64درصد امکان رخ دادن زمین لغزش خیلی کم می باشد
پهنه بندی خطر وقوع سیلاب در شهرستان کوهدشت با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی و فازی
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۲ زمستان ۱۳۹۸ ویژه نامه زمستان
403 - 417
حوزههای تخصصی:
یکی از بلایای طبیعی که هر ساله در سراسر جهان خسارات جانی و مالی زیادی ایجاد می نماید و باعث آواره شدن و نابسامانی تعداد زیادی از مردم می شود سیل می باشد. در استان لرستان همه ساله سیل ها خسارات فراوان مالی و اقتصادی برجای می گذارند که این سیل ها بیشتر ناشی از ریزش بارش های سنگین در منطقه لرستان است. پژوهش حاضر با هدف؛ پهنه بندی خطر وقوع سیلاب در شهرستان کوهدشت با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی و فازی تدوین شده است. روش بکار گرفته شده توصیفی- تحلیلی مبتنی بر منابع اسنادی و آمار و نقشه های موجود بوده است. واژگان کلیدی: سیلاب، پهنه بندی، مدل تحلیل سلسله مراتبی و فازی، کوهدشت یکی از بلایای طبیعی که هر ساله در سراسر جهان خسارات جانی و مالی زیادی ایجاد می نماید و باعث آواره شدن و نابسامانی تعداد زیادی از مردم می شود سیل می باشد. در استان لرستان همه ساله سیل ها خسارات فراوان مالی و اقتصادی برجای می گذارند که این سیل ها بیشتر ناشی از ریزش بارش های سنگین در منطقه لرستان است. پژوهش حاضر با هدف؛ پهنه بندی خطر وقوع سیلاب در شهرستان کوهدشت با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی و فازی تدوین شده است. روش بکار گرفته شده توصیفی- تحلیلی مبتنی بر منابع اسنادی و آمار و نقشه های موجود بوده است. واژگان کلیدی: سیلاب، پهنه بندی، مدل تحلیل سلسله مراتبی و فازی، کوهدشت
ارزیابی روشهای مختلف درونیابی در پهنه بندی عناصر اقلیمی استان ایلام
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۲ بهار ۱۳۹۹ شماره ۸
1 - 15
حوزههای تخصصی:
اقلیم یکی از مؤثرترین عوامل ساختاری سیاره زمین است، که بدون شک طبیعت، انسان، محیط و کلیه مظاهر حیات در سطوح گسترده ای متأثر از شرایط اقلیمی می باشد. هدف این مطالعه پهنه بندی عناصر اقلیمی با استفاده از روش درونیابی کریجینگ برای استان ایلام می باشد. داده های مورد بررسی در این پژوهش شامل کلیه عناصر اقلیمی ثبت شده در ایستگاه های هواشناسی سینوپتیک شهرستان های استان ایلام طی سال های 1392- 1382 می باشد. جهت برازش داده ها از نرم افزار Arc Gis استفاده شده است. برای تحلیل داده های اقلیمی و پهنه بندی عناصر از روش درونیابی کریجینگ استفاده شد. این روش در مجموع صحیح ترین نتایج را نسبت به دیگر روش های درونیابی در رابطه با پارامترهای اقلیمی ارائه می دهد. برای این منظور پس از جمع آوری آمار و اطلاعات اقلیمی استان اقدام به تهیه بانک اطلاعاتی پژوهش گردید. در نهایت نقشه نهایی پهنه بندی عناصر اقلمی در استان ایلام مشخص شد. لغات کلیدی: پهنه بندی، عناصر اقلیمی، ایلام.
پهنه بندی مناطق مستعد سیل خیزی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: شهرستان کامیاران)
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۲ بهار ۱۳۹۹ شماره ۸
216 - 229
حوزههای تخصصی:
سیل یکی از مهم ترین و پیچیده ترین بلایای طبیعی می باشد که بیشترین فراوانی را نیز به خود اختصاص داده است. امروزه رشد بی رویه جمعیت، تسطیح زمین و اشغال حریم رودخانه ها و مسیل ها در کنار عوامل اقلیمی و فیزیوگرافی در شهرهای بزرگ سبب گسترش سیلاب های شهری شده است. هدف از این تحقیق پهنه بندی مناطق مستعد سیل خیزی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی برای حوضه شهرستان کامیاران می باشد. برای پهنه بندی خطر سیلاب از 8 معیار تاثیرگذار بنابر توصیه و راهنمایی های کارشناسان اداره منابع طبیعی و هواشناسی شهرستان شامل فاصله از رودخانه ها، فاصله از دریاچه، کاربری اراضی، ارتفاع منطقه، شیب منطقه، بارندگی، دما، فاصله از راه های اصلی استفاده شد. با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) لایه های اطلاعاتی موجود در نرم افزار Expert Choise وزن دهی شده و سپس با استفاده مقایسه زوجی دو به دو مقایسه شدند. در نهایت بعد از تلفیق لایه ها در نرم افزار Arc Map، مدل نهایی پهنه بندی مناطق مستعد سیل خیزی شهرستان در پنج طبقه از مناطق خیلی پرخطر تا مناطق خیلی کم خطر طبقه بندی شدند. نتایج تحقیق نشان داد از کل مساحت شهرستان را حدود 12.7 درصد مناطق خیلی پرخطر و حدود 15.2 درصد مناطق خطرناک در برگرفته است که عمدتا بخش های مرکزی و شمالی شهرستان (حاشیه رودخانه گاوورود) را شامل شد و این مناطق را برای سیل خیزی مهیا و در حالت هشدار قرار داده است.
پهنه بندی توسعه کارست سطحی در حوضه آبریز فخر داوود(دامنه جنوبی بینالود)
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۳ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۰
212 - 230
حوزههای تخصصی:
فرایند تحول کارست، فرایندی پیچیده و متاثر از متغیرهای مختلف است. با توجه به حساسیت ذاتی سیستم کارست، امروزه در برنامه ریزی های مربوط به مناطق کارستی تلاش بر این است که میزان تحول و حساسیت کارست در چهارچوب مدل های مناسب مورد بررسی قرار گیرد. دامنه جنوبی بینالود بدلیل گستردگی سازندهای آهکی، وجود خطواره های تکتونیکی و شرایط اقلیمی، دارای کارست تحول یافته ای است. ابزارهای اصلی این پژوهش را نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی، تیپ خاک و کاربری اراضی به همراه داده های هواشناسی تشکیل داده اند. در پژوهش موجود 9 عامل محیطی به عنوان متغیرهای مستقل و اشکال کارستی به عنوان متغیر وابسته مورد بررسی قرار گرفت. چاله های بسته به عنوان تکامل یافته ترین لندفرم های کارستی منطقه شناسایی شد و براساس ویژگی های این لندفرم ها به هرکدام از عوامل مؤثر در توسعه کارست وزن کارشناسی اختصاص داده شد. سپس با استفاده از مدل آنتروپی و سیستم اطلاعات جغرافیایی پهنه بندی توسعه کارست سطحی انجام شده است. در نهایت درمحیط Arc GIS10/4 نقشه های همپوشانی تهیه و یکسان سازی عوامل و تصحیح نهایی با کمک مدل آنتروپی انجام شد و نقشه پهنه بندی نهایی تهیه و عوامل تأثیرگذار در تحول کارست منطقه مشخص شد. هدف از پژوهش حاضر شناسایی مناطق مستعد توسعه کارست می باشد که نتیجه آن شناسایی منابع آب های زیر زمینی و چشمه های کارستی می باشد.
پهنه بندی و تبیین توسعه پایدار اجتماعی- انسانی مناطق روستایی استان چهار محال بختیاری با مدل تاپسیس(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
راهبرد اجتماعی فرهنگی سال نهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳۶
137 - 164
حوزههای تخصصی:
هدف اصلی تحقیق حاضر پهنه بندی و تبیین توسعه پایدار اجتماعی- انسانی مناطق روستایی استان چهار محال بختیاری با مدل تاپسیس بوده است. ابتدا مبانی نظری پایداری اجتماعی و انسانی و سوابق مطالعاتی آن مورد مطالعه قرار گرفت و بعد از اعتبارسنجی توسط متخصصان در سطح دهستان های استان بررسی شد. روش تحقیق با استفاده از م دل تاپس یس در میان روستاییان 6 شهرستان استان چهارمحال بختیاری در 16 دهستان بوده که روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی با انتساب متناسب در 130 روستا انجام شد. 18 شاخص های اجتماعی انسانی در پنج بعد پویایی جمعیت، مدیریت آموزش و اطلاعات، امنیت و رضایت اجتماعی، تعاون و سرمایه اجتماعی و بهداشت و سلامت مورد بررسی قرار گرفتند که بعد مدیریت آموزش و اطلاعات بالاترین رتبه و بعد امنیت و رضایت اجتماعی پایین ترین رتبه را به خود اختصاص داده است. در پهنه بندی دهستان ها، دهستان بازفت پایین با مقدار 795/0 بهترین وضعیت توسعه پایدار اجتماعی روستایی را دارد و پس از آن فلارد و پشتکوه به ترتیب با ارزش نهایی 728/0 و 696/0 وضعیت مساعدتری نسبت به دیگر دهستان ها به لحاظ توسعه پایدار اجتماعی روستایی دارند. دهستان دیناران با ارزش وزنی 043/0، پس از دوراهان و دوآب با ارزش نهایی 212/0 و 215/0 ضعیف ترین دهستان ها به لحاظ توسعه پایدار احتماعی روستایی بودند. مطابق یافته های محلی برای ایجاد هماهنگی و تعادل پایداری اجتماعی- انسانی جهت دستیابی به توسعه پایدار متوازن در استان پیشنهادهای کاربردی ارائه گردید.
گونه شناسی شیوه های پهنه بندی و تعیین تراکم ساختمانی مسکونی در طرح های جامع شهری ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات شهری دوره نهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۳۴
105 - 118
حوزههای تخصصی:
نظام شهرسازی کشور در دهه های معاصر بسیار دستخوش تغییر و تحول قرارگرفته است. یکی از موضوعاتی که در این تغییر و تحول اثرات شایانی بر توسعه شهرهای ایران بر جای گذاشته، موضوع تراکم ساختمانی در طرح های توسعه شهری بوده است. به منظور رسیدگی به این موضوع، هدف مقاله پیش رو، بررسی چگونگی تعیین تراکم ساختمانی مسکونی در طرح های جامع شهرهای مراکز استان های ایران از زمان تهیه نخستین طرح تاکنون و ارائه یک گونه شناسی از آنها و تشریح ویژگی های آن است. نوع تحقیق از حیث روش توصیفی_تحلیلی و از حیث محتوای اطلاعات یک مقاله اصیل است. روش جمع آوری داده ها اسنادی و مراجعه مستقیم برای دسترسی به آنها بوده است. تجزیه وتحلیل داده ها نیز از طریق تشریح ساده روابط میان آنها صورت گرفته است. یافته های مقاله نشان داده است که می توان پنج گونه مختلف از روش تعیین تراکم ساختمانی مسکونی را شناسایی نمود. گونه نخست روش سنتی (که خود به سه زیرگونه کاهشی، افزایشی و سه سطحی تقسیم می شود)، گونه دوم روش شناور، گونه سوم روش راهبردی_ساختاری، گونه چهارم روش ترکیبی و گونه پنجم سایر روش ها. بر این اساس یک روند تاریخی در گونه شناسی ارائه شده مشخص گردید. به طوری که هر یک از گونه ها و زیرگونه ها در مقطع زمانی خاصی از تاریخ چند دهه ای تهیه طرح های توسعه شهری کشور، بیشترین تأثیر خود را بر چگونگی تعیین تراکم ساختمانی مسکونی در شهرها بر جای گذاشته اند. همچنین بررسی سیر تحول تاریخی این گونه ها نیز نشان داد که قوانین و مقررات مصوب فرادستی در خصوص موضوع تراکم ساختمانی نقطه عطف تعیین و به کارگیری این روش ها در طرح های جامع شهری ایران بوده است.
پهنه بندی شهر اردبیل ازنظر میزان وجود پتانسیل های جذب گردشگر(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و توسعه زمستان ۱۳۹۸ شماره ۶۱
305 - 334
حوزههای تخصصی:
امروزه گردشگری به یکی از عوامل مؤثر بر توسعه ی اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی جوامع تبدیل شده است. همچنین یکی از بخش هایی است که در صورت برنامه ریزی و توجه به آن، می تواند ارزآوری قابل توجهی داشته باشد و آورده اقتصادی حاصل از آن می تواند اشتغال بخش وسیعی از بیکاران جامعه را تضمین کند. گردشگری شهری نیز که یکی از زیر بخش های گردشگری بوده، اخیراً موردتوجه برنامه ریزان و متولیان امر قرار گرفته است. در این بین، شهر اردبیل با توجه به سابقه تاریخی و پتانسیل های بالقوه و بالفعل آن، همه ساله پذیرای شمار زیادی از گردشگران داخلی و خارجی بوده و هست. از این رو انجام مطالعات گسترده و پژوهش های به روز در راستای سنجش وضعیت گردشگری شهر اردبیل و شناسایی فضاهای گردشگری آن در راستای مدیریت بهینه امور گردشگری این شهر، مساله ای مهم و ضروری است. بنابراین در تحقیق حاضر با بهره بردن از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و ابزارهایی چون GPS و نرم افزار ARCGIS و مدل های Vikor، AHP و Fuzzy، اقدام به پهنه بندی و شناسایی فضاهای گردشگری شهر اردبیل شده است. نتایج به دست آمده از تحلیل های صورت گرفته در تحقیق حاضر حاکی از آن است که هسته ی مرکزی شهر اردبیل با محوریت رودخانه ی بالغلی چای و دریاچه شورابیل و در جهت شمال شرقی- جنوب غربی، قابلیت بالایی در جذب گردشگر دارد. در واقع این نواحی را می توان به عنوان فضای غالب (مرکز ثقل) گردشگری شهر اردبیل نام گذاری کرد. فضایی که با تمرکز فوق العاده ی جاذبه های تاریخی، گردشگری و تفریحی مشخص شده است. در واقع اینچنین می توان گفت که فضای گردشگری شهر اردبیل و مناطق با قابلیت بالای جذب گردشگری تابعی از هسته ی مرکزی و تاریخی شهر اردبیل و رودخانه ی بالغلی چای و دریاچه ی شورابیل بوده است. به طوریکه این مسئله باعث تمرکز بیش از حد عناصر گردشگری در مجاورت این عناصر شده است.
پهنه بندی آسیب پذیری لرزه ای با استفاده از مدل WASPAS و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: شهر ارومیه)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و مخاطرات محیطی پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳۵
79 - 97
حوزههای تخصصی:
زلزله از جمله مخاطراتی است که به دلیل ماهیت غیرمنتظره اش، خسارت های جانی و مالی فراوانی بر جای می گذارد. هر چند برای پیشگیری از وقوع زلزله راهی وجود ندارد ولی می توان با راهکارهایی همچون پهنه بندی و شناسایی مناطق آسیب پذیر، خسارت های ناشی از آن را تا حدّی کاهش داد. هدف این پژوهش تهیه نقشه پهنه بندی آسیب پذیری شهر ارومیه در برابر زلزله می باشد. برای این منظور، معیارهای مؤثر شناسایی و اهمیت نسبی آنها با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی، مشخص شدند. پهنه بندی با استفاده از روش تلفیقی جمع و ضرب وزنی (WASPAS)، به عنوان یکی از روش های جدید تصمیم گیری چند معیاره، در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی انجام گردید. کل شهر ارومیه از نظر آسیب پذیری در برابر زلزله به پنج کلاس کلی آسیب پذیری بسیار بالا، آسیب پذیری بالا، آسیب پذیری متوسط، آسیب پذیری پایین و آسیب پذیری بسیار پایین تقسیم گردید. مناطق با آسیب پذیری بسیار بالا، حدود 21 درصد از کل منطقه را پوشش می دهند. مقایسه نتایج به دست آمده از روش WASPAS با روش متداول جمع وزنی(WS) نشان می دهد که در روشWASPAS، مناطق بیشتری به عنوان مناطق با آسیب پذیری بسیار بالا شناسایی شده اند.