۱.
کلیدواژه‌ها:
قانون تکمیل و اجاره واحدهای مسکونی قیمت مسکن بازار اجاره موانع تحقق الزامات قانونی پهلوی
این مقاله با استفاده از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی، به بررسی موانع تحقق اجاره خانه های خالی بر اساس قانون تکمیل و اجاره واحدهای مسکونی مصوب سال 1356 می پردازد. در سال های پایانی رژیم پهلوی، بحران مسکن به یکی از معضلات اصلی اجتماعی و اقتصادی تبدیل شد که تأثیرات عمیقی بر زندگی مردم و ساختار جامعه گذاشت. افزایش اجاره نشینی و کمبود مسکن مناسب، فشار زیادی را بر مستأجران وارد کرد و نیاز به یک راهکار جامع و مؤثر را ضروری ساخت. در این راستا، قانون تکمیل و اجاره واحدهای مسکونی با هدف ساماندهی بازار اجاره و استفاده از ظرفیت خانه های خالی برای تأمین مسکن طراحی شد. هدف اصلی این قانون، ایجاد تعادل در بازار اجاره و تسهیل دسترسی مردم به مسکن مناسب بود. با این حال، اجرای این قانون با چالش ها و موانع متعددی مواجه شد که مانع از تحقق اهداف آن گردید. یافته های این پژوهش نشان می دهد که شناسایی دقیق خانه های خالی به دلیل عدم وجود سیستم های اطلاعاتی منسجم و دقیق، یکی از اصلی ترین چالش ها بود. علاوه بر این، مقاومت مالکان در برابر اجاره دهی واحدهای خالی و نگرانی های اجتماعی نسبت به تغییرات قانونی، از دیگر موانع مهم اجرای این قانون به شمار می روند. بسیاری از مالکان به دلیل ترس از کاهش درآمد یا مشکلات ناشی از اجاره دهی، تمایلی به مشارکت در این طرح نداشتند.
۲.
کلیدواژه‌ها:
قانون مجلس رستگاری تجدد انقلاب مشروطه
نیروهای اجتماعی در انقلاب مشروطه ایران همزمان از تصاویر مدرن و الهیات سیاسی شیعی بهره بردند. در اولی، تجربه فرنگ و پیشرفت دولت های غربی آن روزگار، چشم شاهان قاجار، روشنفکران و مسافران ایرانی را به خود خیره کرد و دومی متعلق به عوام بود که گفتار دینی و اماکن مذهبی را پناهگاه خود می دانستند. تلفیقِ تصاویر سعادت دنیوی با تصاویر رستگاری دینی در کنش جمعی توده های مردم تحقق یافت. این امر با خوانش های نخبه گرایانه درباره رابطه حقوق مدرن و شریعت تفاوت داشت. توده های مردم در تجربه خود به تصویر تازه ای از یک نهاد رهایی بخش رسیدند و آن را «مجلس مقدس شورای ملی» نامیدند. این مقاله با استفاده از روش شناسی والتربنیامین، به چنین تجربه ای در انقلاب مشروطه می پردازد. از این رویکرد در آن انقلاب، فهم مردم از نهادهایی چون "مجلس شورای ملی" فهمی الاهیاتی و به منظورِ تحققِ سعادتِ سعادتِ اینجهانی بود. آنها این نهادها را با استفاده از تصاویر و تمثیل های الهیاتی و برای ایجاد تغییر در زندگی روزمره تفسیر می کردند. مقاله نتیجه می گیرد که تأسیس "مجلس شورای ملی" به عنوان یک نهاد مقدس و نیز "انجمن های ایالتی و ولایتی" توسط انقلابیون، خوانشی جدید از الهیات با توجه به تجربه مدرن بود.
۳.
کلیدواژه‌ها:
ایران مفهوم ایران دوره صفویه سفرنامه ژان شاردن دوگانه شرق و غرب
با ورود سیاحان اروپایی به ایران، امکان شناختی عینی از ایران برای آنان فراهم شد. متعاقب آن، ارائه درکی مفهومی از موجودیت تاریخی ایران برای آنان به وجود آمد. ورود شاردن و اقامت طولانی وی در ایران به ارائه مفهومی تاریخی از ایران منجر شد که تحت تاثیر دوگانه برساخته شرق و غرب در اروپا و تاریخ نگاری یونانی – رومی به توضیح و تبیین موقعیت تاریخی و تمدنی ایران می پرداخت. یافته های این پژوهش بر اساس روش تبیین عقلانی نشان می دهد که شاردن علیرغم اتکای ذهنی بر دوگانه شرق و غرب و رویکرد تاریخگاری یونانی – رومی با توجه و تامّل در واقعیت های جاری سرزمین ایران مفهوم تاریخی – فلسفی متفاوتی از معنای ایران ارائه کرد که با دیدگاه تاریخی اروپاییان تفاوت اساسی داشت.
۴.
کلیدواژه‌ها:
دین سیاست تمرکز قدرت ساسانیان گفتمان سلطه فوکو
امپراطوری ساسانی از جهت این که هم از یک سو مدعی میراثِ دینی زرتشتی بود و هم از سویی دیگر بر سر هژمونی در جهان باستان با رقیب قدرتمندی همچون امپراطوری رُم در جدالی و ستیزی دائمی بود، لذا الگوی خاصی از نسبت دین و سیاست را دنبال می کرد تا پاسخگوی شرایط و نیازمندیهایش باشد. این مقاله برای بررسی ابعادی از این موضوع پرسش اصلی خود را درباره پیوند دین و سیاست در عصر ساسانی طرح کرده است. فرضیه مقاله آن بوده که هر الگویی از قدرت با شکلی از نظام باورها ارتباط دارد که مبانی تبیینی و توجیهی آن را فراهم می کند. یافته های تحقیق نشان داده است که وحدتِ دین و سیاست در عصر ساسانی یکی از مبانی اصلی نظام گفتمانی این امپراطوری بوده است که بسیاری از وقایع تاریخی این دوره را به واسطه این مبنای گفتمانی می توان توضیح داد. روش مقاله تحلیل گفتمانِ فوکویی بوده و شیوه جمع آوری داده ها کتابخانه ای و اسنادی بوده است.
۵.
کلیدواژه‌ها:
احتشام السلطنه وزیرهمایون نهادهای جدید متنفذان اشرار نان
ولایت خمسه با مرکزیت زنجان از اهمیت و جایگاه مهمی در دوره قاجار برخوردار بود و غالبا حاکمان برجسته ای به این منطقه فرستاده می شدند. در اوایل دوره قاجار، شاهزاده عبدالله دارا با احداث بناهای جدید، کارنامه نسبتا قابل قبولی بر جای گذاشت. در عصر ناصری و مظفری، به ترتیب احتشام السلطنه و وزیرهمایون به حکمرانی زنجان رسیدند که بر اساس اسناد، روزنامه ها و کتب خاطرات، عملکردشان نسبت به بیشتر حاکمان منطقه، مورد توجه و تحسین قرار گرفت. با توجه به ساختار و وضعیت جامعه زنجان، مشکلات و نیازهای حکومتی مانند قدرت و نفوذ خاندان های مهم، ناامنی و بی ثباتی و بحران غلات از مسائل همیشگی حاکمان و مردم بود. بنابراین با بررسی و تطبیق عملکرد و موانع حاکمان مورد نظر، به این سئوال می پردازیم که رویکرد احتشام السلطنه و وزیرهمایون در مقابل شاخص های برشمرده چگونه بود؟ و به چه سرانجامی رسید؟ به نظر می رسد با توجه به استبداد دوره ناصری، تلاش احتشام السلطنه بر نزدیکی به گروه-های سنتی، تغییر و گسترش بافت شهری و رونق صنایع محلی قرار گرفت. در مقابل وزیرهمایون، ضمن نزدیکی به گروه های تجددگرا، با ایجاد نهادهای آموزشی جدید، به دفع اشرار و مهار بحران غلات پرداخت. اقدامات وزیرهمایون با عنایت به قدرت گروه های سنتی، با موفقیت نسبی همراه بود و به جز فرهنگ روزنامه و کتابخوانی، از بین رفت؛ اما تلاش احتشام السلطنه در ایجاد فضاهای شهری و رونق صنایع محلی تا به امروز باقی مانده است. مقاله حاضر با گردآوری داده های کتابخانه ای، اسنادی و بهره مندی از منابع اصیلی مانند روزنامه، به شیوه توصیفی-تبیینی به موضوع پرداخته است.
۶.
کلیدواژه‌ها:
شمال ایران جنگ جهانی دوم» شوروی» نیروهای مذهبی کمونیسم
یکی از رخدادهای تاریخ معاصر ایران، اشغال مناطق شمالی کشور توسط شوروی در جریان جنگ جهانی دوم و زمینه سازی برای ترویج اندیشه های کمونیستی در این مناطق است. تباین ذاتی اندیشه های اسلامی با ایدئولوژی کمونیسم، زمینه های رویارویی نیروهای مذهبی با جریان چپ در این مناطق را پدید آورد. این پژوهش می کوشد ضمن بررسی مواجهه نیروهای مذهبی با جریانات چپ در مناطق شمالی ایران، به گونه شناسی این مواجهه و عوامل موثر بر آن بپردازد. واکاوی این موضوع که مواجهه جریان های اسلام گرا با جریانات چپ حامی شوروی در شمال ایران چرا، چگونه و تحت تأثیر چه عواملی صورت پذیرفته است؟ سئوال اصلی پژوهش پیش رو می باشد. یافته های پژوهش نشان می دهد، جریانات مذهبی مناطق شمالی ایران به واسطه عواملی چون دوری و نزدیکی به کانون های قدرت، نوع قرائت از اسلام و همچنین موقعیت جغرافیایی، مذهبی و فرهنگی این مناطق با دو رویکرد سلبی و ایجابی با اندیشه های چپ روبرو شدند. اقدامات تعاملی و تقابلی این جریانات، گسترش اندیشه های چپ در مناطق شمالی ایران را با چالش مواجه ساخت و به عنوان عاملی موثر مانع از غلبه این گفتمان در جامعه ایرانی شد. این پژوهش از رویکرد توصیفی- تحلیلی و روش تاریخی بهره می برد و گردآوری داده بر اساس مطالعات کتابخانه ای و اسنادی است.
۷.
کلیدواژه‌ها:
قاجاریه روزنامه تربیت بهداشت تحلیل محتوا
مطبوعات به عنوان عاملی تاثیرگذار در تحولات مختلف جوامع بشری محسوب می شوند. تربیت نخستین نشریه روزانه و غیردولتی ایران است که توسط محمدحسین فروغی منتشرشد. این روزنامه در طول حیات نسبتا طولانی خود که بیش نه سال بود موفق شد به مباحث فرهنگی و آموزشی بپردازد. از آنجا که در دوره قاجار همه گیری های پیاپی بیماریهای عفونی اتفاق می افتاد و جمع کثیری از هموطنان را مبتلا می کرد و یا باعث مرگ و میر آنان می شد، سلامتی و بهداشت از طرف محمدحسین فروغی، گرداننده روزنامه، مورد توجه قرار گرفته و با تکیه بر متون علمی مبتنی بر دانش روز به آن پرداخته شده است. در نگارش مطالب بهداشتی و پزشکی روزنامه هم از پزشکان خارجی و هم از پزشکانی که در داخل کشور به تحصیل علم پزشکی پرداخته بودند استفاده شده است. مقاله با احصاء و پایش اخبار روزنامه پیگیری خواهد کرد اخبار مربوط به بهداشت و بیماری درآن انعکاس یافته است؟ دیگر آنکه موضوعات مربوط به بهداشت و بیماری با چه حجم و فراوانی انعکاس یافته است؟ میزان مشارکت ایرانیان در نوشتن مطالب بهداشتی درمانی روزنامه چگونه است؟ و دید نقادانه روزنامه نسبت به عقاید خرافی و اشتباه بهداشتی در جامعه چگونه است؟ با روش تحلیل محتوا و گردآوری کلیه گزارش ها، بهداشت و درمان مورد تحلیل قرار گرفت.
۸.
کلیدواژه‌ها:
تجربه زیسته ساختار جنسیتی عاملیت آگاهی جنسیتی
تجربه زیسته صرفاً واقعیتی نیست که بتوان آن را به امری زیست شناسی فروکاست، بلکه خصلتی متمایز و یگانه دارد که از فردی به فرد دیگر و از جامعه ای به جامعه دیگر متفاوت و منحصر به فرد است. به عبارت دیگر تجربه زیسته برخاسته از واقعیت های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی یک جامعه است و از آنجا که این واقعیت ها برای هر فردی به یک شکل خاص بروز و ظهور می یابد، از این روست که تجربه زیسته امری منحصر به فرد می شود. تاکنون نقش و تأثیرگذاری زنان در حوزه قدرت سیاسی بررسی شده است؛ اما کمتر به رابطه میان عاملیت و تجربه زیسته و تأثیر متقابل این دو بر حیات سیاسی زنان پرداخته شده است. تصور بر آن است که ساختار و فضای غالب می تواند به کنشگری زنان شکل دهد؛ اما تجربه زیسته مریم فیروز این تصور را زیر سؤال برد و نشان داد درک او از هویت و نقش خود، چندان مقید به تعاریف متداول نیست.. پرسش اصلی این مقاله این است: عاملیت فردی و تجربه زیسته در حیات سیاسی مریم فیروز چه تأثیری داشت؟ چگونه عاملیت فردی باعث تخطی او از دوگانگی مفروض خصوصی/عمومی شد و آن را به چالش کشید؟ نقش ساختارهای جنسیتی در تجربه زیسته او چه بود ؟ این مقاله با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و روش تاریخی، به بررسی نقش عاملیت و تجربه زیسته در حیات سیاسی فیروز می پردازد. در ادامه به شرح مختصری از زندگی نامه و برخی از محدودیت ها و اثر آنها بر کنشگری سیاسی او پرداخته خواهد شد.
۹.
کلیدواژه‌ها:
استقلال کادوسیان تالش کتزیاس هورکانیه هخامنشیان
شاهنشاهی هخامنشی (550-330پ.م) با نظام سیاسی و اداری متمرکز، قلمرو و سرزمین های وسیعی را از رود سند تا رود نیل شامل می شد. این مناطق وسیع به ساتراپی/خشثرپاون های مختلف تقسیم شده بود و تحت حکومت مرکزی اداره می شد. یکی از این ایالت ها سرزمین کادوسیه در جنوب غربی دریای کاسپی بود. این منطقه به جهت موقعیت ژئوپلیتیک، جنگل های انبوه و راه های صعب العبور، نقش و جایگاه ویژه ای در تحولات سیاسی دوره هخامنشیان داشت. کادوسیان به دلیل مهارت های رزمی در مناطق سنگلاخ و مهارت خاص در استفاده از کمان برخوردار بودند. کادوسیان با توجه به مهارت ها و موقعیت زیستگاه خود می توانستند در دوران بحران و فترت سیاسی با شورش و یا عدم حمایت از شاهنشاهان هخامنشی، برای آنان دردسرآفرین باشند؛ چنانکه کتسیاس از شورش کادوسیان و عدم موفقیت هخامنشیان در سرکوب آنان خبر می دهد. پیرو اظهارات کتسیاس و بعضی از مورخان باستان، برخی از پژوهشگران در وابستگی کادوسیان به هخامنشیان تردید کرده اند. به رغم اهمیت کادوسیان در تاریخ هخامنشیان تاکنون در خصوص مسئله استقلال یا عدم استقلال کادوسیان تحقیق مستقلی انجام نشده است. این پژوهش با استفاده از منابع کهن یونانی، کتیبه های شاهان هخامنشی، داده های باستان شناختی و با تکیه بر موقعیت جغرافیایی سرزمین کادوسیه و با استفاده از شیوه پژوهش های تاریخی، به مسئله استقلال یا وابستگی کادوسیان به شاهنشاهی هخامنشیان می پردازد. با بررسی و تجزیه تحلیل منابع فوق به نظر می رسد کادوسیان نه تنها مستقل نبوده اند، بلکه در بسیاری مواقع چون سایر اقوام تحت سلطه هخامنشیان با آنان همکاری می کرده اند و حتی ستون اصلی سواره نظام و پیاده نظام ارتش هخامنشی را تشکیل می داده اند.
۱۰.
کلیدواژه‌ها:
محمدرضا پهلوی برنامه های عمرانی اقتصاد عواید نفت ارتش
محمدرضا پهلوی در طول 37 سلطنت، عملکرد اقتصادی خود را در قالب پنج برنامه عمرانی تدوین کرد. این برنامه ها از سال 1327 با جدیت آغاز شد و در سال 1356 پایان می یابد. در این برنامه ها، بیشترین تلاش دولت در جهت تحولات مهمی چون: امور کشاورزی، صنایع و معادن، حمل و نقل، ارتباطات و مخابرات، گاز و نفت، برق، آب، آموزش و پرورش، بهداشت و درمان، عمران شهرها و روستاها، ساختمان و مسکن، فرهنگ و گردشگری، بیمه و رفاه اجتماعی، محیط زیست، آمار و بررسی عمران ناحیه ای تأثیرگذار بود. ازاین رو، پیامدهای این برنامه ها مورد بررسی قرار می گیرد. بررسی عواید نفت که متغیر مستقل و اصلی کل بافت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ایران در عصر پهلوی دوم بود در پیشبرد این برنامه ها موضوع مهم پژوهش حاضر است. از طرفی، اختصاص دادن منابع مالی به ارتش که باعث شد کیفیت اقتصادی نامتوازن شود از مواردی است که در این پژوهش مورد تأکید قرار می گیرد. این مقاله در صدد است تا با رویکرد توصیفی- تحلیلی این موضوع را مورد ارزیابی قرار دهد.
۱۱.
کلیدواژه‌ها:
باستانی پاریزی تاریخنگاری فلسفه تاریخ آثار سبک
باستانی پاریزی به عنوان یکی از موثر ترین تاریخنگاران معاصر، نقشی پر رنگ در افزایش شناخت تاریخی مردم و علاقه آن ها به مطالعه تاریخ داشته است، او با سبکی ساده و روان، حوادث و رویداد های تاریخی را از هر دوره و سلسله و در هر موضوعی با یکدیگر پیوند می داد و از پس آن ها محتوایی جذاب و با ارزش برای مخاطبانش تهیه می کرد، سبک خاص تاریخنگاری او در دوره ای که شیوه های نوین تاریخنگاری با روش های کمی پوزیتیویستی و مارکسیستی در بین مورخین ایرانی رایج بود سبب نگاهی ویژه به آثار او شده است، او که برخلاف همسلکانش از بیانی متفاوت در تاریخنگاری خود برخوردار بود، انتقادات زیادی را چه در دوره حیاتش و چه پس از آن به سوی خود جلب کرد، با این حال همواره سبک متمایزش طرفداران بسیاری هم داشت، در این جستار به دنبال این مسئله هستیم تا به بررسی کلی و یکپارچه از نقطه نظرات گونان نسبت به شیوه تاریخنگاری این مورخ مشهور برسیم، با جستجوی دیدگاه های مختلف شاهد یکپارچگی نظرات درباره تاریخنگاری او هستیم، ضمن اینکه با وجود انتقادات بسیار حتی از سوی برخی از شاگردان ایشان، در نگاهی کلی در میان بسیاری از اهالی تاریخ از او و سبک نوشتارش به نیکی یاد می شود و آثارش به عنوان مجموعه ای با اهمیت شناخته می شود.
۱۲.
کلیدواژه‌ها:
یهودیان مسلمانان تعامل تقابل یزد جمهوری اسلامی ایران
باتوجه به جایگاه برجسته یزددرتمدن ایرانی،اسلامی پژوهش حاضرمی کوشد تا مشخص کند نقش وجایگاه اقلیت های دینی یهودی مخصوصا دریزد درعصرجمهوری اسلامی ایران،دراین فرایندتاچه اندازه بوده است؟روش کار توصیفی-تحلیلی وجمع آوری مطالب کتابخانه ای وروش پژوهش اسنادی ،گفتگوومصاحبه های حضوری وغیرحضوری بابزرگان ومردم وشاهدان وصاحب نظران اعم ازاقلیت های دینی وهم ازمسلماناندردوره جمهوری اسلامی ایران، درزمینه نحوه تعاملات مردم یزددرزمینه های مختلف تجاری-اقتصادی،فرهنگی-اجتماعی،دینی-مذهبی بایهودیان می باشد.اهمیت اقتصادوتجارت درزندگی یهودیان،اقامت درشهرهای مسیربازرگانی،توجه یهودیان به ارزش افزوده مادی درمسکن گزیدن درمراکزتجاری یزدواطراف مسجدجامع کبی ری زدتأثیرگ ذارب وده است،هرچندخبریاتحلیلی تاریخی دراین موضوع یافت نشده است،ضمن آنکه تعصب وبرخوردهای سخت ملایان(روحانیون)درحق آنها،علّت فراری شدن یهودیان ازمنطقه ای به منطقه دیگربوده است.تعاملات وتقابلات متعدد بین گروهای مسلمان شیعه ویهودی یزدصورت گرفته که درمجموع باوجود این،بزرگ ترین روابط مسالمت آمیزوتعاملات ادیان دریزداتفاق افتاده اس ت.
