خانه های دوم

امروزه ساخت خانه های دوم به عنوان یکی از  پیامدهای توسعه گردشگری در بعضی از مناطق دنیا تلقی می گردد. طی دهه اخیر ساخت خانه های دوم در پیرامون  شهر های بزرگ و به خصوص شمال  ایران رواج و در حال توسعه می باشد. در همین راستا منطقه جنت رودبار در شهرستان رامسر به دلیل برخورداری از موقعیت جغرافیایی مناسب، نزدیکی به دریا و جنگل و مناطقی که گردشگران از آنجا می آیند (مانند تهران)، بشدت تحت تاثیر گردشگری خانه های دوم قرار دارد. ازدحام جمعیت در تابستان، کمبود امکانات، آلودگی های زیست محیطی، تغییر در کاربری اراضی و... از مهمترین پیامدهای منفی گردشگری خانه های دوم در این منطقه بشمار می رود. در این مقاله با انجام مطالعات میدانی در 46 روستای دایمی و فصلی ماهیت و روند شکل گیری و گسترش خانه های دوم طی سال های 1385- 1345 مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. یافته ها حاکی از آن است که با برنامه ریزی کارا می توان از گردشگری خانه های دوم در راستای بهبود رفاه و توسعه اجتماعی و اقتصادی روستاهای منطقه جنت رودبار  بهره برد.

ساخت خانه های دوم به عنوان یکی از نمودهای توجه گردشگران به روستاها می باشد، که غالباً با هدف گذران اوقات فراغت در نواحی روستایی بنا می شوند. این مقاله در صدد است به  تحلیل اثرات خانه های دوم بر ساختار روستای توریستی برسه در شهرستان تنکابن از نظر جامعه میزبان در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و کالبدی- محیطی بپردازد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و جمع آوری اطلاعات و داده های مورد نیاز از طریق مطالعات کتابخانه ای، منابع اسنادی، پیمایشی و تکمیل پرسش نامه بدست آمده  و از طریق نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج بررسی نشان داد میانگین پاسخ های بدست آمده از فاکتورهای مورد بررسی اقتصادی، اجتماعی و کالبدی- محیطی کمتر از میانه نظری است، که نشان می دهد رضایت جامعه میزبان از حد متوسط پایین تر است و با توجه به سطح معناداری محاسبه شده در ناحیه آلفای 0.05 که برابر با 0.000 می باشد می توان ادعا نمود توافق معناداری در این زمینه بین پاسخ گویان وجود دارد. مهم ترین پیامدهای مثبت خانه های دوم افزایش فرصت شغلی، افزایش فروش تولیدات محلی، بهبود وضع خیابان و خدمات روستایی، بازسازی خانه های قدیمی بوده است و پیامدهای منفی آن افزایش قیمت زمین و مسکن، تبدیل باغات کشاورزی به باغات خانگی، افزایش مالکیت افراد غیر بومی بر زمین و مسکن روستا، تخریب چشم انداز روستایی و افزایش ساخت و ساز است. 

در این پژوهش پیامدهای مطلوب و نامطلوب اجتماعی و فرهنگی ناشی از توسعه گردشگری خانه های دوم در  نواحی روستایی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. ناحیه مورد مطالعه روستاهای دهستان میر شمس الدین از بخش مرکزی شهرستان تنکابن در استان مازندران می باشد. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش پژوهش، توصیفی و تحلیلی مبتنی بر پیمایش می باشد داده های تحقیق به لحاظ ماهیت ذهنی و عینی بوده و از طریق پرسش نامه و مصاحبه و مشاهدات میدانی جمع آوری و از طریق روش های آماری نظیر آزمون تی تک متغیره و همبستگی تجزیه و تحلیل شده است در این خصوص نتایج بررسی از اثرات و پیامدهای مثبت و منفی اجتماعی و فرهنگی توسعه گردشگری خانه های دوم نشان می دهد که توسعه گردشگری خانه های دوم سبب اثرات و پیامدهای مثبت و مطلوب نظیر افزایش سطح آگاهی و بهبود امکانات و خدمات زیربنایی در حد زیاد شده است همچنین با توجه به توسعه بی رویه، انبوه و برنامه ریزی نشده توسعه خانه های دوم، سنخیت کم ویژگی های اجتماعی و فرهنگی جامعه میزبان با صاحبان خانه های دوم و مدیریت ناکارامد سبب بروز پیامدهای منفی نظیر؛افزایش میزان ازدحام و شلوغی در روستا، میزان افزایش ناهنجاری ها در نواحی روستایی، میزان گسترش شیوه زندگی شهرنشینان در بین خانوارهای روستایی این منطقه و میزان افزایش جرم و جنایت و فعالیت های غیرقانونی، میزان افزایش تضاد و تعارض بین صاحبان خانه های دوم با جامعه میزبان، میزان تغییر در نظام ارزشی و الگوهای رفتاری در نتیجه تقلید از گردشگران خانه های دوم، افزایش مشکلات جوانان در خرید زمین و مسکن، افزایش درگیری و نزاع بر سر مالکیت زمین، مشکلات در استفاده از امکانات و خدمات برای ساکنین در فصل گردشگری و کاهش دسترسی به جاذبه های گردشگری و امکانات و فضاهای تفریحی شده است شدت پیامدهای منفی فوق براساس درک و نگرش ساکنین براساس طیف لیکرت در حد زیاد تا خیلی زیاد در نوسان و براساس آزمون t تک متغیره معنادار نیز بوده است. 

رشد و گسترش گردشگری به شیوه متداول امروزی از جمله پدیده های مهم اواخر قرن بیستم است، بهبود سامانه حمل و نقل عمومی و تملک بیش تر وسایل نقلیه خصوصی، به افراد اجازه داد که با انگیزه های متفاوت از تفریحات سالم غیر شهری یا سرمایه گذاری شخصی در خرید املاک، به تدارک خانه های دوم بپردازند. روستای زیارت به دلیل برخورداری از آب و هوای خنک و معتدل، چشم انداز بدیع، جنگل های زیبا، داشتن موقعیت ممتاز گردشگری و استراحتگاهی و فاصله اندک تا شهر گرگان از اوایل دهه 80 مورد توجه شهرنشینان و گردشگران خانه های دوم است.  هدف مقاله حاضر بررسی رابطه بین گردشگری خانه های دوم و پیامدهای اجتماعی آن در توسعه روستای زیارت می باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی- زمینه یابی و همبستگی و روش اجرا کتابخانه ای و میدانی است. جامعه آماری تحقیق را ساکنین روستای زیارت تشکیل می دهد، برای گردآوری اطلاعات با استفاده از روش میدانی (پرسش نامه) و فرمول کوکران از 384 نمونه، پرسشگری گردید. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که در میان شاخص های 11 گانه پیامدهای اجتماعی فقط در شاخص های افزایش تعامل و تحرک اجتماعی، جلوگیری از مهاجرت روستاییان و احیای دانش بومی فراموش شده روستا رابطه ای وجود نداشته، و در سایر شاخص ها بین توسعه گردشگری خانه های دوم و پیامدهای اجتماعی آن در سطح روستای مورد مطالعه رابطه وجود دارد.

گردشگری روستایی به عنوان یک فعالیت اجتماعی- اقتصادی می تواند نقش مهمی در تنوع بخشی به اقتصاد روستایی از طریق ایجاد زمینه های شغلی و درآمدی جدید برعهده بگیرد که همین امر نیز می تواند به بهبود زندگی و ارتقای کیفیت آن در جوامع روستایی کمک کند. هدف این پژوهش بررسی تاثیرات گردشگری و توسعه خانه های دوم در شاخص های کیفیت زندگی ساکنین دائمی در نقاط روستایی دهستان سعیدآباد از توابع شهرستان ایجرود (استان زنجان) است. نوع تحقیق کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی است. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های آماری نظیر t تک نمونه ای، همبستگی و رگرسیون چند متغیره استفاده گردید. جامعه آماری تحقیق در برگیرنده خانوارهای ساکن در روستاهای واقع در محدوده دهستان سعیدآباد است که از تعداد 818 خانوار ساکن دائمی، با استفاده از فرمول نمونه گیری 313 نفر از سرپرستان خانوار به عنوان نمونه انتخاب شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که توسعه گردشگری در یک دهه اخیر توانسته است تاثیرات مثبتی بر روی شاخص های کیفیت زندگی روستاییان داشته باشد. از طرفی دیگر، نتایج تحلیل رگرسیون با توجه به ضریب تعیین (924/0) نشاندهنده تاثیر مثبت توسعه گردشگری خانه های دوم در بهبود شاخص های کیفیت زندگی ساکنین در منطقه مورد مطالعه است. به طوری که، توسعه گردشگری خانه های دوم در محدوده مورد مطالعه در ابعاد کالبدی- زیرساختی (418/0) و ابعاد اقتصادی  (375/0) بیشترین تاثیر مستقیم را در شاخص کیفیت زندگی از دیدگاه ساکنین محلی برجا گذاشته است. همچنین، نتیجه تحلیل مسیر نشان می دهد که توسعه گردشگری خانه های دوم به ترتیب در ابعاد اقتصادی با (716/0) و ابعاد کالبدی- زیرساختی با (640/0) بیشترین تاثیر را در کیفیت زندگی ساکنین داشته است.  

هدف این تحقیق بررسی و تحلیل نقش گردشگری در بروز تغییرات کاربری زمین در نواحی روستایی و شهری شهرستان کلاردشت می باشد. روش  انجام   این تحقیق توصیفی تحلیلی مبتنی بر پیمایش  است.  داده های این تحقیق از طریق مشاهدات میدانی، مصاحبه و تصاویر  ماهواره ای گردآوری شده است و برای تولید نقشه پوشش اراضی و آشکارسازی تغییرات، از تصاویر ماهواره ای لندست مربوط به سال های 1366، 1388، 1390و 1394 استفاده شد. فرآیند پردازش تصاویر از جمله تولید لایه های رستری از طریق  ن رم افزار Erdas 2014 صورت گرفت سپس  از طریق  نرم افزار، ArcGis 10.4 ، نقشه های موضوعی تولید شد. نتایج حاصل ار  مشاهدات میدانی، مصاحبه و تصاویر ماهواره ای نشان می دهد که  بخش زیادی  از اراضی زراعی، باغات و جنگلی ناحیه مورد مطالعه در طی سال های1366 تا 1394تغییر کاربری یافته و  تبدیل به کاربری ساخته شده نظیر کاربری خانه های دوم، کاربری خدماتی و مانند آن گردیده است که از عوامل اصلی محرک و فشار در بروز تغییرات کاربری اراضی، توسعه گردشگری کنترل نشده بوده است به طوری که توسعه گردشگری با طرح تقاضا در زمینه خرید زمین و ساخت خانه دوم به همراه بورس بازی گسترده املاک و رشد تسهیلات و خدمات مرتبط با  بخش گردشگری، در غیاب مدیریت کارآمد و ضعف های جدی در اجرای قوانین و مقررات  در ایجاد  این  تغییرات نقش اساسی داشته است. 

با گسترش کلانشهرها در کشورهای توسعه یافته و به ویژه کمتر توسعه یافته، نواحی پیرامونی شهرها در معرض بیش ترین میزان تحولات و دگرگونی قرار داشته است. این پویایی موجب پدیدار گشتن قلمروهای فضایی و اشکال سکونتی گوناگون در محیط پیرامون شهرها گردید، یکی از این اشکال سکونتی رشد خانه های دوم می باشد. هدف تحقیق حاضر آن است تا پیشران های موثر بر شکل گیری خانه های دوم در مناطق پیراشهری استان مازندران را بررسی نماید. این پژوهش بنا به هدف کاربردی و بر اساس روش توصیفی و زمینه یابی و روش گردآوری داده ها کتابخانه ای و میدانی می باشد. جامعه آماری تحقیق را از یک طرف 2886 نفر از مالکان خانه های دوم تشکیل می دهد که با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 339 برآورد شد. و از سوی دیگر جامعه آماری را کارشناسان سازمان های جهاد کشاورزی، محیط زیست، استانداری و دانشگاه که تعداد 20 نفر از آن ها به صورت گلوله برفی انتخاب شدند، تشکیل می دهد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تکنیک دلفی و تحلیل میک مک استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان داد که از بین 19 پیشران شناسایی شده در تکنیک دلفی، سوداگری مشاوران املاک، ناکارامدی قوانین و مقررات مربوط به ساخت و ساز در مناطق پیراشهری، تفکیک اراضی در اثر قانون ارث و انطباق محدوده پیشنهادی روستا با الگوی توسعه فضایی آتی، با کاربرد تحلیل میک مک به عنوان پیشران های کلیدی محسوب می شوند، زیرا هم قابل کنترل اند و هم بر پویایی و تغییر سیستم تاثیرگذار می باشند.

گردشگری خانه های دوم یکی از انواع گردشگری که به طورخاص با مردم محلی در ارتباط است و از این نظر، اثرات این نوع گردشگری و مدیریت درست آن، اهمیت دارد. هدف از این تحقیق بررسی اثرات اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی گسترش خانه های دوم در نواحی روستایی شهرستان سوادکوه شمالی می باشد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظرروش، توصیفی-تحلیلی می باشد. اطلاعات و داده های مورد نیاز در مورد اثرات توسعه خانه های دوم از طریق مطالعات میدانی و پیمایشی جمع آوری گردید جامعه آماری این پژوهش، مردمان بومی ساکن در روستاهای شهرستان سوادکوه شمالی هستند که شامل 4 روستا از بخش مرکزی دهستان شرق و غرب شیرگاه و 3 روستا از بخش نارنجستان دهستان هتکه با جمعیت 1620 نفر می باشد که 354 نفر به عنوان نمونه انخاب گردید. یافته های تحقیق نشان می دهد که شکل گیری و گسترش پدیده خانه های دوم تاثیرات چشمگیری بردگرگونی های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی داشته است. نتایج نشان داد که بیشترین تاثیر گسترش خانه های دوم مربوط به اثرات اقتصادی با میانگین(M=3.66) و کمترین تاثیر را اثرات زیست محیطی با میانگین (M=2.96) داشته است. همچنین یافته ها نشان داد که از بین اثرات مثبت و منفی، بیشترین تاثیر گسترش خانه های دوم مربوط به اثر اقتصادی منفی با (M=4.12) وکمترین تاثیر را اثر مثبت زیست محیطی با میانگین(M=2.82) داشته است.

هدف این پژوهش بررسی اثرات اجتماعی، اقتصادی و کالبدی – محیط زیستی گردشگری خانه های دوم در کالایی شدن فضای روستا شهر گلدشت شهرستان بروجرد است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بر اساس مشاهدات مستقیم، پیمایش و توزیع پرسشنامه می باشد نوع اطلاعات مورد بررسی پژوهش صفت (کیفیت) اسمی – ترتیبی در مقیاس لیکرت می باشد جامعه آماری آن تمام ساکنان ناحیه روستا شهری گلدشت بوده است که در سرشماری سال 1395 برابر 3261 نفر بوده اند که به تناسب جمعیت سه روستا پرسشنامه توزیع گردید. برای تخمین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است که مطابق این فرمول تعداد نمونه 344 نفر برآورد شده است. همچنین از روش نمونه گیری غیر احتمالی و تصادفی ساده در سطح منطقه روستا شهری استفاده شده است و با استفاده از آزمون تی تک نمونه ای اطلاعات تجزیه و تحلیل شدند. همچنین از تصاویر ماهواره ای گوگل ارث برای تحلیل دقیق اثرات کالبدی – محیط زیستی بهره گرفته شد. یافته ها نشان دادند که گردشگری خانه های دوم با اثرات مثبت و منفی گوناگونی در تشدید کالایی شدن فضا نقش دارد که در شاخص اجتماعی؛ افزایش مصرف گرایی، کاهش مهاجرت، احساس خصوصی شدن منطقه، در شاخص اقتصادی؛ افزایش قیمت زمین و مسکن، افزایش درآمد، بهبود وضعیت اشتغال و در شاخص کالبدی – زیست محیطی تشدید تغییر کاربری اراضی کشاورزی به مسکونی و تجاری، بهبود کیفیت مسکن و گسترش بافت مسکونی از جمله عوامل تأثیرگذار در کالایی شدن فضای روستا شهر گلدشت شهرستان بروجرد می باشند. نتایج بیانگر این است که متغیر زمین به عنوان یک کالای سرمایه ای و نه مصرفی از طریق گردشگری خانه های دوم سبب تغییر کاربری اراضی کشاورزی و باغی و نتیجتاً ساخت و سازهای مسکونی، ویلایی و انواع تالارهای پذیرایی شده است.

مقدمه: توسعه گردشگری خانه های دوم از طریق ساخت خانه های ویلای در حومه های روستایی پیرامون شهرچالوس یکی از مهم ترین اشکال توسعه گردشگری در منطقه است. تامین امنیت و کاهش سرقت جرم در این گونه اقامت گاه های گردشگری می تواند تاثیر بسزایی بر توسعه گردشگری خانه های دوم در سطح منطقه ای داشته باشد..داده و روش: این پژوهش ازنوع توصیفی- تحلیلی است. برای انجام شناسایی وضعیت اقتصادی و اجتماعی محلات شهر چالوس از پرسشنامه استفاده شده است. ابزار گردآوری با استفاده از منابع کتابخانه ای از طریق آمار و اطلاعات کسب شده از مرکز آمار فراجا استفاده شده است.برای روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش های آماری وتحلیل آمار وگرافیکی،سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)T ابزار رگرسیون وزنی جغرافیایی((GWR و SPSS جهت تجزیه و تحلیل داده های مرتبط در راستای ارتباط جرائم سرقت با سایر مولفه ها و شناسایی الگوهای جرم سرقت خانه های دوم در شهر چالوس استفاده شد.جهت مقایسه هر یک از شاخص ها در محلات مختلف شهر چالوس از آزمون T تک نمونه ای استفاده شده است.یافته ها: براساس شاخص های کیفیت زندگی در سطح محلات شهر چالوس ،شاخص های کیفیت زندگی در سطح نسبتا مطلوبی قرار دارند. در محلات 8 (به عنوان محله مرفه نشین) و محله 6 (به عنوان محله مرکزی شهر چالوس) شاخص های کیفیت زندگی در سطح بسیار بالایی قرار گرفته اند..نتیجه گیری: مدل رگرسیونی وزنی جغرافیایی ((GWR نشان داد که رابطه ضعیفی بین کیفیت زندگی و سرقت از خانه های دوم در شهر چالوس وجود دارد واین الگو به صورت پراکنده و خوشه ای در تمامی نقاط شهری قرار گرفته-است.

امروزه خانه دوم به یک سبک زندگی رایج در اغلب نقاط جهان تبدیل شده است. با گذشت بیش از دو دهه از سوابق پژوهشی در ایران و پراکندگی ادبیات موضوعی، تاکنون مروری بر مطالعات خانه دوم صورت نگرفته است. هدف این پژوهش، مرور و تحلیل مقالات علمی-پژوهشی در حوزه خانه دوم در ایران در چهارچوب ساختاری و محتوایی به منظور ارزیابی جایگاه علمی کشور در مقایسه با دانش جهانی، آشکارسازی خلأهای تحقیقاتی و تشخیص اولویت های مطالعاتی آتی است. بدین منظور با روش مرور نظام مند، 87 مقاله داخلی شناسایی و با روش تحلیل محتوا و نرم افزار مکس کیودا مقوله بندی شدند. همچنین به منظور مقایسه تطبیقی مطالعات داخلی با دانش جهانی، 154 مقاله بین المللی، با تکنیک هم رخدادی واژگان در نرم افزار وی.او.اس ویوئر تحلیل شدند. نتایج نشان داد که مطالعات داخلی فاقد رویکرد بین رشته ای است. طبقه بندی موضوعی مطالعات بیانگر توجه بیشتر پژوهشگران به توصیف فضای بازتولیدشده در سطح عینیت، تسلط نگرش پیامدمحور و کم توجهی به سطح علّی - تبیینی است. ارزیابی روش شناسی مطالعات نمایانگر حاکمیت پوزیتیویستی در ادبیات داخلی است. متون بین المللی مشابه دانش داخلی بر چیرگی تفکر پیامدمحور تأکید می کنند و برخلاف مطالعات داخلی، بر رویکرد کیفی و ادراک ذهنی کنشگران بیشتر متمرکز شده اند. تحقیقات آتی مستلزم گسترش دامنه جغرافیایی و توجه به مقیاس شهر و حومه، تولید دانش با رویکرد بین رشته ای، تمرکز بیشتر بر روش های کیفی و آمیخته، تبیین نیروهای علّی با در نظر گرفتن تمامی ذی نفعان و همچنین مطالعات عمیق و چندسطحی است. دستاوردهای این پژوهش به دلیل آشکارسازی جایگاه فعلی دانش و پیشنهاد چشم اندازهای پژوهشی می تواند برای پژوهشگران و سیاست گذاران مفید باشد.