محمدرضا ستوده نیا

محمدرضا ستوده نیا

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۵۲ مورد از کل ۵۲ مورد.
۴۱.

بررسی تطبیقی ارزیابی شناختی در رویکرد روانشناسی شناختی و قرآن

کلیدواژه‌ها: شناخت رویکرد شناختی سلامت روانی روانشناسی قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۶ تعداد دانلود : ۱۹۶
دیدگاه های شناختی سلامت روانی و جسمی افراد را تحت تاثیر نوع تفسیر آنها از خود و جهان پیرامونشان می دانند. هرچه دریافت افراد از محیط به واقعیت نزدیک تر و تفسیرشان از آنها منطقی تر باشد از آسیب های روانی و جسمی به دور خواهند بود؛ در غیر این صورت دچار انواع آسیب های روانی و جسمی خواهند شد. با توجه به رواج این شیوه درمانی در عصر حاضر و توجه خاص درمانگران به آن، این پژوهش درصدد بررسی این مسئله از دیدگاه قرآن است. اینکه درمانگران از چه شیوه های شناختی بهره گیرند تا به بهبودی سریع تر بیمار بینجامد؟ و اینکه این مفهوم در قرآن به چه صورتی بیان شده است؟ پرسش هایی است که این پژوهش درصدد پاسخگویی به آنها بوده است. از آنجایی که داده های روانشناسی بیش از داده های قرآن است، در این پژوهش از روش مقایسه ای نامتوازن بهره می گیریم که تکیه آن بر روی بررسی واژگان مرتبط با موضوع است. یافته ها نشان داد که مسئله شناخت در دیدگاه قرآن از مسائل مهم انسان شناسی است و این مفهوم تحت عنوان واژه های مختلف (حکمه، فقه ، فکر، نظر، تدبر، علم، عرف) مطرح شده است. در روانشناسی شناختی، صرف شناخت خود و محیط ازجنبه حسی و عقلی مطرح شده است؛ اما در دیدگاه قرآنی با انواع دیگری از شناخت مثل قلبی و فطری (دارای دوبعد شناخت و گرایش)، وحیانی (کلام خدا و معصوم) و نوع خاصی از شناخت عقلی (عقل روحانی) مواجهیم. در این دیدگاه (شناخت شناسی الهی) باور به خدا و الزامات آن معیار تفکر منطقی و غیر منطقی است. حذف یا نقصان این باور (کفر ونفاق) منجر به اختلالات روانی و رفتاری می شود.
۴۲.

A Pragmatic Approach Towards the Quran in Medieval Muslim Exegeses(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: Quranic exegeses pragmatics Presupposition Entailment Conventional implicature

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۵ تعداد دانلود : ۱۷۱
Muslim exegetes have long sought to discover the wise secrets, rhetorical points, and explicit or implicit messages embedded in the expressions and structures of the Quranic text. In addition to the common methods of using lexicological approaches, Arabic morphology and syntax, ancient Arabic poetry or narrating the exegetical sayings from the prophet''s Companions to literally interpret explicit meanings of Quranic words, they sometimes appealed to intellectual methods in order to extract implicit and implied meanings hidden in some Quranic verses. In modern times, most of these technics and methods have been classified and introduced in various branches of linguistics. One of the relatively new branches of linguistics which concerns inferring implied, and intended meanings out of the utterances is pragmatics. The present study aims at conducting a comparison between the newly developed elements of pragmatics and some of the medieval Quranic commentaries which applied those elements. In this regard, three much discussed elements of presupposition, entailment and conventional implicature have been selected and then a number of old Quranic exegetes in which these three elements have been indirectly used are introduced. The study indicates that Muslim commentators of the medieval era were aware of these technics and extensively used them in their works.
۴۳.

بررسی تطبیقی سیاق از دیدگاه قرآن پژوهان معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سیاق قرآن تفسیر اصول فقه سیاق مشکوک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۰ تعداد دانلود : ۱۷۸
بحث سیاق از مباحث کلیدی و زیربنایی در حوزه علوم قرآنی و اصول تفسیری است. این نقش کلیدی در حوزه های معارفی دیگر هم چون فقه و اصول نیز مطرح است. دانشمندان علوم قرآن و تفسیر، از سیاق بسیار یاد کرده اند و آن را مورد استناد قرار داده اند، ولى تعریف دقیقی از سیاق ارائه نکرده اند و هم چنین در تحقق سیاق، دو شرط ارتباط صدوری و ارتباط موضوعی را بیان کرده اند، که به نظر می رسد این دو شرط باید مورد واکاوی دقیق قرار گیرد و هم چنین حد و مرزهای قرائن قوی تر در مواجهه با سیاق به عنوان شرطی دیگر مورد بررسی قرار گیرد. در این مقاله نویسنده تعاریف مطرح شده توسط دانشمندان معاصر در علوم قرآنی و اصول فقه را بیان کرده و مورد نقد و بررسی قرار خواهد داد، و دقیق ترین تعریف را بر می گزیند.
۴۴.

تحلیل تفسیری الگوی قرآنی اقدام، در تحقق تمدن اسلامی با تأکید بر عبودیت خاصه در 20 سوره نخست مکی به ترتیب نزول(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تفسیر تنزیلی سور مکی توحید عبادی الگوی تحقق توحید عبادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۹ تعداد دانلود : ۲۵۲
آیات قرآن کریم، الگویی سه مرحله ای را برای تحقق توحید عبادی ارائه کرده است. این الگو بر مراحل سه گانه اقدام، اشاعه و اقامه مبتنی است. مرحله اقدام ناظر به تحقق عملی اوامر و نواهی الهی در رفتار انسان مؤمن است، در مرحله اشاعه به روش ترویج و گسترش اندیشه و رفتار توحیدی توجه شده است. مرحله اقامه نیز ناظر به نحوه تحقق نظام اجتماعی توحیدی است. تحقق این مراحل، که با یکدیگر رابطه طولی دارند، با هدایت و مدیریت مربی الهی؛ رسول اکرم| انجام می پذیرد. هدف این پژوهش، استخراج و تبیین الگوی عملی تحقق عبودیت در عرصه های فردی، اجتماعی و تمدنی است. روش پژوهش نیز بر مطالعه تفسیری آیات 20 سوره اول مکی به ترتیب نزول مبتنی است. دستاورد پژوهش نیز بازیابی راهکارهای قرآنی تحقق عبودیت در عرصه های فردی، اجتماعی و تمدنی است.
۴۵.

دور القرآن فی توحید المجتمع فی نظره العلامه الطباطبائی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الاجتماع الوحده الاجتماعیه الأمه الاسلامیه تفسیر المیزان التفرقه الاختلاف الأخوه المجتمع الاسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۸ تعداد دانلود : ۱۷۷
من وجهه نظر العلامه الطباطبائی یعتبر بناء ونشر الوحده الاجتماعیه أحد الأدوار الاجتماعیه للقرآن الکریم. فیعتبر العلامه الطباطبائی الوحده سبباً للعزه واقتدار الأمه الإسلامیه، وقد ذکر الوحده کنعمه خاصه من الله سبحانه وتعالی. وقد عدَّ مهمه القرآن فی هذا المجال التخطیط للعمل لبسطها. فلا تنحصر تلک المهمه علی الشعارات والتوصیات فقط. ویعتقد بأن القرآن إضافه إلی التخطیط والترسیخ لأسباب الوحده، یشیر إلی أسباب التفرقه کآفه اجتماعیه لهذا المهمه ویحارب أسباب الخلاف ویقدّم حلولاً ملموسه وذات مصداقیه لدفع هذه الآفات. تبیِّن هذه الدراسه معتمدهً علی آراء العلامه الطباطبائی فی تفسیر «المیزان»، مدی الأهمیه ومکانه الوحده الاجتماعیه فی حیاه الإنسان وقد ناقشت مهام القرآن فی هذا المجال وأسباب التفرقه والحلول للتخلص منها.
۴۶.

جهاد؛ مقوله ای فرهنگی اعتقادی در چارچوب سبک زندگی اسلامی

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم جهاد سبک زندگی جنگ نرم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۵ تعداد دانلود : ۲۰۵
مقوله «جهاد » به دلیل حساسیت و آثار گسترد ه ای که بر تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جوامع اسلامی و همچنین نظم نوین جهانی داشته، موضوع تحلیلهای بسیاری قرار گرفته که در نتیجه آن، دیدگا ههای مختلفی تولید و عرضه شده است. برخی آن را به مثابه اقدامی نظامی و همسان با قتال دانسته و برخی دیگر با رویکردی حداقلی، تنها جنبه های تدافعی جهاد را مدنظر قرار داد ه اند. بررسی آیات قرآن کریم و گونه شناسی انواع مختلف جهاد در دین مبین اسلام نشان می دهد که این مفهوم همواره به مثابه راهبردی عام، مطلق و نرم افزاری در راستای تأسیس، تثبیت و تداوم سبک زندگی اسلامی مطرح شده و در این راستا مصادیق متعددی پیدا کرده است. شناسایی گونه های مختلف جهاد در قرآن کریم و راهبردهای مطرح شده ذیل آنها، مؤید این است که هدف خداوند متعال از تبیین این مفهوم، ایجاد تغییر در ماهیت انسان و به تبع آن، تغییر در جها نبینی و ایدئولوژی او به منظور تثبیت حضور افراد و جوامع اسلامی در مسیر هدایت و توحید و در نهایت ترسیم سبک زندگی توحیدی مبتنی بر اصل جهاد بوده است . در این مقاله ابتدا مبانی مفهومی تحقیق تعریف شده و پس از شناسایی گونه های مختلف جهاد در قرآن کریم و تبیین راهبردهای هر کدام، الگوی مطرح جهت نیل به سبک زندگی اسلامی طراحی و ارائه شده است.
۴۷.

جایگاه سیاق در تفسیر آیات از دیدگاه امام رضا، علیه السّلام(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم امام رضا تفسیر سیاق بافت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۲ تعداد دانلود : ۱۴۰
سیاق یکی از قرائن پیوسته در متن قرآن است که به مثابه ابزاری برای فهم بهتر قرآن به کار می رود. ابعاد گوناگون سیاق عبارتند از: سیاق کلمات، سیاق جمله ها، سیاق آیات و سیاق سوره ها. امام رضا ، علیه السّلام، که از بزرگ ترین مفسران قرآن کریم هستند و قرآن در اندیشه، گفتار و کردار ایشان تجسّم و عینیت تمام یافته است، سیاق و روند کلی کلام را یکی از قواعد زبان شناختی در تفسیر قرآن کریم دانسته و در موارد زیادی با توجه به بافت کلمات، جملات و آیات به شرح و بیان آیات قرآن کریم پرداخته اند.در این مقاله، نمونه هایی از تأثیر و جایگاه سیاق در تفسیر آیات از دیدگاه امام رضا ، علیه السّلام، بررسی می شود.
۴۸.

الطبیعه وما فیها من التعالیم القرآنیه من موقف الراوندی والقرطبی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: التفسیر الموضوعی والتفسیر القانونی القرآن الکریم القرآن الکریم والطبیعه حقوق الطبیعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۸ تعداد دانلود : ۱۳۵
الطبیعه تتکون من عناصر الأرض والماء والهواء، والکائنات من النباتات والحیوانات وعلاقاتها البیولوجیه المتوازنه. هذه الثروه الغنیه، هی الهدیه الإلهیه التی مُنحت علی الکائنات الحیه، لصالح جمیع المخلوقات، حتی یبذل البشر جهده فی إعمار الأرض ویعمل فی استبقاء سیاق بیئه مناسبه لجمیع المخلوقات. لذلک ینبغی تذکیر حق الإنسان فی استخدامها من القضایا المهمه فی مجال حقوق الإنسان. فی هذا المقال نتطرق إلی تعریف العناصر الأساسیه للطبیعه والبیئه المعیشیه للإنسان فی الموقف القرآنی؛ کما نبین الآیات المرتبطه بهذین المجالین بالأسلوب التفسیری الفقهی للإمامیه وأهل السنه الذی یستمد من کتابین «فقه القرآن» للراوندی و«الجامع» للقرطبی . فنرتکز علی الإنسان و تعاملاته مع الطبیعه و نقوم بإثبات فرضیه مسؤولیه المتعدی إلی حقوق الطبیعه الأخلاقیه والمدنیه والجنائیه.
۴۹.

واکاوی گفتمانی گزاره های زندگی معنوی از منظر محمدرضا حکیمی و وین دایر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: معنویت دین محمدرضا حکیمی وین دایر تحلیل گفتمان ون دایک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸ تعداد دانلود : ۱۱۴
از ویژگیهای عصر جدید تلاش برای جداسازی دین و دنیا از یکدیگر و اختصاص دین به حوزه ای خاص از زندگی و جایگزینی معنویت با تعریفی نوین به جای آن است.در این پژوهش نگاه الهی محمدرضا حکیمی در تقابل با دیدگاه غیر الهی وین دایر به مبانی معنویت شناختی زندگی که عبارتند از نگرش معنوی، گروش معنوی و روش معنوی، بطور مجزا بررسی شده است. در باب نگرش معنوی که عبارتند از خداباوری، راهنماشناسی و عدالت محوری ؛ حکیمی و دایر تفاوتهای مبنایی بسیاری داشته و می توان بیان کرد که  نظام معنوی وین دایر، نظامی حداقلی وفردی است در حالی که جهان نگری محمدرضا حکیمی رویکردی اجتماعی و حداکثری دارد. در باب گروش معنوی ، شاید بیشترین تفاهم اندیشه را می توان برای هر دو در نظر گرفت. در باب روش معنوی هم در شیوه های سیر و سلوک و عبادت و کسب فضیلت تا حد زیادی در روش و هدف اختلاف نظر دیده می شود. در واقع دایر به یک معنویت فردی و مذهب ستیزانه اعتقاد داشته در حالی که حکیمی ابعاد فردی و اجتماعی معنویت را در هم تنیده و مذهب را اساس معنویت می داند. روش این جستار تحلیل گفتمان بر اساس شیوه ون دایک می باشد. 
۵۰.

ارزیابی روایات مصافحه پیامبر با زنان با تأکید بر آیه 12 سوره ممتحنه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اختلاف الحدیث پیامبر اکرم زن مصافحه سوره ممتحنه بیعت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۱۰۶
شههیوه بیعههت پیههامبر اکههرم بهها زنههان از مسهها ل متعههارض در روایههات فههریقین اسههت.به عنوان شاخه ای از علوم حدیث می تواند در رفع این تعهارض مهورد » اختلاف الحدیث «استفاده قرار گیرد.در این پژوهش، روایات در چهار گروه دسته بندی شده است: بیعت کلامی همراه با فعهل،وارحی، بیعت ،وارحی، بیعت کلامی، و ،واز مصافحه زنان و مهردان نهامحرم بهه شهرطو،ود حایل.نتیجه بررسهی محتهوایی روایهات مهذکور، آن اسهت کهه بسهیاری از روایهات متعهارض، قابهل،مهع و مکمهل یهک دیگرنهد. تنهها روایهاتی کهه بیهان گر ،هواز مصهافحه بهدون حایهل اسهت،پذیرفتنی نیست؛ عهلاوه بهر آن، تهأثیر و تهأثر آیهه 12 سهوره ممتحنهه بهر ایهن روایهات مشهخصمی گردد؛ زیرا از طرفی فضای بیعت پیهامبر اکهرم بها زنهان در ایهن آیهه توسه گروه ههایمختلف روایی روشن می شود و از طرف دیگهر، از محتهوا و سهبب نهزول ایهن آیهه می تهوان بههصحت و سقم روایات مربوطه دست یافت.
۵۱.

Critique of the "Literary Structures of the Qur'an" Entry in the Leiden Encyclopedia of Qur'an(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: Literary Structures Leiden Encyclopedia The Coherence of the Surah Issa J. Boullata The Themes of the Qur'anic Surahs Transtextuality

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴ تعداد دانلود : ۶۳
The Encyclopedia of the Qur'an, published by Brill, is a product of contemporary research by Western Islamic scholars. According to its editor-in-chief, Jane McAuliffe, it aims to provide a scholarly examination of Qur'anic topics. The entry on Literary Structures, authored by Issa J. Boullata, explores the stylistic and rhetorical devices of the Qur'an and attempts to present a coherent image of the Qur'an. However, the article is open to criticism regarding its academic writing principles and content. This article therefore critically examines the entry using a descriptive-analytical approach. Despite all the positive points that the entry has made about the Qur'an, it introduces a concept called Transtextuality but then discusses other topics in its text, which diminishes the academic credibility of the author and the editor-in-chief of the encyclopedia as the responsible for the articles. This is one of the most important criticisms of this article.
۵۲.

تحلیل رابطه قرائت شاذ «فی مواسم الحج» با جواز تجارت و کسب و کار در ایام حج در آیه 198 سوره بقره(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سوره بقره قرائت شاذ قرائات مواسم الحج تجارت و کسب وکار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲ تعداد دانلود : ۶۰
این پژوهش به تحلیل رابطه قرائت شاذ «فی مواسم الحج» با جواز تجارت و کسب وکار در ایام حج در آیه 198 سوره بقره می پردازد. نیز به تحلیل ترجمه های فارسی و انگلیسی از این آیه پرداخته و تفاوت های موجود در تفسیرها را بررسی می کند. در ترجمه های کهن فارسی، مانند ترجمه عتیق نیشابوری و چند ترجمه معاصر، توضیح تفسیری فارسی مانند «در سفر حج»، «در هنگام حج»، «در اثنای حج»، «در موسم حج»، «در حج» دیده می شود، اما در سایر ترجمه های معاصر این توضیحات یافت نمی شود. برخی روایات با استعمال واژه «قَرأ و قِرائه»، «فی مواسم الحج» را قرائت صحابه دانسته است. روایات دیگر، این عبارت را صرفاً توضیح تفسیری می داند. بعضی از مفسران نیز، این قرائت را نوعی تفسیر دانسته اند. با به کارگیری روش توصیفی تحلیلی و مقایسه مدلول قرائت رایج و قرائت صحابه، معلوم شد که این قرائت شاذ در زنجیره گفتار، نقش توضیحی و رفع ابهام را از منع تجارت در ایام حج دارد و با کاهش معنا تأکید می کند که در ایام خاص حج، تجارت، تقابلی با عبادت حج ندارد. نتایج این تحقیق می تواند مترجمان را در انتخاب ترجمه های دقیق تر یاری دهد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان