محسن حاجی زین العابدینی

هدف پژوهش، شناسایی وضعیت استفاده کتابداران از قابلیت های نرم افزارهای کتابخانه ای در کتابخانه های دانشگاهی شهر کرمانشاه و تأثیر متغیرهای جمعیت شناختی بر بهره گیری از این قابلیت ها بوده است. پژوهش از نظر هدف کاربردی و ازلحاظ روش، پیمایشی – تحلیلی بود. جامعه پژوهش شامل تمامی کتابداران کتابخانه های دانشگاهی شهر کرمانشاه به تعداد 45 نفر بوده است که به صورت سرشماری انجام شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته بوده و برای تجزیه وتحلیل داده ها، از آزمون های تی مستقل، تحلیل واریانس یک طرفه استفاده شد.نتایج نشان داد کتابداران از قابلیت های نرم افزارهای کتابخانه ای در بخش امانت، خروجی و آماده سازی بیشترین استفاده و در بخش جستجو کمترین استفاده را به عمل آورده اند. کتابداران کتابخانه های دانشگاهی شهر کرمانشاه، توانایی خوبی در استفاده از قابلیت های امانت، مدیریت، شبکه، سازمان دهی، ورود اطلاعات، خروجی و آماده سازی دارند ولی در بخش جستجو، عملکرد آن ها مطلوب نیست؛ بنابراین لازم است آموزش و آگاهی لازم در مورد قابلیت های این قسمت، به کتابداران ارائه شده و طراحان نرم افزارهای کتابخانه ای نیز با توجه به نیازهای کتابداران، این بخش را موردبازنگری قرار دهند.

هدف: هدف پژوهش ارائه طرح تدوین الگوی تولید کتاب های حسی لمسی (از دیدگاه کارشناسان تولید و مربیان آموزشی کودکان 3 تا 6 ساله نابینا وکم بینا)است. روش پژوهش: پژوهش حاضر کاربردی و از نوع ترکیبی می باشد. در بخش کیفی جهت به دست آوردن وفاق نظر کارشناسان تولید و نشر کتاب های حسی لمسی، از روش دلفی و در بخش کمّی برای تجمیع نظر مربیان آموزشی به صورت پیمایشی تحلیلی از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. ضریب روایی محتوای پرسشنامه بالاتر از 99/0 و شاخص روایی محتوای آن بالاتر از 79/0 گزارش شد. پایایی پرسشنامه  نیز براساس ضریب آلفای کرونباخ برابر با 863/0 سنجیده شد. جامعه آماری شامل کلیه 33 کارشناس تولید و نشر کتاب های حسی لمسی می باشد که از بین آن ها 21 کارشناس به عنوان اعضای پانل دلفی در بخش کیفی پژوهش به صورت نمونه در دسترس انتخاب شدند. در بخش کمّی نیز کلیه  76 مربی آموزشی در حال خدمت از 23 مرکز آموزشی در سطح ایران که در ارتباط با کتاب های حسی لمسی فعالیت می کنند، انتخاب شدند. یافته ها: در روش دلفی طی سه مرحله، با توجه به پایین بودن میزان ضریب کندال در دور سوم (565/0) چنین نتیجه گرفته شد که در نهایت فرایند نظرخواهی کارشناسان تولید و نشر، در دور سوم با 37 گویه پرسشنامه متوقف شود. بررسی مقایسه معیارهای تولید کتاب های حسی لمسی از دیدگاه مربیان آموزشی جهت تعیین میزان تأیید آن ها بیان گر آن است که معیار فنی تولید (72%)، معیار محتوا (74%)، و معیار ارائه نیز (72%) مورد تأیید قرار گرفت. در این میان کارشناسان، بیشترین میزان را به معیار محتوا با مقادیر (74%) اختصاص دادند. مربیان آموزشی نیز معیارهای تولید کتاب های حسی لمسی را با مقادیر (72%) مورد تأیید قرار دادند. نتیجه گیری: جهت پی بردن به مهم ترین معیارهای تولید کتاب های حسی لمسی از دیدگاه کارشناسان تولید و نشر و مربیان آموزشی، پس از تجزیه و تحلیل مؤلفه ها و تبدیل آن ها به عامل های جدید، به کمک تحلیل عامل اکتشافی و شاخص کای دوی نسبی و عامل تأییدی برازش شده مقتصد، ارائه  الگوی طرح  تولید کتاب های حسی لمسی تدوین و پیشنهاد شد.

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی وضعیت نرم افزارهای کتابخانه ای درون سازمانی از لحاظ مدیریت ورود اطلاعات از دیدگاه کتابداران است. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی است و از روش پژوهش پیمایشی ارزیابانه برای اجرای آن استفاده شده است. روش گردآوری داده ها، ارزیابی با استفاده از سیاهه وارسی است. جامعه پژوهش شامل 23 نرم افزار کتابخانه ای درون سازمانی شناسایی شده در پژوهش حبیبی و دیگران (1397) است، که از این بین پنج نرم افزار کتابخانه ای درون سازمانی، براساس معیارهای فعال بودن، محدوده پوشش و همسنگ بودن نرم افزارها (نرم افزار کتابخانه ای دانشگاهی)، جهت ارزیابی انتخاب و سپس کتابدارانی که در بخش ورود اطلاعات این نرم افزارها مشغول به کار بودند، به تعداد 65 نفر از کتابداران کتابخانه دانشگاه های وابسته به وزارت علوم (دانشگاه تهران، شریف، شهید بهشتی، مالک اشتر، فردوسی) جهت تکمیل سیاهه وارسی انتخاب شدند، که به دلیل محدود بودن، نمونه گیری به روش سرشماری انجام شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که در مجموع میزان مطلوبیت نرم افزار کتابخانه ای دانشگاه تهران، پند (شهید بهشتی)، ماوا (مالک اشتر)، سیماد (فردوسی مشهد)، پروان (شریف)  به لحاظ مدیریت اطلاعات براساس دیدگاه کتابداران،  در نرم افزار پند 26/18 درصد، نرم افزار سیماد 04/48 درصد، نرم افزار پروان 71/17 درصد، نرم افزار تهران 90/22 درصد، نرم افزار ماوا 53 /46 درصد است. از بین سه شاخص مورد بررسی (پایگاه کتابشناختی، پایگاه مستند، پایگاه موجودی)، کتابداران بیشترین میزان رضایت را از مولفه های مربوط به شاخص پایگاه موجودی کسب نمودند. به جز نرم افزار پروان که با 5/23 درصد، بیشترین امتیاز را از قسمت پایگاه کتابشناختی  و کمترین میزان رضایت را در قسمت مولفه های مربوط به شاخص پایگاه مستند به دست آورد، نرم افزار پند و سیماد با 17/2 درصد، نرم افزار پروان با صفر درصد، نرم افزار تهران با 56/14 درصد و نرم افزار ماوا با 29/32 درصد کمترین امتیاز را کسب نمودند. نتیجه گیری: یافته های پژوهش نشان داد که در مجموع میزان مطلوبیت نرم افزارهای کتابخانه ای مورد بررسی به لحاظ مدیریت ورود اطلاعات زیر پنجاه درصد است. بنابراین، نظرسنجی از کتابداران نشان داد که نرم افزارهای تدوین شده در این بخش ضعیف عمل کرده اند و هنوز بدیهیات در نرم افزارهای کتابخانه ای طراحی شده درون سازمانی حل نشده است. همانطور که یافته ها نشان داد از 5 نرم افزار فعال بررسی شده، در بخش مستندسازی، که برای کتابخانه ها یک اصل و استانداردی غیرقابل کنار گذاشتن است، این نرم افزارها به این قسمت توجهی نکرده اند. همچنین در قسمت پایگاه اطلاعات کتابشناختی، در بخش های ورود اطلاعات، انعطاف پذیری صفحه ورود اطلاعات، داشتن راهنمای فوری هنگام ورود اطلاعات و داشتن فیلدهای کافی و غیره دچار ضعف هستند. نکته مهمی که در همه نرم افزارهای درون سازمانی توجه را جلب می کند این است که این نرم افزارها از بعد فراداده های استاندارد کتابخانه ای حتی در استانداردهای کهنه شده ای مانند مارک هم ضعف دارند. با توجه به اینکه هرچه محیط ورود اطلاعات درست و نزدیک تر به استانداردهای حوزه کتابداری و علوم اطلاعات طراحی شود (نه صرفا استانداردهای نرم افزاری)، گردش اطلاعات و جستجو را آسانتر می کند، بنابراین، لازم است طراحان در تدوین این قسمت توجه بیشتری نمایند.    

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت استفاده کتابداران از قابلیت های نرم افزارهای کتابخانه ای مدیریت، سازماندهی و ورود اطلاعات، و خروجی و آماده سازی در کتابخانه های تخصصی شهر اهواز بوده است. روش شناسی: پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش، پیمایشی – تحلیلی است. جامعه پژوهش شامل کلیه کتابداران کتابخانه های تخصصی شهر اهواز به تعداد 74 نفر در سال 1397- 1396 است که به دلیل محدود بودن، کل جامعه انتخاب و روش نمونه برداری به صورت سرشماری انجام شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته بوده و برای تجزیه و تحلیل داده ها، از آزمون های تی مستقل، تحلیل واریانس یک طرفه، پیرسون و نرم افزار22  SPSS استفاده شد. یافته ها:  نتایج نشان داد که کتابداران از قابلیت های نرم افزارهای کتابخانه ای در بخش مدیریت، سازماندهی و ورود اطلاعات و خروجی و آماده سازی به طور بسیار مطلوب استفاده می کنند. در مجموع از امکاناتخروجی و آماده سازی و سازماندهی و ورود اطلاعات بیشترین و از مدیریت کمترین استفاده به عمل آمده است.تحلیل متغیرهای جمعیت شناختی نشان داد که جنسیت، رشته تحصیلی، سابقه کار و سن تفاوت معناداری در میزان استفاده کتابداران از قابلیت های نرم افزارهای کتابخانه ای ندارد. نتیجه گیری: کتابداران کتابخانه های تخصصی شهر اهواز، توانایی خوبی در استفاده از قابلیت ها و امکانات نرم افزارهای کتابخانه ای از نظر مدیریت و خروجی و آماده سازی دارند ولی در بخش سازماندهی و ورود اطلاعات لازم است ضمن آموزش و آگاهی دادن کتابداران از قابلیت های این قسمت، طراحان نرم افزارهای کتابخانه ای نیز با توجه به نیازهای کتابداران آن را مورد بازنگری قرار دهند.    

هدف: پژوهش حاضر، با هدف بررسی تقریظ های نوشته شده بر کتاب های فارسی دفاع مقدس در بازه زمانی سال۱۳۶۰ تا ۱۳۹۷ در ایران صورت گرفته است. روش/رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر، با رویکرد کیفی انجام شده است و تقریظ های مورد نظر به روش تحلیل محتوای ترکیبی بررسی شدند، جامعه آماری در این پژوهش، شامل ۵۷ تقریظ از ۵۵ کتاب فارسی دفاع مقدس است که در بازه زمانی سال۱۳۶۰ تا ۱۳۹۷ مورد تقریظ قرار گرفته اند که از این تعداد ۵۳ تقریظ متعلق به «آیت الله سید علی خامنه ای»، ۳ تقریظ متعلق به «سردار قاسم سلیمانی» و ۱ تقریظ متعلق به « محمد رضا سنگری» است. یافته ها: یافته ها نشان داد که «آیت الله سید علی خامنه ای»، با تعداد 53 تقریظ، بر کتاب های فارسی دفاع مقدس، دارای بیشترین تقریظ است. سپاسگزاری از خداوند، تقدیر از نویسندگان، توجه به زبان و ادبیات فارسی، ضرورت ترجمه برخی منابع، تأکید بر ساخت فیلم، توجه به نقش زنان در دفاع مقدس و تاریخ سازی از جمله مواردی است که ایشان در تقریظ های خود مورد تأکید قرار داده است. همچنین محتوای تقریظ ها شامل ۳ مقوله اصلی «بیان عواطف و احساسات»، «اظهارنظر» و «پیشنهاد» است که تجزیه و تحلیل داده های توصیفی بر اساس تعداد فراوانی 3 مقوله اصلی، حاکی از آن است که در میان تقریظ های مورد بررسی مقوله «بیان عواطف و احساسات» با 100 درصد دارای بیشترین فراوانی و پس از آن «مقوله اظهارنظر» با 86 درصد در رتبه بعدی قرار دارد. همچنین مقوله پیشنهاد با 20 درصد دارای کمترین فراوانی در تقریظ ها است. بر اساس این نتایج، هدف از نوشتن تقریظ بر کتاب های فارسی دفاع مقدس، بیشتر اطلاع رسانی مخاطبان جهت مطالعه، ترویج فرهنگ کتابخوانی، نشر و ترویج فرهنگ تحقیق و نویسندگی است. در ضمن بررسی تقریظ های مورد نظر نشان از نوعی نگرش با احساس صادقانه از یک سو شگفتی و تحسین و عزت، و از سویی دیگر همراه با غم و اندوه بوده است. نتیجه گیری: تقریظ افراد  تأثیرگذار باعث بالا رفتن شمارگان و گسترش و توسعه صنعت چاپ در کشور و همچنین افزایش ساعات مطالعه و توسعه فرهنگ کتابخوانی است.

هدف: این پژوهش به منظور ارزیابی وضعیت وب سایت های دانشگاه شهید بهشتی بر اساس معیارهای کاربردپذیری و تعامل انجام شده است. روش پژوهش: نوع پژوهش از نظر هدف کاربردی است. به منظور ارزیابی معیارهای تعامل، و رابط کاربریِ وب سایت های دانشگاه شهید بهشتی، ابتدا با روش کتابخانه ای، سیاهه وارسی مشتمل بر 15 معیار و 135 مؤلفه  از منابع علمی مرتبط با موضوع استخراج شد. برای سنجش اعتبار، سیاهه وارسی برای 15 متخصص طراح وب سایت ارسال شد. برای وزن دهی معیارها و مؤلفه ها از روش تحلیل سلسله مراتبی و نرم افزار اکسپرت چویس استفاده شد. جامعه آماری 151.000 صفحه وب پورتال دانشگاه شهید بهشتی بود که دامنه sbu.ac.ir دارند. با استفاده از جدول کرجسی - مورگان حجم نمونه در این پژوهش 52 وب سایت برآورد شد. این نمونه شامل 1314 صفحه وب به عنوان زیر مجموعه پورتال دانشگاه شهید بهشتی بودند که دامنه sbu.ac.ir دارند. یافته ها: امتیازهای کسب شده توسط وب سایت های دانشگاه شهید بهشتی از هر معیار به این شرح است: «زمان» 12%، «پیمایش» 88%، «طراحی» 54%، «رنگ» 44%، «سازماندهی» 18%، «قلم» 27%، «صفحه خانگی» 23%، «کابردپذیری» 75%، «درباره ما» 27%، «اطلاعات تماس» 28%، «بازخورد» 4%، «اعتبار» 25%، «پیوند» 25%، «راهنما» 1%. بر اساس نتایج پژوهش، وب سایت مرکز تحقیقات اقتصاد اسلامی با 27.436 امتیاز و وب سایت دانشکده علوم زیستی با 16.046 از 50، رتبه اول و آخر را کسب نمودند. نتیجه گیری . وب سایت های دانشگاه شهید بهشتی با وجود طیف وسیع و متنوع کاربران، از نظر معیارهای ارزیابی این پژوهش وضعیت مطلوبی ندارند. بهتر است با در نظر گرفتن شاخص های ارزیابی وب سایت ها، تغییرات اساسی در این وب سایت ها صورت پذیرد.

هدف پژوهش : هدف از پژوهش حاضر شناسایی وضعیت حفاظت و نگهداری از منابع و تجهیزات کتابخانه های وابسته به دانشگاه شهید بهشتی است روش پژوهش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی است که به روش پیمایشی انجام گرفته و اطلاعات آن با استفاده از پرسشنامه که آلفای کرونباخ آن بیش تر از 7/0 می باشد، گردآوری شده است. پرسشنامه ای تهیه شد و در اختیار 20 نفر از مسئولان کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد و واحدهای وابسته دانشگاه شهید بهشتی قرار گرفت که از روش سرشماری برای انجام پژوهش استفاده شد.  جهت بررسی وضعیت کتابخانه های دانشگاه و نحوه رتبه بندی تجهیزات و منابع در کتابخانه از نظر سرقت از دید مسئولین کتابخانه های دانشگاه شهید بهشتی از آزمون فریدمن استفاده شده است. یافته ها : یافته ها نشان داد که بیشترین تجهیزات و منابعی که به سرقت رفته بود، صفحات، و تصاویر و نقشه های میان کتاب ها است، و بیش ترین تمهیدات به کار برده شده برای حفظ و حراست از مجموعه کتابخانه مراقبت و نگهبانی از ساختمان کتابخانه در برابر انواع دستبرد در ساعات تعطیلی است. نتیجه گیری: وضعیت امنیت از منابع و تجهیزات در برابر سرقت در کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد و واحدهای وابسته (کتابخانه ها، دانشکده ها و پژوهشکده ها) دانشگاه شهید بهشتی در وضعیتی مطلوب قرار دارد، که با تدابیر و روش های علمی مطلوب تر خواهد شد. به طور کلی بازنگری در مقررات و آیین نامه های مربوط به امنیت در هر کتابخانه با توجه به نوع مخاطبان ضروری است، ضمن اینکه روزآمدی قوانین و مقررات حاکم در این مسئله اهمیت مضاعف دارد.

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی موانع ساختاری و تکنولوژیکی استقرار مدیریت دانش در کتابخانه های عمومی استان خوزستان است. روش شناسی: در پژوهش حاضر از روش پیمایشی- توصیفی استفاده شده است. جامعه آماری شامل 230 نفر از مسئولین کتابخانه های عمومی، رؤسای شهرستان ها و کارشناسان ستادی کتابخانه های عمومی استان خوزستان بودند. نمونه آماری براساس جدول کرجسی مورگان تعداد 140 نفر محاسبه شد. جهت توزیع پرسشنامه از نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بررسی موانع تکنولوژیکی و ساختاری مدیریت دانش بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از روش های تحلیل عامل اکتشافی، آزمون تی تک نمونه ای و فریدمن استفاده شد. یافته ها: براساس نتایج تحلیل عامل اکتشافی، 5 عامل تکنولوژیکی، ساختار سازمانی، تخصیص منابع، سنجش و ارزیابی و اشتراک گذاری دانش از مهم ترین موانع تکنولوژیکی و ساختاری استقرار مدیریت دانش در کتابخانه های عمومی استان خوزستان شناسایی شدند. وضعیت این عامل ها در کتابخانه های عمومی استان خوزستان در وضعیت نامناسبی قرار دارند. نتایج آزمون فریدمن نشان داد که موانع تکنولوژیکی مهم ترین مانع استقرار مدیریت دانش در کتابخانه های عمومی استان خوزستان هستند. نتیجه گیری: تمامی شاخص های مورد بررسی در این تحقیق، نقش تأثیرگذاری در عدم توفیق مدیریت دانش در کتابخانه های عمومی استان خوزستان دارند. برای استقرار موفقیت آمیز مدیریت دانش، مدیران این سازمان بایستی نسبت به رفع این موانع اقدام کنند.

هدف: پژوهش حاضر به منظور تعیین نقش تبلیغات در جذب مخاطب به کتابخانه های وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور بر اساس مدل آیدا در شهر تهران در بازه زمانی مهرماه 1394 تا مهر ماه 1395 انجام گرفته است. روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش اجرا توصیفی- پیمایشی از شاخه مطالعات میدانی است. پژوهش براساس مدل آیدا انجام و جامعه آماری پژوهش اعضای کتابخانه های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی شهر تهران است. تعداد کل اعضا برابر با 39085 نفر بود. براساس فرمول کوکران تعداد 379 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. روش نمونه گیری به صورت تصادفی طبقه ای براساس مؤلفه تحصیلات است. داده ها با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته با الگوبرداری از پرسشنامه ربیعی، محمدیان و برادران جمیلی (1390) گردآوری شد. داده های حاصل از پرسشنامه ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 24 در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که تبلیغات نهاد کتابخانه های عمومی کشور در شهر تهران نتوانسته است مراحل مدل آیدا را با موفقیت طی کند. در مورد مراحل چهارگانه مدل آیدا، نقش تبلیغات در مرحله علاقه از وضعیت بهتری نسبت به سایر مراحل برخوردار و در مرحله اقدام دارای کم ترین میانگین (اثربخشی) بوده است. اصالت/ارزش: ارزش پژوهش به منظور آشکار ساختن اثر تبلیغات انجام شده در کتابخانه های عمومی شهر تهران است. همچنین از ویژگی های پژوهش حاضر به کارگیری مدل آیدا برای سنجش نقش تبلیغات در کتابخانه های عمومی کشور است.

هدف: هدف از پژوهش حاضر تحلیل برنامه بازاریابی کتابخانه های دانشگاهی دنیا و ارائه الگوی پیشنهادی برنامه بازاریابی خدمات کتابخانه های دانشگاهی ایران است. روش: روش پژوهش حاضر به صورت آمیخته است و از روش های کتابخانه ای، دلفی و پیمایشی توصیفی استفاده شده است. جامعه پژوهش شامل کتابخانه 25 دانشگاه برتر  بر اساس رده بندی تایمز بود. روش تجزیه وتحلیل داده ها از نوع توصیفی بود و برای اجرای پژوهش از روش تحلیل محتوای اسناد و تکنیک دلفی استفاده شد. با بررسی برنامه بازاریابی خدمات کتابخانه های دانشگاهی دنیا با رویکرد اکتشافی، ساختار و محتوای این برنامه ها استخراج شد. یافته ها : نتایج پژوهش نشان داد از مجموع 25 کتابخانه دانشگاهی مورد بررسی تعداد 10 کتابخانه برنامه بازاریابی مدوّن داشتند، 8 کتابخانه فاقد هر گونه برنامه بازاریابی مدوّن بودند و 7 کتابخانه برنامه بازاریابی داشتند اما به صورت مدوّن نبود. تحلیل برنامه بازاریابی کتابخانه های مورد بررسی نشان داد چارچوب ساختاری این برنامه ها متشکل از 16 مؤلفه شامل معرفی، خلاصه، مأموریت، چشم انداز، هدف، مخاطبان، راهبرد، اقدام ها، برونداد، ارزیابی، مسئول، زمان بندی، هزینه ها، بازار، سوات و رقبا بود. همچنین، جهت ارائه برنامه راهبردی برای بازاریابی کتابخانه های دانشگاهی ایران 53 راهبرد ارائه شد.   نتیجه گیری: دستاورد این پژوهش، ارائه چارچوبی برای برنامه بازاریابی خدمات به مدیران کتابخانه های دانشگاهی ایران است تا با بهره گیری از آن به جذب مخاطبان و ارتقای فرهنگ مطالعه و کتاب خوانی در کشور کمک شود.

پژوهش حاضر، با هدف شناسایی نقش آموزگاران در بهبود کتابخوانی دانش آموزان مقطع ابتدائی استان مازندران صورت گرفت. روش پژوهش، پیمایشی و از نظر هدف کاربردی است. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. روش آماری پژوهش آزمون تی استیودنت تک نمونه بود .جامعه آماری پژوهش، آموزگاران مدارس ابتدائی استان مازندران که شامل 9115 نفر است و حجم افراد نمونه، با استفاده از جدول کرجسی و مورگان 374 نفر و نمونه گیری به صورت خوشه ای تصادفی انجام گرفت. از نظر آموزگاران مقطع ابتدائی استان مازندران 5 شاخص ترویجی کتاب خوانی(قصه گویی و شعرخوانی، جلسات معرفی و نقد کتاب، خواندن گروهی، برگزاری نمایشگاه کتاب و نمایش فیلم و انیمیشن) در بهبود کتاب خوانی دانش آموزان تأثیر زیادی دارد. آموزگاران مقطع ابتدائی استان مازندران از شاخص های «قصه گویی در کلاس»، «معرفی و نقد کتاب در کلاس»، «داستان نویسی و مشارکت دانش آموزان در برگزاری نمایشگاه»، «آزاد گذاشتن دانش آموزان در انتخاب منبع برای پژوهش و کار گروهی»، «استفاده از انیمیشن» در بهبود کتاب خوانی دانش آموزان استفاده می کنند. استفاده از قصه گویی و شعرخوانی و نمایش فیلم و انیمیشن در بهبود کتاب خوانی دانش آموزان مقطع ابتدائی استان مازندران تأثیر زیادی داشت و استاده از سه عامل خواندن گروهی، برگزاری نمایشگاه کتاب و برگزاری جلسات نقد و بررسی کتاب تأثیر چندانی نداشت. بنابراین، به آموزگاران مقطع ابتدائی توصیه می شود از این شاخص ها در محیط مدرسه و کلاس درس دانش آموزان بهره گرفته شود تا هم جذابیت کلاس بالا رود و هم دانش آموزان از همان ابتدای تحصیل به کتاب خوانی و مطالعه کتاب ترغیب شوند.

هدف پژوهش: هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی وضعیت نرم افزارهای کتابخانه ای درون سازمانی در ایران است.   روش شناسی پژوهش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی است و برای انجام آن از روش پژوهش پیمایشیِ ارزیابانه استفاده شده است. روش گردآوری داده ها، مصاحبه با صاحب نظران و ارزیابی با استفاده از سیاهه وارسی است. جامعه پژوهش 23 نرم افزار کتابخانه ای درون سازمانی بوده است که به صورت سرشماری مطالعه شده اند. یافته های پژوهش: یافته های پژوهش نشان داد از مجموع 23 نرم افزار کتابخانه ای درون سازمانی، 9 نرم افزار در حال حاضر در حال فعالیت هستند. همچنین، دلایل عمده روی آوردن کتابخانه ها یا سازمان های ذینفع به تدوین نرم افزارهای درون سازمانی، کاهش هزینه ها، تعریف کارکردهای ویژه برای مؤسسه، یکپارچگی محیط نرم افزاری مؤسسه و ارتباط نرم افزار کتابخانه با سایر نرم افزارهای مؤسسه و یا مانند سازمان های نظامی، مسایل امنیتی بیان شده است. دیدگاه کتابداران از نرم افزاهای درون سازمانی در دو بخش عملکردی و فنّی، نشان داد که از لحاظ شاخص های عملکردی، بخش امانت نرم افزار پند با 4/64%، بخش امانت نرم افزار پروان با 1/70%، بخش امانت نرم افزار تهران با 2/56%، بخش امانت نرم افزار ماوا با 80% و بخش مدیریت اطلاعات (امانت و سفارش ها) نرم افزار سیماد با 7/72%، نسبت به سایر شاخص های بخش عملکردی در وضعیت مطلوبی قرار دارند. همچنین، از لحاظ شاخص های فنّی، بخش عملیاتی نرم افزار پند 6/46%، قابلیت اطمینان نرم افزار سیماد 100 %، بخش عملیاتی نرم افزار دانشگاه تهران 3/33%، بخش نگهداری نرم افزار تهران 53/61%، بخش کارایی نرم افزار مأوا 100% نسبت به سایر شاخص های فنّی در وضعیت مطلوبی قرار دارند. نتیجه گیری: نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان داد از بُعد شاخص های فنّی، نرم افزارهای درون سازمانی استانداردهای فنّی نرم افزارها را کامل رعایت نکرده اند. چنانچه این نرم افزارها بخواهند همگام با تغییرات در استانداردهای فراداده ای و مدل های مفهومی جدید حرکت کنند و ارتقا یابند، اصلاح آنها هزینه های هنگفتی را  بر سازمان تحمیل می کند و در نهایت به دلیل عدم پشتیبانی و به روز نشدن با تغییر و تحولات، نرم افزارهای موجود به بن بست می رسند و سبب اتلاف وقت و هزینه می شوند.

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت استفاده کتابداران از قابلیت های نرم افزارهای کتابخانه ای شبکه، جستجو و امانت در کتابخانه های تخصصی شهر اهواز بوده است. روش شناسی: پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش، پیمایشی – تحلیلی است. جامعه پژوهش شامل کلیه کتابداران کتابخانه های تخصصی شهر اهواز به تعداد 74 نفر در سال 1397- 1396 است که به دلیل محدود بودن، کل جامعه انتخاب و روش نمونه گیری به صورت سرشماری انجام شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه پایان نامه داودزاده سالستانی (1382) و اولیایی نژاد (1391) بوده و برای تجزیه و تحلیل داده ها، از آزمون های تی مستقل، تحلیل واریانس یک طرفه، پیرسون و نرم افزار22 SPSS استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که کتابداران از قابلیت های نرم افزارهای کتابخانه ای در بخش شبکه، جستجو و امانت خیلی زیاد استفاده می کنند. در مجموع از امکانات شبکه و امانت بیشترین و از جستجو کمترین استفاده به عمل آمده است. تحلیل متغیرهای جمعیت شناختی نشان داد که جنسیت، سابقه کار و رشته تحصیلی تفاوت معناداری در میزان استفاده کتابداران از قابلیت های نرم افزارهای کتابخانه ای ندارد ولی از نظر سن معنادار است. نتیجه گیری: در مجموع کتابداران توانایی خوبی در استفاده از قابلیت های شبکه و امانت نرم افزارهای کتابخانه ای دارند ولی در بخش جستجو لازم است ضمن آموزش و آگاهی دادن کتابداران از قابلیت های این قسمت، طراحان نرم افزارهای کتابخانه ای نیز با توجه به نیازهای کتابداران آن را مورد بازنگری قرار دهند.

مقدمه : در دهه های اخیر، واقعیت افزوده توجهات بیشتری را به خود جلب نموده و با افزودن لایه ای از اطلاعات مجازی، تجربه نوینی را برای کتابخانه ها نیز فراهم کرده است تا پاسخ گویی به نیازهای جمعیت عظیم و گوناگونِ کاربران را افزایش دهد. بر اساس این تحولات فناورانه، شناسایی ابعاد تاثیرگذاری واقعیت افزوده بر خدمات کتابخانه ای هدف پژوهش حاضر بوده است؛ تا از این طریق، این فهم بدست آید که اکنون، چه چیزی و چگونه توسط فناوری درحال رُخ است. روش شناسی : باتوجه به دانش ناکافی و پراکنده ای که درباره ورود واقعیت افزوده به کتابخانه ها به چشم می خورد، پژوهش حاضر با رویکرد مروری و با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی در راستای استخراج نظامند یافته های متون پیشین، در میان منابع گردآوری شده از سه پایگاه علمی وب آوساینس، گوگل اِسکالِر، و اِسکوپوس، به دنبال پاسخ به این سؤال بوده است که مطالعات، اثربخشی واقعیت افزوده را در چه ابعادی از خدمات کتابخانه ای شناسایی کرده اند. یافته ها : یافته ها حاکی از این هستند که واقعیت افزوده ظرفیت پشتیبانی از عملکرد کتابداران در مدیریت منابع کتابخانه ای را دارد. به علاوه کاربران را در این زمینه ها یاری می دهد: 1. جست وجوی منابع کتابخانه؛ 2. آموزش خدمات کتابخانه ای و سواد اطلاعاتی؛ 3. ارائه خدمات مبتنی بر مکان؛ 4. ایجاد شبکه های تعاملی و پژوهشی و 5. بازدید از منابع تاریخی و کم یاب. نتیجه گیری : نتایج این پژوهش نشان داد که تمرکز بیشتر پژوهشگران و توسعه دهندگان نرم افزارهای واقعیت افزوده برای خدمات کتابخانه ها، بر تسهیل عملکرد کاربران بوده است تا کتابدارن. همچنین، توانمند نمودن کودکان و نوجوانان بعنوان کاربران مستقل کتابخانه مورد توجه ویژه ای قرار گرفته است. پژوهشگران گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، کتابداران، مدیران کتابخانه های کودک و نوجوان، متخصصان علوم کامپیوتر می توانند از پیشنهادات کاربردی این پژوهش بهره مند شوند. بنابراین، ضرورت دارد در تعامل پژوهشگران با کتابداران و کاربران کتابخانه ها یا حتی مطرح شدن کتابداران به عنوان پژوهشگر، از مسائل این مکان ها اطلاع یافته و در جهت تحقق کتابخانه های نسل چهارم از طریق فناوری هایی مانند واقعیت افزوده گام بردارند.

هدف این پژوهش تعیین میزان انطباق فهرست پیایندهای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (آر دی اِی) است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و با روش پیمایشی و رویکرد توصیفی-تحلیلی (تطبیقی) انجام شده است. جامعه پژوهش شامل 14600 پیشینه پیایند موجود در کتاب شناسی ملی ایران و نمونه پژوهش برابر با 375 پیشینه است. ابزار گردآوری اطلاعات شامل سیاهه وارسی و جدول انطباقی است. یافته ها نشان داد که 7/14 درصد از داده های موجود در پیشینه های مورد بررسی با عناصر «آر دی اِی» دارای انطباق کامل هستند و 5/83 درصد با این عناصر انطباق ندارند. همچنین، 8/1 درصد از این داده ها با عناصر (آر دی اِی) دارای انطباق نسبی هستند. بلوک 1 با میانگین 167 بیشترین انطباق و بلوک 4 با میانگین 5 کمترین انطباق را دارا هستند. پیشینه پیایندها به میزان کمی با (آر دی اِی) انطباق دارد. بلوک 1 دارای بیشترین انطباق و بلوک 4 دارای کمترین انطباق با عناصر (آر دی اِی) است. دلیل اصلی عدم انطباق، عدم توجه به اهمیت بلوک های مهمی نظیر بلوک ۴ و ۵، اضافه شدن فیلدهای جدید در «یونی مارک»، اضافه شدن تعاریف و نقش های جدید در «آر دی اِی» و خالی بودن فیلدها (تکمیل نشدن اطلاعات) است.

مقدمه: هدف این پژوهش شناسایی نظام مدیریت امنیت اطلاعات (امنیت فیزیکی، امنیت ارتباطات، کنترل دسترسی به اطلاعات، مدیریت حوادث امنیت اطلاعات و مدیریت پیوستگی عملیات) در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران است. ضرورت انجام این پژوهش از آنجا احساس می شود که در رشته علوم کتابداری و اطلاع رسانی به امر حفاظت و امنیت کتابخانه ها کم تر توجه شده است. روش شناسی: روش پژوهش پیمایشی تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش کلیه مدیران کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران است که در سال ۱۳۹۱، ۲۵ مدیر بوده اند. پرسش های پژوهش عبارتست از: تا چه میزان امنیت فیزیکی در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران رعایت می شود؟ تا چه میزان از امنیت و عملکرد صحیح تجهیزات (نظیر رایانه ها) و پردازش اطلاعات در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران اطمینان حاصل می شود؟ تا چه میزان جهت دسترسی به اطلاعات در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران کنترل صورت می گیرد؟ تا چه میزان در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران در صورت وقوع حادثه در کتابخانه، راهکارهای مدیریتی مرتبط با امنیت کتابخانه رعایت می شود؟ تا چه میزان از استمرار در فعالیت ها (عدم وقفه در فعالیت ها) در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران اطمینان حاصل می شود؟ در پژوهش حاضر برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته بهره گرفته شده است. جهت تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی همچون فراوانی و درصد، آزمون t تک متغیری و آزمون مجذور کا یا خی استفاده شد. برای مقایسه مؤلفه های مدیریت امنیت اطلاعات از نظر میزان رعایت آنها آزمون فریدمن به کار گرفته شده است. یافته ها: همان طور که یافته ها نشان می دهد مؤلفه های مطرح شده تا حد زیادی در کتابخانه های مرکزی رعایت می شود. چنانچه هر یک از مدیران، کارمندان و کاربران کتابخانه ها دستورالعمل های مرتبط با مؤلفه های امنیت اطلاعات را به طریق صحیح رعایت نمایند می توان امیدوار بود امنیت اطلاعات در کتابخانه های مورد بررسی به طور نسبی رعایت شود. بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد مؤلفه ها تا حد زیادی در کتابخانه های مرکزی رعایت می شود. لازم است جهت امنیت فیزیکی وسایل شخصی افراد تحویل گرفته شود، درگاه های حفاظتی، دوربین مداربسته و ... لحاظ گردد. جهت امنیت ارتباطات از نظام های اطلاعاتی ای در کتابخانه ها استفاده شود که: به روز باشند، به لحاظ امنیتی پشتیبانی شوند، بتوانند تحت وب باشند. جهت امنیت کنترل دسترسی سطوح دسترسی افراد به منابع کتابخانه ای را مشخص نمایند. همچنین، موارد امنیتی جهت جلوگیری از آتش سوزی، قطعی برق، زلزله، سیل و ... لحاظ گردد. جهت مدیریت پیوستگی عملیات، فرآیندهای کتابخانه ای در فواصل منظم و نامنظم مورد بررسی قرار گیرند.

هدف : پژوهش حاضر، با هدف بررسی تطبیقی وضعیت دایره المعارف های مورد مطالعه بر اساس متغیرهای پژوهش (تعداد مدخل، ساختار، نگارش، اعتبار، روزآمدی، انواع زندگینامه) گرفته است. روش: پژوهش از نوع کاربردی است و برای انجام آن از روش مطالعه تطبیقی و تحلیل محتوا استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش سه دایره المعارف کودکان و نوجوانان شامل فرهنگنامه کودکان و نوجوانان، دایره المعارف کتاب جهان، و دایره المعارف کودکان بریتانیکا است. جامعه آماری پژوهش به تعداد 432 مدخل بوده که 67 مدخل به عنوان نمونه از هر دایره المعارف انتخاب شده و در مجموع 201 مدخل زندگینامه ای مشترک مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها: یافته ها نشان دادکه در مؤلفه های ارزیابی (تعداد مدخل، ساختار، نگارش، اعتبار، روزآمدی، انواع زندگینامه) فرهنگنامه کودکان و نوجوانان رتبه اول را هم به لحاظ فراوانی حضور معیارها و هم به لحاظ کیفیت معیارهای مورد بررسی داشته است. یافته های مربوط به انواع زندگینامه ها در دایره المعارف های جامعه آماری پژوهش نشان می دهدکه هیچ یک از منابع مورد مطالعه از جامعیت در زندگینامه ها برخوردار نیستند و همگی آن ها در مدخل های زندگینامه ای دارای ویژگی گزیده هستند و به همین ترتیب همه دایره المعارف ها به لحاظ زمانی از نوع گذشته نگر بوده اند. اصالت/ارزش: ارزش مقاله حاضر در بررسی تطبیقی مداخل زندگی نامه ایِ دایره المعارف های کودک و نوجوان از نظر معیارهای ارزیابی است و نشان دادن این نکته که آنها از روزآمدی لازم برخوردار نیستند.

هدف: هدف از پژوهش حاضر شناسایی میزان آشنایی دانشجویان تحصیلات تکمیلی با مفهوم استناد بود. روش : پژوهش به لحاظ هدف کاربردى و از لحاظ گردآوری داده ها تحلیلی- پیمایشی بود. برای نیل به اهداف پژوهش، علاوه بر مطالعات نظری و بررسی ادبیات پژوهش، داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته در مورد سنجش میزان آشنایی دانشجویان با مفهوم استناد گردآوری شد. جامعه پژوهش همه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شهید بهشتی به تعداد 159 نفر بود. یافته ها: تحلیل داده ها از طریق آمار توصیفى و استنباطی انجام شد و نتایج نشان داد که سطح آشنایی دانشجویان با مفاهیم استناد در وضعیت خوب قرار دارد و بین میزان آشنایی دانشجویان بر اساس شاخصه رشته تحصیلی تفاوت معناداری وجود دارد، دانشجویان علم اطلاعات و دانش شناسی وضعیت بهتری دارند. نتیجه گیری: نتایج نشان داد بین میزان آشنایی دانشجویان با مصداق های استناد بر اساس شاخصه مقطع تحصیلی تفاوت معناداری وجود دارد و دانشجویان مقطع دکتری آشنایی بهتری دارند.  

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان دقت در بازیابی منابع شنیداری با استفاده از روش خوشه بندی و به کارگیری الگوریتم کی- مینز انجام شده است. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش پژوهش نیمه تجربی و از طریق مشاهده مستقیم است. به منظور بررسی میزان دقت در بازیابی منابع شنیداری، مجموعه ای شامل ۲۳ آلبوم منتشر شده در تابستان سال ۱۳۹۱ انتخاب شد. ابتدا پیشینه های موجود در هر آلبوم براساس استاندارد فراداده ای پی.بی.کور فهرست نویسی شد. در گام بعدی هر یک از عناصر فراداده مزبور به عنوان یک خوشه و توضیحگرهای آن به عنوان متغیر در نظر گرفته شده و الگوریتم کی- مینز در محیط نرم افزاری اس. پی. اس. اس بر روی داده ها اجرا شد و فاصله هر پیشینه تا مرکز خوشه به دست آمد. یافته ها: با توجه به میزان فاصله هر پیشینه تا مرکز خوشه و ملاک قرار دادن این مقدار به عنوان میزان دقت در بازیابی منابع، پیشینه هایی که بیشترین شباهت به مرکز هر خوشه را دارند در کمترین فاصله، و پیشینه هایی که کمترین شباهت با مرکز خوشه را دارند در بیشترین فاصله با آن قرار گرفتند و میزان دقت برای هر خوشه و توضیحگر محاسبه گردید.