۱.
کلیدواژه‌ها:
موضوع موضوع روان شناسی اسلامی سازمان یافتگی دگرگونی حالت کنش فرایند زیرین
هدف این پژوهش بررسی و معرفی موضوع روان شناسی اسلامی، چالش ها و افق های پیش رو است. بدین منظور با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به منابع اصیل و دسته اول روان شناسی که به موضوع روان شناسی در هر رویکرد پرداخته اند، مراجعه شد. موضوع از رویکردها یا صاحبان مکاتب روان شناسی استخراج گردید. سپس طبق چهار معیار جهت گیری روان شناختی، جامعیت، برخورداری از عنصر انسجام بخش، و همسویی با اهداف بررسی و به اختصار نقد گردید. در گام دوم به فعالیت های انجام شده در حوزه روان شناسی اسلامی مراجعه و موضوعات پیشنهادی برای روان شناسی اسلامی کشف و بر اساس چهار معیار پیشین بررسی و نقد گردید. در نهایت با رجوع به منابع دست اول اسلامی مانند اسفار ملاصدرا، شفاء بوعلی، آثار علامه مصباح یزدی و کتاب های نوشته شده درباره مبانی روان شناسی اسلامی با نگاهی روان شناختی موضوع روان شناسی اسلامی استخراج و با عنوان «سازمان یافتگی ها، دگرگونی ها، حالت ها و کنش های روان و فرایندهای زیرین آن ها» به عنوان موضوع منتخب برای روان شناسی اسلامی معرفی گردید.
۲.
کلیدواژه‌ها:
خطاهای شناختی مدل مفهومی منطق فکری خطاساز تفسیر روایات تفسیری
خطای شناختی اساس همه نابهنجاری های روانی انسان تلقی می گردد. پژوهش حاضر با هدف استکشاف مدل مفهومی خطاهای شناختی در قرآن کریم به روش ترکیبی تحلیل محتوا و کمی روایی سنجی از متخصصان صورت گرفت. یافته های این پژوهش نشان داد خطای شناختی از دو مؤلفه شناختِ خطا و منطق فکری خطاساز تشکیل یافته است.الف) خرافه گرایی و سطحی نگری و ترس از غیرخدا ، زمینه پیروی از ظن-گمان و خیال پردازی را فراهم می آورد. ب) هرزباوری، جو پذیری و شتابزدگی، منجر به برخورد گزینشی می شود.ج)سنت گرایی، خودبرتر بینی و عناد-حق ناباوری در ساحت شناخت های خطا(مؤلفه اول)، زمینه تحریف حقایق را فراهم می آورد. د)تمام مؤلفه های منطق فکری خطاساز(پیروی ازظن، خیال پردازی، برخورد گزینشی، تحریف حقایق) با رقم زدن «قیاس غیرمنطقی» عامل محوری خطای شناختی درقرآن کریم است».یافته های مطالعه کمّی نشان داد که میزان شاخص CVI در زیر مؤلفه ها در دامنه 88/0 تا 1 و میزان شاخص CVR در زیر مؤلفه ها در دامنه 78/0 تا1 است. بنابراین، خطای شناختی در قرآن کریم، دارای مدل مفهومی و برخوردار از روایی محتوایی است که قابلیت سنجش در قالب ساخت ابزار را دارد.
۳.
کلیدواژه‌ها:
تحول معنوی اثربخشی تأثیر معنویت توانایی معنوی نگرش معنوی
یکی از ابعاد پنج گانه در زندگی، معنویت است، حقیقتی که انسان را به فراروی از ماده و ظاهر می کشاند و به جهان معنایی ویژه می بخشد. نهادینه سازی معنویت و یا تحول معنوی در افراد نیازمند تغییر نگرش معنوی آنهاست. هدف پژوهش حاضر اثربخشی آموزش تحول معنوی بر نگرش معنوی فرد است. روش پژوهش نیمه آزمایشی و طرح پژوهش دو گروهی (آزمایش و گواه کنترل) با پیش آزمون و پس آزمون در نظر گرفته شد. جهت انجام پژوهش 30 فرد از افراد شرکت کننده در یکی از هیئت های مذهبی کرمان، به وسیله نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و گروه گواه (15 نفر) قرار گرفتند. پیش آزمون برای هر دو گروه اجرا شد و بعد از برگزاری ده جلسه آموزش مهارت تحول معنوی در گروه آزمایش پس آزمون بر روی هر دو گروه انجام شد. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه سنجش نگرش معنوی استفاده گردید و داده ها با استفاده از فنون آمار توصیفی و آزمون های پارامتریک بررسی شدند. یافته های پژوهش نشان داد که آموزش مهارت تحول معنوی می تواند بر نگرش معنوی افراد مؤثر باشد؛ همچنین معنویت قابلیت آموزش و توسعه را دارد و با برنامه های آموزشی مناسب می توان سطح نگرش معنوی و توانایی معنوی افراد را افزایش داد؛ درنتیجه دوره آموزشی تحول معنوی هم می تواند بر آگاهی معنوی و هم بر توانایی معنوی افراد مؤثر باشد.
۴.
کلیدواژه‌ها:
تصور مثبت از خدا تصور منفی از خدا منابع اسلامی پرسش نامه روان شناسی اسلامی
هدف پژوهش حاضر ساخت، اعتباریابی و ساختار عاملی پرسشنامه تصور مثبت و منفی از خدا و تعیین ویژگی های روان سنجی آن بود. روش تحقیق از روش تحلیل محتوا و از روش پیمایشی با انتخاب 212 نفر از جامعه آماری طلاب و دانشجویان به شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای بود. جهت ارزیابی روایی محتوا، هر آیتمی که حداقل CVR آن 99/0 و شاخص CVI آن 79/0 بود، تأیید شد. برای بررسی روایی سازه به شیوه تحلیل عاملی اکتشافی روش مؤلفه های اصلی، چرخش واریماکس به همراه بهنجار سازی کایزر و ارزش ویژه بالاتر از یک، استفاده و تحلیل عامل تاییدی با کمک نرم افزار SPSS26 و AMOS24 استفاده شد. یافته ها حاکی از بدست آمدن دو عامل «تصور مثبت از خدا» (969/29) و «تصور منفی از خدا» (197/21)، که در مجموع (167/51) درصد واریانس کل پرسشنامه را برآورد می کند. اعتبار تصور مثبت از خدا و تصور منفی از خدا به ترتیب در روش دو نیمه سازی گاتمن (779/0)، (843/0)، ضریب اسپیرمن (796/0)، (852/0) و مقدار ضریب آلفای کرونباخ تصور مثبت از خدا (835/0)، و ضریب آلفای کرونباخ تصور منفی از خدا (914/0)، بدست آمد. بنابراین نتایج بدست آمده حاکی از قابلیت پرسشنامه تصور مثبت و منفی از خدا جهت استفاده در تحقیقات پژوهشی است.
۵.
کلیدواژه‌ها:
هویت نوجوان هویت دینی هویت یابی بسته آموزشی
پژوهش حاضر، با هدف طراحی بسته آموزشی روان شناختی هویت یابی دینی نوجوان و بررسی روایی آن صورت پذیرفت. این پژوهش، با استفاده از روش کیفی حوزه های معنایی تدوین شد. در این روش ابتدا 8 کلیدواژه بر اساس عناصر تعریف هویت دینی و زیرمؤلفه های دو مؤلفه هُشیاری و خودپایی، انتخاب شد؛ سپس واژگان و مفاهیم کلیدی مرتبط با آن عناوین انتخاب گردید؛ سپس با استفاده از نرم افزارهای قرآنی و حدیثی از بین تمامی آیات قران و روایات منقول از اهل بیت (ع)، مجموعاً 159 آیه و روایتی که بیشتر از نظر محتوایی با آن عناوین مرتبط بودند، با روش نمونه گیری هدفمند، گردآوری و غربال شد؛ سپس بر اساس تحلیل این آیات و روایات، محتوای جلسات بر اساس محتوای اسلامی و روان شناختی تنظیم گشت. همچنین جهت سنجش روایی از روش روایی محتوایی استفاده شد و محتوای جلسات در اختیار ۹ متخصص قرار گرفت و داده ها در قالب فرمول CVI و با استفاده از نرم افزار SPSS تحلیل شد. این بسته آموزشی متشکل از ۸ جلسه است و ضریب روایی محتوایی جلسات بین ۷۹/۰ تا 00/1 قرار دارد. درنهایت یافته های پژوهش حاضر با یافته های مشابه مقایسه و بر اساس منابع اسلامی توصیف شد.
۶.
کلیدواژه‌ها:
آموزش جنسی سلامت جنسی اندیشه اسلامی مدل نظری نظریه داده بنیاد سعادت محوری
هدف پژوهش حاضر تدوین مدل نظری آموزش جنسی بر اساس اندیشه اسلامی و سنجش میزان روایی آن بود.با توجّه به هدف، این پژوهش دارای دو روش کیفی و کمی بود.در بخش کیفی،در قسمت جمع آوری متون ابتدا با استفاده از روش حوزه های معنایی بوسیله 48 کلیدواژه مرتبط جمع آوری شده، 2873آیه، حدیث و کلام اندیشمندمسلمان بعد از مراحل غربال برگزیده نهایی گردید.در قسمت تحلیل متون، از روش نظریه داده بنیاد استفاده شد.بدین منظور با استفاده از نمونه گیری هدفمند، 766کد در مرحله کدگذاری باز،78کد محوری در مرحله اول، 13کد محوری درمرحله دوم، 4کد انتخابی بعنوان مقوله عمده و1مقوله هسته مرکزی شناسایی؛ومدل نظری آموزش جنسی بر اساس اندیشه اسلامی ترسیم شد.در بخش کمی، با به کارگیری روش ارزیابی نظرات کارشناسان شاخص روایی محتوایی مدل از 11متخصص به روش نمونه گیری هدفمند وگلوله برفی سنجیده شد. یافته های پژوهش نشان دادکه مدل نظری آموزش جنسی بر اساس اندیشه اسلامی دارای پنج مبنا(خدامحوری در افکار،امیال و رفتار جنسی،انتخابگری با امکان تاثیرات ناخوداگاه،پیوستاری بودن، رعایت هنجارهای اجتماعی وقانونمندی امور جنسی)،دوراهبرد(مهارگری وآینده نگری)،چهارمولفه(عاطفه محور بودن رفتار جنسی،لذت بری سعادت محو، رفتار جنسی متعهدانه، رعایت مرزهای جنسی) ویک پیامد(سلامت جنسی سعادت محور)می باشد. نتایج حاصل از این پژوهش بستر مناسبی برای تدوین برنامه آموزش جنسی و طراحی بسته های آموزشی برای دوره های تحولی رافراهم کرده است.
۷.
کلیدواژه‌ها:
بسته آموزشی عزّت نفس معنوی رویکرد اسلامی امکان سنجی بهزیستی روانشناختی
این پژوهش با هدف اصلی طراحی بسته آموزشی عزت نفس معنوی با رویکرد اسلامی و امکان سنجی آن در افزایش بهزیستی روانی انجام شده است. در راستای این هدف، از رویکرد تحقیق آمیخته استفاده شده که شامل تکنیک های کیفی برای تحلیل محتوای منابع اسلامی و شناسایی اجزاء کلیدی تقویت عزت نفس معنوی می باشد. در بخش کیفی به طراحی و تنظیم نه جلسه آموزشی منجر شده است که هر یک به بررسی و تقویت جنبه هایی از عزت نفس معنوی پرداخته شد. روایی محتوایی این جلسات توسط کارشناسان تایید گردید . در بخش کمی، این پژوهش با استفاده از یک طرح آزمایشی و تخصیص تصادفی با نمونه آماری 20 نفر، به دو گروه گواه و آزمایش، اثربخشی بسته آموزشی را مورد بررسی قرار داده است. برای ارزیابی تأثیر بسته، از پرسش نامه بهزیستی روانی ریف (1989) در دو نوبت پیش آزمون و پس آزمون استفاده شده و داده ها با استفاده از تحلیل کواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. یافته ها نشان داده اند که عزت نفس معنوی یک عامل روانشناختی مهم و اثرگذار بر سلامت و کیفیت زندگی به شمار می رود و این بسته آموزشی عزت نفس معنوی با رویکرد اسلامی می تواند به طور مؤثری به افزایش بهزیستی روانی کمک نماید.
۸.
کلیدواژه‌ها:
معنویت درمانی خودپنداره تحصیلی هیجان تحصیلی دانش آموزان تک والد طلاق
کودکان خانواده های تک والد با مش کلات متعددی روبه رو هستند ک ه ازجمله آن ها اخت لال در عملکرد تحصیلی فرزندان است. این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی برنامه مشاوره معنویت درمانی بر هیجان تحصیلی و خودپنداره تحصیلی دانش آموزان خانواده های تک والد صورت گرفت. پژوهش حاضر از نظر روششناسی نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون، پس آزمون با گروه کنترل بود. جامع ه آم اری این پژوه ش را دانش آموزان مقط ع متوس طه دوم شهر بروجرد در سال تحصیلی 1400-1401 تشکیل می دادند که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای این منظور تعداد 30 نفر از دانش آموزان انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. سپس 8 جلسه آموزشی مداخله ی معنوی در مورد گروه آزمایش اجرا شد و گروه کنترل هیچ گونه مداخله ای دریافت نکرد. برای پیش آزمون و پس آزمون، تمام آزمودنی ها، ابزارهای مورداستفاده، خودپنداره تحصیلی بی یسن چی (2004)، هیجان تحصیلی پکران و همکاران (2005) را تکمیل نمودند. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس تجزیه و تحلیل شد. یافته ها بیانگر این بود که معنوی درمانی بر مولفه های گروه آزمایش تفاوت معناداری ایجاد کرده است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل دادهها نشان داد که برنامه مشاوره مبتنی بر معنویت درمانی برکاهش هیجان تحصیلی و افزایش خودپنداره تحصیلی دانشآموزان اثرگذار بوده است.
۹.
کلیدواژه‌ها:
شاخص های ازدواج آمادگی پیش ازدواج ازدواج دختران منابع اسلامی
باتوجه به تغییرات گسترده اجتماعی و فرهنگی در جامعه و سخت تر شدن امر ازدواج، بحث از آمادگی هایی پیش از ازدواج، به ویژه در دختران بسیار ضروری است. پژوهش حاضر با هدف بررسی شاخص های آمادگی پیش از ازدواج دختران با رویکرد اسلامی تدوین گردیده است. این مطالعه به روش توصیفی تحلیلی و کیفی به منظور کشف و تعیین شاخص های آمادگی پیش از ازدواج دختران انجام گرفته و اطلاعات مورد نیاز با شیوه داده پردازی کتابخانه ای از منابع اسلامی (قرآن و روایات) گردآوری شد. براساس نتایج تحقیق شاخص های آمادگی در 7 حوزه به دست آمد که عبارتند از: آمادگی های دینی، شناختی، اخلاقی، عاطفی، اجتماعی، اقتصادی، جسمی و جنسی؛ در هر یک از این محورها، شاخص های آمادگی تعریف و زیر مؤلفه های مناسب تبیین گردید. در نهایت روایی محتوایی یافته ها مورد ارزیابی کارشناسان قرار گرفت و نتایج نشان داد که شاخص های آمادگی ازدواج دختران از روایی محتوایی مطلوبی برخوردار می باشند.
۱۰.
کلیدواژه‌ها:
رضایت از زندگی خودمهارگری تاب آوری
پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش خودمهارگری و تاب آوری در پیش بینی رضایت از زندگی انجام شد. این مطالعه به روش توصیفی و از نوع همبستگی طراحی گردید و جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانشجویان دانشگاه تهران تشکیل دادند. نمونه ای شامل ۳۸۱ دانشجو (۱۰۹ مرد و ۲۷۲ زن) به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با روش های ضریب همبستگی گشتاوری پیرسون و رگرسیون خطی انجام پذیرفت. داده ها با استفاده از پرسشنامه های استاندارد رضایت از زندگی، مقیاس تاب آوری و مقیاس خودمهارگری جمع آوری شد. نتایج یافته های تحقیق، همبستگی مثبت و معناداری بین هر دو متغیر پیش بین (خودمهارگری و تاب آوری) با رضایت از زندگی نشان داد. تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که این دو متغیر در مجموع ۳۱ درصد از واریانس رضایت از زندگی را تبیین می کنند. این یافته ها بیانگر آن است که تقویت خودمهارگری و تاب آوری می تواند به عنوان راهبردی مؤثر در افزایش رضایت از زندگی مورد توجه قرار گیرد.
۱۱.
کلیدواژه‌ها:
کارآمدی خانواده تمایزیافتگی همدلی عاطفی زوجین مرزهای ارتباطی زوجینی
پژوهش حاضر با هدف پیش بینی کارآمدی خانواده بر اساس تمایزیافتگی و همدلی عاطفی زوجین با میانجی گری مرزهای ارتباطی زوجینی با روش توصیفی از نوع همبستگی صورت گرفت. نمونه آماری با روش نمونه گیری در دسترس از میان جامعه آماری تمام مردان و زنان متأهل شهر قم، به حجم ۱۶۵ نفر بدست آمد برای انجام پژوهش از پرسشنامه های سنجش کارآمدی خانواده صفورائی(1388)، مقیاس تمایزیافتگی اسکورون، همدلی عاطفی مهرابیان و اپستین و مرزهای زوجینی هوشیاری استفاده شده است. داده ها با استفاده از روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون، مدل معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد بین تمایزیافتگی زوجین با کارآمدی خانواده رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. بین همدلی عاطفی زوجین و کارآمدی خانواده رابطه مثبت معنی داری وجود دارد. مرزهای زوجینی در رابطه بین تمایزیافتگی خود و کارآمدی خانواده به صورت جزئی نقش میانجی دارد. مرزهای زوجینی در رابطه بین همدلی عاطفی و کارآمدی خانواده به صورت کامل نقش میانجی دارد.
۱۲.
کلیدواژه‌ها:
کمالگرایی الگوی روابط خانواده جهت گیری دینی
پژوهش حاضر با هدف پیش بینی جهت گیری دینی چرخشی دانشجویان بر اساس الگوی ارتباطات خانواده نقش و میانجیگر کمال گرایی با روش توصیفی از نوع همبستگی انجام شد. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانشجویان دانشگاه فرهنگیان شهر تهران در سال 1401 تشکیل دادند که از میان آن ها 388 نفر به صورت نمونه گیری سهمیه ایانتخاب شدند و به پرسشنامه های جهت گیری دینی چرخشی، کمال گرایی و پرسش نامه تجدیدنظر شده الگوهای ارتباطی خانواده پاسخ دادند. برای تجزیه وتحلیل اطلاعات، از روش مدل یابی معادلات ساختاری استفاده شد و داده ها توسط نرم افزار spss نسخه 24 و AMOS تحلیل شدند. نتایج مدل سازی حاکی از برازش مناسب مدل پژوهش بود. همچنین نتایج نشان داد که الگوی ارتباطات خانواده هم به صورت مستقیم و هم با میانجیگری کمال گرایی بر جهت گیری دینی چرخشی دانشجویان تأثیر دارند. بر اساس نتایج پژوهش حاضر می توان گفت افراد با سبک ارتباطی گفت و شنودوهمنوایی،از مسیر کمال گرایی،تاثیرات مثبت و منفی و با معنا بر انواع جهت گیری های دینی چرخشی دارند.پیشنهادمی شود که به نقش میانجی کمال گرایی در رابطه بین الگوهای ارتباطی خانواده و جهت گیری دینی چرخشی توجه شود و درمانگران این مؤلفه را در کاربست درمانی و الگوهای تربیتی خود بگنجانند.
