فرهنگ افتخار

متأثر از گسترش رخداد های خشونت بار، فرقه گرایانه و تروریستی در یک دهه ی اخیر، غالب تحلیل گران و پژوهشگران سیاسی در یک دهه اخیر کوشیده اند تا ضمن بحث پیرامون رفتار فردی و جمعی انسان ها، درباره زمینه ها و علل گسترش افراطی گرایی و خشونت سیاسی تأمل کنند. توجه به نقش مؤلفه های فرهنگی و مذهبی با هدف چرایی گرایش افراد به انجام اقدامات خشونت بار، به عنوان یکی از مهمترین دلایل برای فهم خشونت سیاسی در این مقاله مورد توجه است. در این مقاله تلاش خواهد کنش های معطوف به خشونت داعش در چارچوب عوامل فرهنگی- مذهبی مورد تحلیل، نقد و ارزیابی قرار گیرد <br /> پرسش اصلی این است که دلایل و زمینه ها و ساختارهای فرهنگی و مذهبی در بروز خشونت درمیان اعضای گروه داعش کدام اند؟فرضیه پژوهش حاضر نیز بر این مبناست که خشونت داعش برآمده از عواملی نظیر بازتولید فرهنگ خشونت، تعصب مذهبی، بحران معنا، احساس تحقیر، تبعیض، احساس بی ارزشی و عدم کفایت و جایگاه است. محورهای اصلی این مقاله، مهمترین عوامل فرهنگی-مذهبی در بروز خشونت داعش شامل تعصب مذهبی، فرهنگ افتخار، احساس تبعیض و تحقیر فرهنگی- مذهبی، بحران معنا و گم گشتگی هویتی و میل به بقاء و غلبه بر اضطراب مرگ را مورد توجه قرار می دهد.

یکی از ابعاد تفاوت بین فرهنگ ها به نام فرهنگ افتخار در ادبیات شناخته شده است که بنا بر آن، شرافت و آبروی خانوادگی، ارزش های بسیار مهمی محسوب می شوند. با این حال، این باور فرهنگی می تواند زمینه ساز پرخاشگری مردان به خصوص در مواجهه با رویدادهای ناموسی باشد. بر این اساس، هدف از پژوهش حاضر شناسایی نقش باور افتخار مردانه در پیش بینی قضاوت در مورد عاملان و قربانیان خشونت های ناموسی بود. طرح پژوهش حاضر از نوع همبستگی بود. شرکت کنندگان 348 نفر ایرانی (7/68 درصد زن، میانگین سنی 74/27 سال) بودند که به چهار داستانک با محتوای خشونت ناموسی و نیز پرسش نامه باور افتخار مردانه پاسخ دادند. بعد از هر داستانک، سوال هایی با موضوع قضاوت اخلاقی در مورد عمل قربانی و عمل عامل، توجیه پذیری عمل عامل و نیز سرزنش قربانی از افراد پرسیده شد. به منظور تحلیل داده ها از روش رگرسیون چندگانه چندمتغیری استفاده شد که در آن، ویژگی های جمعیت شناختی و باور افتخار مردانه به عنوان متغیرهای پیش بین و قضاوت در مورد عاملان و قربانیان خشونت های ناموسی به عنوان متغیرهای ملاک لحاظ شدند. باور افتخار مردانه غیراخلاقی دانستن عمل قربانی، سرزنش قربانی و توجیه پذیری عمل عامل را به طور مثبت، اما غیراخلاقی دانستن عمل عامل را به طور منفی پیش بینی نمود. از میان متغیرهای جمعیت شناختی نیز دین داری در جهتی مشابه با باور افتخار مردانه اما مستقل از آن، چهار متغیر ملاک را پیش بینی نمود. یافته های حاضر مؤید نقش برجسته باور افتخار مردانه به عنوان یک ارزش فرهنگی در تعیین قضاوت در مورد خشونت های ناموسی به عنوان یکی از آسیب های اجتماعی است.