زبان و زبانشناسی

زبان و زبانشناسی

زبان و زبان شناسی دوره 19 پاییز و زمستان 1403 شماره 40 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

مقایسه تکیه کلمه در فارسی و عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: رده شناسی تکیه کلمه تکیه کلمه در فارسی گفتاری تکیه کلمه در عربی معیار جدید

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱ تعداد دانلود : ۷
در این مقاله تفاوت های رده شناختیِ جایگاه تکیه کلمه را در دو زبان فارسی معیار گفتاری و عربی معیار جدید بررسی می کنیم. در اینجا ابتدا براساس مطالعات رده شناختی نشان می دهیم که هر دو زبان فارسی و عربی جزو زبان هایی هستند که محل تکیه کلمه در آنها براساس ملاحظات واجی قابل پیش بینی است. این زبان ها درمقابلِ زبان هایی چون انگلیسی و روسی قرار دارند که محل تکیه کلمه اشان صرفاً براساس ملاحظات واجی قابل پیش بینی نیست و برای تعیین محل تکیه در آنها علاوه بر اطلاعات واجی به اطلاعات صرفی و واژگانی و تاریخی نیز نیاز است. سپس بحث می کنیم که در زبان هایی که جایگاهِ تکیه کلمه در آنها قابلِ پیش بینی است، تکیه نمی تواند تقابل دهنده باشد، یعنی در این زبان ها صرفاً با تغییر محل تکیه در کلمه، معنای کلمه تغییر نمی کند و جفت های کمینه تکیه ای پدید نمی آید؛ در این معنا تکیه کلمه هم در فارسی و هم در عربی غیر تقابل دهنده است. آنگاه نشان می دهیم که گرچه هر دو زبان فارسی و عربی دارای تکیه کلمه قابل پیش بینی و غیر تقابلی هستند، تفاوت عظیمی بینشان وجود دارد و آن این که محل هجای تکیه بر در فارسی گفتاری همواره روی هجای پایانی کلمه است و وزن هجاهای کلمه هیچ تأثیری بر محل تکیه ندارد، اما محل هجای تکیه بر در کلمات عربی معیار جدید بسته به وزن هجاهای کلمه فرق می کند. دراین معنا زبان فارسی از حیث تکیه کلمه، زبانی غیر حساس به کمّیت با تکیه ثابت است، اما زبان عربی زبانی حساس به کمّیت با تکیه آزاد است. در این مقاله پس از معرفی ویژگی های رده شناختی فوق به بررسی و معرفی این ویژگی ها در دو زبان فارسی گفتاری و عربی معیار جدید می پردازیم.
۲.

بازنگری واژه های «زند و پازند» در برهان قاطع(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: برهان قاطع واژه های اوستایی هزوارش وزن تلفظی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴ تعداد دانلود : ۸
در میان فرهنگ لغت های فارسی، بی گمان برهان قاطع از جایگاه قابل توجهی برخوردار است. از دلایل اهمیت این فرهنگ، یکی بهره گیری از سنتی دیرپا در هند به منظور نگارش فرهنگی یک زبانه است، و دیگری ارائه طیف وسیعی از واژه های گویشی، غیر فارسی و کهن در کنار واژه های فارسی. از جمله واژه هایی که در برهان مکرر به آنها برمی خوریم، واژه هایی هستند که متعلق به «زبان زند و پازند» معرفی می شوند، و درستی و تعلق آنها به متون زردشتی مورد بحث و جدل بوده است. این مقاله ضمن ارائه فهرست کاملی از این واژه ها، به ارائه توضیحات روشنگرانه در مورد هریک از آنها می پردازد و میکوشد تا با بررسی منابع معتبر و واژه نامه های قبل استناد، مروری مجدد بر این واژه ها داشته باشد. به منظور انجام این کار نیز، واژه ها در دو گروه کلی «دارای وزن تلفظی» و «فاقد وزن تلفظی» دسته بندی شده اند تا امکان اظهار نظر درباره تلفظ آنها نیز وجود داشته باشد.
۳.

تحلیل مقابله ای ضرب المثل های حاوی اندام واژه در فارسی و انگلیسی؛ پژوهشی برپایه اصول رده شناسی معنی شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ضرب المثل اندام واژه فارسی انگلیسی شیوه فرازبان معناشناختی طبیعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹ تعداد دانلود : ۸
در پژوهش حاضر قصد داریم آن دسته از ضرب المثل های فارسی و انگلیسی را که در آن ها از اندام واژه ها استفاده شده است، مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم. اندام واژه ها یکی از حوزه های واژگانی محسوب می شوند که در مطالعات رده شناختی مورد توجه قرار می گیرند. در پژوهش حاضر نیز از شیوه معنی شناختی طبیعی فرازبانی (ویرزبیکا، 2007) که یک نظریه رده شناختی است به عنوان چارچوب نظری استفاده شده است. در این نظریه، اندام واژه ها به صورت رده شناختی مورد بررسی قرار گرفته و در قالب دو دسته از جهانی های مطلق و تقریبی اندام واژه ها در زبان های دنیا معرفی شده اند. در پژوهش حاضر با مبنا قرار دادن این دو جهانی رده شناختی، فرضیه ای مبنی بر اینکه بسامد جهانی های مطلق اندام واژه های نظریه ویرزبیکا (2007) در ضرب المثل های فارسی و انگلیسی بالاتر از جهانی های تقریبی اندام واژه های این نظریه است و از طرف دیگر، بسامد مجموع جهانی های این نظریه نیز در ضرب المثل های این دو زبان بالاتر از بسامد سایر اندام واژه ها خواهد بود، شکل گرفته است. چنین فرضیه ای بر این مبنا شکل گرفته است که عناصر بی نشان، اصلی و جهانی در هر زبانی بیشتر کاربرد عام یافته و در فرهنگ کشور نفوذ می کنند؛ در نتیجه، جهانی های مطلق بیش از جهانی های تقریبی اندام واژه ها و مجموع این جهانی ها بیش از سایر اندام واژه ها در ضرب المثل های هر زبانی نفوذ می کنند. نتایج پژوهش در بخش ضرب المثل های فارسی نشان می دهد که فرضیه پژوهش مبنی بر بیشتر بودن میزان کاربرد جهانی های مطلق از جهانی های تقریبی اندام واژه ها در ضرب المثل های رد می شود چراکه نتایج به گونه ایست که نمی-توان تمایز مشخصی میان میزان کاربرد جهانی های مطلق و تقریبی در ضرب المثل های فارسی قائل شد. نتایج مربوط به بررسی داده های انگلیسی نیز نتایج مشابهی را در پی دارد. نتایج بررسی مقابله ای دو زبان نیز حاکی از آن است که در انگلیسی همانند فارسی تمایز چشمگیری میان میزان کاربرد جهانی های مطلق و تقریبی (ویرزبیکا، 2007) وجود ندارد و هر دو جهانی ذکر شده تقریبا به گونه ای مساوی در هر دو زبان به کار رفته اند. از طرف دیگر، نتایج حاصل نشان داد که کاربرد جهانی های مطلق و تقریبی اندام واژه ها در ضرب المثل های هر دو زبان لزوما بیش از سایر اندام واژها نیست.
۴.

جنسیت و قدرت: بررسی تسلط مشارکتی در نمایشنامه های ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: پرسش های ضمیمه ای جنسیت قطع گفتار نظریه تسلط همپوشی کلام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰ تعداد دانلود : ۵
پژوهش حاضر به ارزیابی برهم کنش های واقعی میان جنسیت های مختلف می پردازد و فضای بازسازی شده نمایشی را برمی گزیند که درآن برهم کنش های انسانیِ پالوده و اندیشیده، تجلی می یابد. هدف این پژوهش، بررسی تأثیرِ جنسیت بر تولید شاخص های زبانی قطع گفتار، همپوشی کلام و پرسش های ضمیمه ای به عنوان عوامل اصلی تسط مشارکتی در گفت وگو است. جنسیت در دو سطح جنسیت شخصیت های نمایشی و نیز جنسیت نویسنده بررسی می شود. گفت وگوها نیز در دو مقطع پیش و پس از انقلاب با هم مقایسه می شوند. جامعه آماری این تحقیق تمام نمایشنامه های ایرانی چاپ شده شصت سال اخیر ادبیات نمایشی ایران و حجم نمونه عبارت است از نه نمایشنامه که به شیوه نمونه گیری غیرتصادفی انتخاب شده اند. نتایج این پژوهش نشان می دهد فراوانی قطع گفتار در میان مردان بیش از زنان، و همپوشی کلام و به کارگیری پرسش های ضمیمه ای در زنان به مراتب بیشتر از مردان است. جنسیت نمایشنامه نویسان بر تولید دو شاخص همپوشی کلام و پرسش های ضمیمه ای تأثیر معناداری دارد اما بر بازتولید قطع گفتار تأثیری ندارد. از میان شاخص های تسلط مکالمه ای، فراوانیِ قطع گفتار و همپوشی کلام در آثار پیش از انقلاب، بیش از آثار پس از انقلاب بوده است. به طور کلی، این تحقیق بازتولیدِ جنسیت در گفتمان زنان و مردان را تأیید می کند و نشان می دهد که گفتمان ادبیات نمایشی ایران حاوی مؤلفه های جنسیت گرا است. نتایج این پژوهش برای نویسندگان، زبان شناسان اجتماعی، جامعه شناسان و نیز برنامه ریزان زبانی در شناخت الگوهای زبانی و مکالمه ای و نیز آشنایی با پارادایم توزیع روابط قدرت بین دو جنس و در نهایت درک بهتر زبان و عملکرد آن در جامعه سودمند است.
۵.

روش های بیان مفهوم جمع در زبان تاتی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تاتی دروی جمع تاتی خلخال

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲ تعداد دانلود : ۹
زبان های دنیا، با روش های مختلف مفهوم جمع را نشان دار می کند. تعدادی از این روش ها ساختواژی، تعدادی نحوی و بعضی واژگانی هستند. پرسش این تحقیق آنست که در زبان تاتی، از مجموع زبان های ایرانی شاخه شمال غربی، مفهوم جمع به چه روشی بیان می شود؟ زبان تاتی مورد بررسی این پژوهش، گونه دروی از گونه های تاتی رایج در روستای درو derav از روستاهای بخش شاهرود خلخال است. در این زبان، روش های ساختواژی، ساختواژی- نحوی، مطابقه فعلی و مطابقه ضمیری، مضاعف سازی، ترکیب و نیز روش واژگانی برای بیان مفهوم شمار جمع به کار می روند. داده های این تحقیق به روش میدانی جمع آوری شده و در تحلیل از شّم زبانی نگارنده که خود گویشور تاتی است، نیز استفاده شده است. در این زبان، نام های خانوادگی و نیز اندام های بدن، هر کدام روش خاصی برای بیان جمع دارند که در هیچ بافت دیگری آن روش به کار نمی رود. رعایت ساخت ارگتیو در این گویش باعث شده، اسم ها و ضمایر جمع دو شکل فاعلی و غیرفاعلی داشته باشند. مطابقه فعلی و ضمیری در این گویش اجباری است. تعدادی از روش های بیان جمع در این گویش مختص انسان است و برای اشیاء و جاندار به کار نمی رود. شمار در این زبان یک مقوله دستوری اجباری است و رعایت نکردنش موجب بدساختی می شود.
۶.

تعبیه گراف دانش به منظور بهبود سامانه های پرسش و پاسخ فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: گراف دانش فارسی تعبیه گراف دانش سامانه پرسش و پاسخ مبتنی بر گراف دانش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱ تعداد دانلود : ۶
با ذخیره داده ها در گراف های دانش می توان علاوه بر روابط صریح، روابطی ضمنی را نیز حدس و بازیابی کرد. این ویژگی به سامانه های پرسش و پاسخ این امکان را می دهد که فراتر از آنچه از سه گانه های گراف دیده اند به چالش کشیده شوند. تعبیه گراف دانش یا نمایش گره ها و یال های گراف در قالب بردار های عددی، به همین منظور صورت می پذیرد. در این مقاله مسئله پاسخ به پرسش های فارسی با استفاده از تعبیه گراف دانش فارسی بررسی شده است. مدل های مختلفی برای تعبیه گراف دانش آموزش داده شده اند تا هویت پیدا و نهان گره ها را در قالب بردار بازنمایی کند. از سوی دیگر با استفاده از مدل های زبانی، پرسش های فارسی به گونه ای تعبیه می شوند که نمایانگر یال ضمنی و یا عینی بین هر پرسش و پاسخ مربوطه باشد. با این رویکرد می توان به پرسش هایی پاسخ داد که مستقیماً سه گانه مربوطه در گراف آورده نشده است و همچنین پا را فراتر گذاشته و به پرسش های پیچیده تر که نیازمند طی چندین یال است نیز، پاسخ مناسب داد. نتایج حاصل از مدل پیشنهادی مبتنی بر تعبیه گراف دانش فارسی فارس-ویکی-کی جی برای پاسخ گویی به پرسش های فارسی، نشان دهنده دقت ۸۵ درصد بر روی مجموعه داده پرسش و پاسخ ساده و پیچیده به زبان فارسی می باشد.با ذخیره داده ها در گراف های دانش می توان علاوه بر روابط صریح، روابطی ضمنی را نیز حدس و بازیابی کرد. این ویژگی به سامانه های پرسش و پاسخ این امکان را می دهد که فراتر از آنچه از سه گانه های گراف دیده اند به چالش کشیده شوند. تعبیه گراف دانش یا نمایش گره ها و یال های گراف در قالب بردار های عددی، به همین منظور صورت می پذیرد. در این مقاله مسئله پاسخ به پرسش های فارسی با استفاده از تعبیه گراف دانش فارسی بررسی شده است. مدل های مختلفی برای تعبیه گراف دانش آموزش داده شده اند تا هویت پیدا و نهان گره ها را در قالب بردار بازنمایی کند. از سوی دیگر با استفاده از مدل های زبانی، پرسش های فارسی به گونه ای تعبیه می شوند که نمایانگر یال ضمنی و یا عینی بین هر پرسش و پاسخ مربوطه باشد. با این رویکرد می توان به پرسش هایی پاسخ داد که مستقیماً سه گانه مربوطه در گراف آورده نشده است و همچنین پا را فراتر گذاشته و به پرسش های پیچیده تر که نیازمند طی چندین یال است نیز، پاسخ مناسب داد. نتایج حاصل از مدل پیشنهادی مبتنی بر تعبیه گراف دانش فارسی فارس-ویکی-کی جی برای پاسخ گویی به پرسش های فارسی، نشان دهنده دقت ۸۵ درصد بر روی مجموعه داده پرسش و پاسخ ساده و پیچیده به زبان فارسی می باشد.
۷.

نقش ابهام آفرینی در خلق کاریکلماتورهای زبان فارسی بر پایه نظریه شناختی «آمیختگی مفهومی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: کاریکلماتور ابهام آفرینی بافت گفتمانی نظریه آمیختگی مفهومی شبکه تلفیقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱ تعداد دانلود : ۹
کاریکلماتور، سبکی در نوع ادبی طنز است که مطلبی فکاهی، جدی یا حکیمانه را در قالب جمله ای کوتاه انتقال می دهد. هدف این نوشتار، مطالعه ساختاری دسته ای از کاریکلماتورهاست که از طریق ابهام آفرینی بوجود می آیند. از جمله تکنیک های دخیل در خلق کاریکلماتور، ابهام آفرینی است که در بافت های گفتمانی متفاوت و به کمک کلمات همنام یا چندمعنا در سطح واژگان، و عبارت های اصطلاحی در سطح جمله، بوجود می آید. تحلیل ارائه شده در این مطالعه، مبتنی بر نظریه شناختی «آمیختگی مفهومی» فوکونیه و ترنر می باشد. در قالب شبکه تلفیقی که ساخت معنا را به تصویر می کشد، بافت های گفتمانی متفاوت، در فضاهای عام متمایز نمود می یابند و فضاهای عام متمایز، زمینه نگاشت های میان-فضایی متنوعی را بین عنصر موجود در فضای دروندادی اول و عناصر موجود در فضای دروندادی دوم فراهم می کنند و بدین ترتیب معانی مختلفی در فضاهای آمیخته شکل می گیرد. وجود فضاهای عام متفاوت و به تبع آن نگاشت ها و فرافکنی های متمایز را ناگزیر، بوسیله ترسیم دو شبکه تلفیقی متفاوت برای هر کاریکلماتور باید به تصویر کشید. وجود دو شبکه تلفیقی مجزا، با فضای دوندادی اول یکسان اما فضاهای دروندادی دوم، فضاهای عام و فضاهای آمیخته و نگاشت های میان-فضایی متفاوت، توجیه گر معانی متفاوتی است که بطور همزمان در یک کاریکلماتور نمود پیدا می کند.
۸.

بررسی اثربخشی استفاده از سامانده های ترسیمی در آموزش درک مطلب زبان فارسی به فارسی آموزان غیرایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: درک مطلب برنامه درسی راهبرد سامانده های ترسیمی نظریه طرحواره ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷ تعداد دانلود : ۶
خواندن و درک مطلب یکی از اهداف آموزشی هر برنامه درسی است که راهبردهای مختلفی برای تدریس آن به کار گرفته می شوند. سامانده های ترسیمی، یکی از این راهبردها هستند که ریشه در نظریه طرحواره ها دارند و هدف آنها سازماندهی و ارائه دانش است. پژوهش حاضر، به منظور تعیین تأثیر راهبرد سامانده های ترسیمی بر پیشرفت مهارت خواندن و درک مطلب فارسی آموزان خارجی انجام گرفت. این پژوهش از نوع کمی و شیوه گردآوری اطلاعات آن نیز به صورت میدانی است. آزمودنی های این پژوهش شامل 15 نفر از فارسی آموزان سطح میانی و فوق میانی بود که در نیمسال دوم سال تحصیلی 98_97 در مقطع کارشناسی ارشد رشته آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان در دانشگاه علامه طباطبایی مشغول به تحصیل بودند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش متون آموزشی، آزمون های درک مطلب و سامانده های ترسیمی بود. برای اجرای این پژوهش، ابتدا یک متن فارسی به روش سنتی به آزمودنی ها تدریس شد و سپس آزمون درک مطلب از آنها گرفته شد. پس از آشناسازی آزمودنی ها با راهبرد سامانده های ترسیمی، متن دوم، که سطح دشواری آن مشابه متن اول بود، با استفاده از این سامانده ها به آنها تدریس شد و آزمون درک مطلب برای بار دوم از آنها گرفته شد. داده های به دست آمده با استفاده از آزمون t زوجی تجزیه و تحلیل شد. نتایج حاصل از آزمون t زوجی نشان داد که تفاوت معناداری بین میزان درک مطلب فارسی آموزان در روش سنتی و روش سامانده های ترسیمی وجود دارد؛ به بیان دیگر هنگام استفاده از سامانده های ترسیمی زبان آموزان درک مطلب بهتری از متن داشتند.
۹.

تاریخ و ویژگی های فرهنگ های فارسی به روسی و روسی به فارسی تدوین و تألیف شده در روسیه و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایران روسیه فرهنگ نویسی فارسی روسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸ تعداد دانلود : ۸
کتاب های فرهنگ لغت، یکی از اسباب ارتباط زبان ها و ملت ها با یکدیگر است. همسایگی ایران و روسیه و ارتباط تاریخی این دو کشور باهم، مردم هریک را نیازمند آموختن زبان قوم آن دیگر کرده است. توسعه روایط دو کشور، لزوم توسعه فرهنگ نویسی اثبات کرده است و تلاش ها در این زمینه، هم در ایران و هم در روسیه و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی با جدیت دنبال شده است. مطالعات نشان می دهد که پژوهشی دقیق دربارهٔ فرهنگ نویسی روسیه و اتحاد شوروی ( فرهنگ نویسی ای که شامل ده ها فرهنگ لغت فارسی به روسی و روسی به فارسی است) تا کنون انجام نشده است. این مقاله، کوششی است در شناخت و معرفی فرهنگ های لغت فارسی به روسی و روسی به فارسی که از 250 سال پیش تا به امروز در روسیه و اتحاد شوروی تألیف شده است، راه های توسعه این حوزه، مسائلِ آن و پیشنهاد در حل مشکلات آن است.
۱۰.

مقدمه ای بر فرآیند طراحی و تولید پایگاه داده ی گفتار هیجانی فارسی معیار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بازشناسی گفتار هیجانی پایگاه داده ی گفتار هیجانی حالت هیجانی عوامل پیرازبانی گفتار هیجانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳ تعداد دانلود : ۸
محرک های محیطی مختلف قادرند تا حالت هیجانی انسان را تحت تأثیر قرار داده و آنرا تغییر دهند. گفتار به دو طریق کلامی بواسطه ی واژگان و نحو و همچنین غیرکلامی بواسطه ی لحن و آهنگ گفتار، تغییرات حالت هیجانی را بیان می کند. لحن و آهنگ گفتار داری نقش پیرازبانی هستند و معنای گفتار را دستخوش تغییر می کنند. پردازش و مطالعه ی کمّی هیجان نخستین بار با مفهوم محاسبات عاطفی در علوم کامپیوتر مطرح شد. ایده ی اصلی این بود که ماشین بتواند حالت هیجانی انسان را بازشناسی و تفسیر کند و مطابق با آن پاسخ یا رفتار مناسب ارائه کند. مطالعه ی کمّی گفتار هیجانی با عنوان بازشناسی گفتار هیجانی شناخته می شود. بازشناسی یا دسته بندی گفتار هیجانی بدین معناست که بتوان حالت هیجانی گوینده را با استفاده از تحلیل انجام شده بر روی سیگنال گفتار مشخص کرد. نخستین گام برای انجام این گونه از مطالعات داشتن مجموعه ی دادگان غنی، استاندارد، با کیفیت و البته به تعداد مناسب برای ارزیابی الگوریتم های بازشناسی هیجان گفتار است. انواع گسترده و استاندارد مجموعه ی دادگان گفتار هیجانی به زبان های مختلف وجود دارند. عدم دسترسی پژوهشگران این حوزه به چنین پایگاه داده ای سبب شده است تا دانش ما پیرامون الگوهای هیجانی و تأثیر آن در زبان فارسی به وضوح آشکار نباشد. این نکته ضرورت وجود تهیه و تولید مجموعه ی دادگان گفتار هیجانی به زبان فارسی را نشان می دهد. در این مقاله قصد داریم فرآیند طراحی، تهیه و تولید مجموعه ی دادگان گفتار هیجانی فارسی معیار مشابه با مجموعه ی دادگان گفتار هیجانی برلین که قابلیت استفاده در مطالعات بازشناسی گفتار هیجانی را داراست تشریح کنیم.
۱۱.

عروض دودویی، نام گذاری و طبقه بندی ریاضی کلیه وزن های کمی ممکن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عروض طبقه بندی وزن شعر عروض دودویی وزن شعر نام گذاری وزن شعر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹ تعداد دانلود : ۵
طبقه بندی وزن شعر مساله ای است که قرن هاست عروضیان مشغول چالش با آن هستند و برای حل این مساله، شیوه های زیادی را ابداع کرده اند . عروض دودویی، روشی مبتنی بر ریاضیات برای طبقه بندی وزن شعر ارائه می دهد. این روش دو قسمت دارد : قسمت اول «نام گذاری دودویی» است که در آن به هر رشته وزنی، یک نام یکتا به اسم «کد وزن» تخصیص داده می شود . قسمت دوم «بحر دودویی» است که وزن ها را طبقه بندی می کند. مهم ترین ویژگی های عروض دودویی عبارت است از : توانایی نام گذاری و طبقه بندی هر وزن ممکن، شیوه نام گذاری و طبقه بندی علمی و مبتنی بر ریاضیات، یکتا بودن نام هر وزن، تبدیل ساده نام وزن به رشته وزنی و برعکس، مستقل بودن نام گذاری از رکن بندی با توجه به قراردادی بودن رکن بندی. این روش با توجه به ریاضی بودن می تواند به عنوان مبنایی برای پژوهش های نرم افزاری عروض در نظر گرفته شود، همچنین کد وزنی یکتای آن که یک عدد مبنای شانزده است، توانایی یکپارچه سازی اطلاعات راجع به وزن ها را دارد. علاوه بر این موارد، می توان بر مبنای این کد یکتا، «فرهنگ وزن ها» را پدید آورد که مانند یک لغت نامه در آن همه وزن های موجود در شعر فارسی گردآوری، نام گذاری و طبقه بندی می شوند و هر وزن دارای پرونده ای حاوی اطلاعات مرتبط می شود.
۱۲.

ملاحظاتی در باب ارتقای کیفیت فرهنگ های یک زبانه زبان آموز انگلیسی و فارسی: رویکردی پیکره بنیاد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فرهنگ نویسی فرهنگ زبان آموز پیکره نقد فرهنگ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴ تعداد دانلود : ۶
هدف مقاله پیش رو این بود تا از منظر مبانی نقد فرهنگ که از سوی مالکیل (۱۹۹۳) مطرح شد و نیز با اتخاذ رویکردی پیکره بنیاد، پنج فرهنگ یک زبانه زبان آموزِ انگلیسی و فارسی معتبر یعنی فرهنگ انگلیسی معاصر لانگمن (LDOCE)، فرهنگ پیشرفته زبان آموز آکسفورد (OALD)، فرهنگ پیشرفته زبان آموز کمبریج (CALD)، فرهنگ همایندهای آکسفورد (OCD) و فرهنگ زبان آموز پیشرفته فارسی (عاصی، ۱۳۹۸) را از نظر شیوه عرضه اطلاعات (معیار سوم مالکیل) مورد واکاوی قرار دهد. برای این منظور، مدخل هایی به همراه زیرمدخل هایشان از فرهنگ های انگلیسی فوق به عنوان نمونه مطرح و سپس بر مبنای داده های موجود در پیکره انگلیسی امریکایی معاصر (COCA) به بوته نقد گذاشته شدند. سپس ضمن برشمردن ایراداتی در هشت دسته، به علت بروز آنها اشاره شد. نهایتاً ضمن طرح پیشنهاداتی برای ارتقای کیفیت این فرهنگ ها، نقش زبان شناسی پیکره ای و شیوه بهره مندی از آن در ارتقای فرهنگ های یک زبانه زبان آموز انگلیسی و فارسی و متعاقباً کاهش خطاهای فرهنگ نویسی مطرح شد.
۱۳.

دستور ساخت: مبانی نظری و روش شناسی: بررسی و نقد کتاب دستور ساخت ، ساختار زبان انگلیسی اثر توماس هافمن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ساخت دستور حالت معنی شناخت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷ تعداد دانلود : ۵
دستور ساخت به مجموعه ای از رویکردهای نظری متفاوت ولی مرتبط در درک زبانی اطلاق می شود که در آن ها تعمیم هایی درباره ساخت زبانی بر حسب ساخت (همسانی صورت و معنی) صورت بندی می شود. درحالی که مبانی مفهومی دستور ساخت را می توان مستقیماً به دستور حالت فیلمور منتسب کرد، انواع مختلفی از رویکردها در چارچوب دستورساخت (با جهت گیری شناختی قوی تر) برای تدوین و توسعه این دستور به عنوان مدلی که می تواند مقام ساخت های زبانی را توصیف، تحلیل و تعمیم دهد، ظاهر شده اند. مهم ترین رویکردهای دستورساخت شامل دستورساخت برکلی، دستور ساخت بدنمند، دستور شناختی لنگاکر، دستورساخت گلدبرگ، دستور ساخت بنیادی کرافت، دستور ساخت معنایی-قالبی بوآز، دستور ساخت نشانه-بنیاد ساگ و دیگران، دستور ساخت سیال و مدل ساخت واژگانی می شود که در سه مقوله صورت گرایی، کاربرد-بنیاد و محاسباتی قرار می گیرند.تمام مدل های زبانی دستور ساخت بر این نکته تأکید دارند که ساخت ها واحدهای نمادینی از صورت معنی/کاربرد هستند و امکانات و شرایطی را نشان می دهند که دستورساخت می تواند در فهم تولید دانش و معنی در ذهن گویشور زبان آشکارسازی کند. اما در عین حال، این نحله ها در یک نکته اساسی دارای اختلاف هستند: ساخت چیست؟ درک صحیح مبانی و روش شناسی هرکدام از این مدل های ساخت بنیاد، نکات مشترک و تفاوت آن ها پیرامون همگانی بودن ساخت های زبانی، کمیت و نوع آن ها، ترکیب و معناشناختی ساخت، داده های کاربرد زبانی و مشخص سازی نظام های نمادگذاری در کتاب دستور ساخت : ساختار زبان انگلیسی اثر توماس هافمن با اثبات قدرت تبیینی دستور ساخت در تمام سطوح زبان انگلیسی، انجام مطالعات همزمانی و درزمانی و معرفی رویکردهای ساختاری مختلف، که یکی از برجسته ترین دستاوردهای دستور ساخت است درنظر گرفته شده است .در این کتاب ، این ادعا که دستور ساخت حوزه مطالعاتی جامع نظریه پردازی دستوری می باشد، مورد بررسی قرار می گیرد تا نشان داده شود که آیا رویکرد کل گرایانه به واحدهای زبانی می تواند واقعیت فعالیت ذهنی را بازنمایی کند. افزون بر این، در این کتاب نشان داده می شود که دستور ساخت به روش های مختلفی از داده های زبانی واقعی استفاده می کند و این داده ها می توانند شامل تحلیل های تجربی، شواهد کاربردی و نمونه های متنی باشند. در این کتاب می توان به فهم عمیق تری از نحوه تعامل صورت و معنی در زبان های طبیعی رسید و نقش دستور ساخت را در تحلیل زبان بهتر درک کرد.

آرشیو

آرشیو شماره‌ها:
۳۹