معصومه پازکی

واحدهای کارآفرین در حوزه گردشگری روستایی به دلیل نداشتن جهت گیری مناسب و استفاده نامطلوب از سرمایه های فکری در حفظ قابلیت های خود در کسب مزیت رقابتی و مقابله با رقبا، با مشکلاتی مواجهند. عوامل متعددی بر دستیابی واحدهای کارآفرین گردشگری به مزیت رقابتی تأثیرگذار است که از مهمترین این عوامل می توان به شناخت نیاز بازار گردشگری و خواسته های گردشگران و پاسخگویی مناسب و به موقع به این نیازها و خواسته ها با توجه به منابع موجود اشاره کرد. بر این اساس سرمایه های نامشهود جهت گیری استراتژیک و سرمایه فکری در این زمینه بسیار کاربردی هستند. پژوهش حاضر با هدف طراحی الگو و تبیین نقش پیشایند جهت گیری استراتژیک و سرمایه فکری بر کارآفرینی گردشگری پایدار روستایی در روستاهای شهرستان شاهرود انجام گرفته است. روش پژوهش، ماهیت اکتشافی دارد و ازنظر هدف، بنیادین است. جامعه آماری مورد مطالعه، 15 نفر از خبرگان و فعالین حوزه کارآفرینی گردشگری روستایی در شهرستان شاهرود است. نمونه گیری به صورت هدفمند و گلوله برفی انجام شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش تئوری داده بنیاد و برای گردآوری داده ها از مصاحبه عمیق استفاده شد. یافته های تحقیق عبارت است از شناسایی ابعاد آینده گرایی، بازارگرایی، هزینه گرایی، یادگیری گرایی، رسمیت گرایی، برندگرایی، نوآوری گرایی، کارآفرینی گرایی و در نهایت سلطه گرایی. براساس یافته های پژوهش، مقوله آینده گرایی درزمینه شرایط علی، مقوله بازارگرایی، درزمینه پدیده اصلی و مقوله هزینه گرایی و یادگیری گرایی در رابطه با شرایط مداخله گر شناسایی شد. مقوله رسمیت گرایی در بخش بستر حاکم و مقوله های برندگرایی، نوآوری گرایی و کارآفرینی گرایی در رابطه با راهبرد اصلی شناسایی شدند. لازم به ذکر است که سلطه گرایی در بازار، پیامد اصلی این الگو بود.

ژئومورفوتوریسم روستایی یکی از دریچه های نوین در حوزه مطالعات گردشگری روستایی و ژئومورفولوژی است که به عنوان زیرشاخه ای از گردشگری روستایی، ظرفیت های بالقوه زیادی را برای توسعه روستا و پایداری منابع طبیعی دارا می باشد. این شاخه از گردشگری با ترکیب نمودن مواریث فرهنگی، تاریخی و اکولوژیکی، توان های بالقوه ای را در راستای برنامه ریزی گردشگری روستایی پایدار عرضه می نماید. این پژوهش با هدف شناخت ژئومورفوسایت های جاذب گردشگر و ارائه راهبردهای مناسب جهت توسعه ژئومورفوتوریسم در شهرستان گرمسار انجام شده است. در این پژوهش از مدل SWOT بهره گرفته شده است. تجزیه و تحلیل داده ها بیانگر این واقعیت است که جمع امتیاز عوامل قوت، 33/2 و جمع امتیاز نقاط ضعف 71/0 است و هم چنین امتیاز نهایی عوامل فرصت 38/3 و عوامل تهدید 9/0 می باشد. می توان نتیجه گرفت که نقاط قوت و فرصت ها بر نقاط ضعف و تهدیدات در زمینه موضوع مورد بحث غلبه دارد؛ از این رو راهبردهای تهاجمی که بهره گیری از نقاط قوت و فرصت هاست جهت توسعه ژئومورفوتوریسم در روستاهای منطقه توصیه می شود. با توجه به نتیجه پژوهش، توسعه صنعت گردشگری مبتنی بر ژئومورفوسایت ها به عنوان یک صنعت درون زا، زمانی اتفاق می افتد که یک برنامه یکپارچه، هدفمند و آینده نگر وجود داشته باشد و دولت، بخش خصوصی و سازمان های مردم نهاد در کنار مردم محلی به صورت هماهنگ و یکپارچه در راستای اهداف توسعه گردشگری در زمینه های مختلفِ بازاریابی، اطلاع رسانی، بهبود شرایط حمل و نقل، بهبود شرایط اقامتی و... قدم بردارند. مطابق با نتایج به دست آمده از ماتریس QSPM، اولویت اول با SO2 (تقویت و افزایش ارائه خدمات و امکانات در منابع گردشگری باتوجه به استانداردهای ملی و بین المللی) می باشد که نشان دهنده اهمیت امکانات، خدمات و تسهیلات برای جذب گردشگر و بازگشت دوباره گردشگر به منطقه می باشد.