کابوس

کابوس ها ممکن است موجب پریشانی و اختلال در خواب افراد جامعه شوند و بر آسایش ذهنی آنها تأثیر منفی بگذارند. شناخت عوامل پیش بین و سبب سازِ کابوس های مکرّر و پریشان ساز نظیر عوامل شخصیتی و جمعیت شناختی می تواند به درک و درمان این اختلال کمک کند. جامعه پژوهش حاضر، دانشجویان مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی بودند که 300 نفر از آنها به شیوه در دسترس وارد پژوهش شدند. شرکت کنندگان به دو گویه از پرسشنامه رؤیای منهایم (شریدل و همکاران، 2014) در مورد فراوانی و پریشان سازی کابوس ها، پرسشنامه جمعیت شناختی و پرسشنامه پنج عاملی نئو (کاستا و مک کری، 1992) پاسخ دادند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون مربع کای و ضریب همبستگی رتبه ای کندال استفاده شد. یافته ها نشان داد که فراوانی کابوس ها با روان رنجوری رابطه مثبت معنادار و با گشودگی به تجربه رابطه منفی معنادار دارد. دانشجویان مقطع کارشناسی نسبت به دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد کابوس های بیشتری را گزارش کردند. سن و جنسیت ارتباطی با فراوانی و پریشان سازی کابوس ها نداشتند. یافته های این پژوهش را در پرتو نظریه شبیه سازی تهدید و الگوی عصبی شناختی نیلسن و لوین تبیین کردیم. پیشنهاد می شود پژوهشگران آینده با استفاده از مصاحبه بالینی، ویژگی های مشترک در تاریخچه زندگی افراد دارای تشخیص اختلال کابوس را عمیق تر بررسی کنند.

پژوهش حاضر باهدف بررسی نقش میانجی باورهای فراشناختی ناسازگار در رابطه بین ویژگی های شخصیتی روان رنجور خویی و وجدان مندی با علائم اختلال بی خوابی و کابوس انجام شد. روش پژوهش توصیفی- همبستگی و از نوع معادلات ساختاری بود. جامعه پژوهش را کلیه دانشجویان دانشگاه اصفهان، در سال 1402 تشکیل داد که از بین آن ها به صورت در دسترس 377 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. در جمع آوری داده ها از پرسشنامه های پنج عامل بزرگ شخصیت (FFPQ، گلدبرگ، 1999)، علائم اختلال بی خوابی (ISI، مورین، 1993)، شدت رویای آزاردهنده و کابوس (DDNSI، کراکوف، 2002) و باورهای فراشناختی ناسازگار (MCQ، ولز، 1997) استفاده شد. نتایج نشان داد مدل پیشنهادی پژوهش از برازش مطلوب برخوردار بود. هم چنین یافته ها نشان داد که مسیر مستقیم متغیرهای روان رنجور خویی به باورهای فراشناختی ناسازگار، روان رنجور خویی به بی خوابی و باورهای فراشناختی ناسازگار به کابوس معنی دار بود (05/0>p). نتایج دیگر نشان داد که مسیر غیرمستقیم متغیر روان رنجور خویی به کابوس از طریق باورهای فراشناختی ناسازگار معنی دار بود (05/0>P) و مسیر غیرمستقیم متغیر روان رنجور خویی و وجدان مندی به بی خوابی از طریق باورهای فراشناختی ناسازگار و متغیر روان رنجور خویی و وجدان مندی به کابوس از طریق باورهای فراشناختی ناسازگار معنی دار نبود (05/0<p). از یافته های فوق می توان نتیجه گرفت که تنها ویژگی شخصیتی روان رنجور خویی می تواند از طریق باورهای فراشناختی ناسازگار بر علائم اختلال کابوس در دانشجویان دانشگاه اصفهان اثر بگذارد.