ویدا همراز

استفاده از رادیو برای آموزش گروه های مختلف اجتماعی در بسیاری از کشورهای جهان سابقه طولانی دارد، اما نتایج تحقیقات انجام شده نشان می دهد در ایران، به طور جدی، از ظرفیت های آموزشی رادیو در دو حوزه آموزش رسمی و غیررسمی بهره برداری نشده است. این پژوهش با هدف طرح ضرورت تأسیس رادیوی آموزشی در ایران، با توجه به شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور و نیز ارائه الگوهای مطلوب برنامه سازی در چنین رادیویی انجام شده است و چارچوب نظری آن را نظریه های لاسول و دانیل لرنر تشکیل می دهند. این پژوهش با استفاده از روش کیفی انجام شده و برای جمع آوری داده ها، از مطالعه اسنادی و مصاحبه نیمه ساختار یافته با 8 نفر کارشناس استفاده شده است. با تحلیل یافته های پژوهش، می توان گفت در کشوری مانند ایران، با گستره جغرافیایی وسیع، فراوانی جامعه روستایی، تعدّد فرهنگ ها و مشکلاتی مانند دسترسی نداشتن به خدمات و امکانات آموزشی، نیاز به راه اندازی ایستگاه رادیویی آموزشی به صورت مبرم احساس می شود. رادیو به دلیل سهولت دسترسی و برخورداری از پوشش وسیع و گسترده، می تواند با بهره گیری از الگوی برنامه ای مناسب، هم به عنوان وسیله کمک آموزشی در اثربخشی آموزش های رسمی نقش مؤثر ایفاکند و هم با آموزش های غیررسمی، گام مؤثری در بالابردن سطح آگاهی های مردم، تسهیل و تسریع فرایند توسعه و برقراری عدالت آموزشی برداشته، پاسخ گوی مناسبی به نیازهای آموزشی لایه های مختلف اجتماعی باشد.

امروزه استعمال دخانیات یکی از مسائل مهم اجتماعی است. براساس آمار ارائه شده از سوی مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی، سالیانه بیش از 5 میلیون نفر در جهان و 40 هزار نفر در ایران در اثر مصرف سیگار جان خود را از دست می دهند. همچنین، مصرف دخانیات در ایران روزانه چیزی معادل 50 میلیارد ریال هزینه در بر دارد. لذا، تحقیق درباره استعمال دخانیات و آثار سوء آن و راه های پیشگیری و مبارزه با آن ضروری به نظر می رسد. یکی از راه های پیشگیری و مبارزه با این پدیده، افزایش آگاهی مردم از نتایج زیان بار استعمال دخانیات، به وسیله تبلیغات تلویزیونی است. این پژوهش با استفاده از روش مصاحبه عمیق، به نظرات 13 نفر از کارشناسان در خصوص افزایش آگاهی مخاطبان، ساخت برنامه ها و تبلیغات تلویزیونی و نقاط قوت و ضعف تبلیغات ساخته و پخش شده در این زمینه، می پردازد. نتایج حاصل از این مصاحبه ها، لزوم توجّه ویژه برنامه سازان و تهیه کنندگان به تولید برنامه ها و تبلیغات مرتبط، همچنین تعامل بیشتر دستگاه ها به خصوص وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی و سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران را نشان می دهد.

استفاده از نرم افزارهای صوتی، به منزلة یکی از عوامل تأثیرگذار در کیفیت برنامه سازی، با ایجاد بهبود در کیفیت برنامه ها، تأثیر برنامه ها را در مخاطبان دوچندان کرده و با ایجاد صحنه های صوتی، تأثیر شگرفی در آن ها داشته و موجب افزایش بهره وری برنامه سازان در نتیجة حضور نرم افزارهای نوئندو و آدوب آوُدیشین شده است. هدف کلی در این پژوهش بررسی تأثیرات استفاده از نرم افزارهای صوتی در محیط سازمانی رادیو است که با استفاده از روش پیمایشی و ابزار پرسش نامه در بین 135 نفر از برنامه سازان مراکز صدا و سیمای منطقة شمال غرب، شامل مراکز اردبیل، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، و زنجان انجام گرفته است. نتایج آزمون فرضیه ها نشان دهندة وجود رابطة معنادار بین متغیرهای تأثیرات استفاده از نرم افزارهای صوتی و قلمروهای محیط رادیویی در ارتباط با شکل و محتوای برنامه های رادیویی برنامه سازان بوده است.

تاریخ مجموعه ای سترگ درباره زندگی اقوام و ملت های گوناگون در گذر زمان است. ملت ها می کوشند با حفظ دانش تاریخی و انتقال آن به نسل های بعد هویت خود را پاس دارند. اما ماهیت غیر عینی تاریخ و انقطاع زمانی میان گذشته و حال رویدادهای تاریخی را برای نسل امروز تجربه ناپذیر می سازد که این حفظ و انتقال دانشِ تاریخی را دشوار می کند. در نظام های آموزشی جدید، هدف از آموزش تاریخ به خاطرسپردن اسامی متعدد نیست، بلکه تقویت قدرت تحلیل افراد از رویدادهای تاریخی و بررسی تأثیر آن در زندگی امروز جوامع انسانی است. بر این اساس، یافتن راه های بهتر در آموزش تاریخ و آسیب شناسی شیوه های کنونی آموزش تاریخ یکی از مهم ترین حوزه های علوم انسانی است و همواره مورد توجه صاحب نظران بوده است. یکی از موضوعات مؤکد در آموزش تاریخ به کارگیری انواع رسانه ها برای کمک به درک بهتر مخاطبان از موضوعات درسی است، اما متأسفانه آموزش تاریخ در ایران چندان مورد توجه قرار نگرفته است. فیلم یکی از ابزارهایی است که می تواند به انتقال اطلاعات به مخاطبان و بازسازی گذشته در ذهن آنان کمک کند. در میان انواع فیلم ها، گونه های مختلف فیلم مستند به لحاظ اتکا بر واقعیات و منابع متقن یکی از بهترین ابزارهای آموزش تاریخ و بازنمایی رویدادهای گذشته برای مخاطبان است. این مقاله براساس نظریه های رایج در دو حوزة فیلم های مستند و آموزش نوین در جست وجوی بازشناسی جایگاه و اهمیت فیلم مستند در آموزش تاریخ و با هدف مطالعة بین رشته ای در دو حوزه تاریخ و هنر نگاشته شده است. در این مقاله تأکید شده که استفاده از هرگونه فیلم و تصویر متحرک که براساس واقعیت ساخته شده نیازمند شناخت اولیه استادان و آموزگاران از انواع فیلم مستند و کاربردهای آموزشی آن درباره تاریخ اجتماعی و سیاسی کشورهای گوناگون است.

موسیقی یکی از عناصری است که در برنامه رادیویی به جهت تاَثیرگذاری ، ایجاد ارتباط ، تنوع ، زیبایی و انتقال پیام به کار می رود. اما این امر زمانی می تواند به نتایج مطلوب دست پیدا کند که موسیقی نه تنها متناسب با برنامه که متناسب با زمان پخش آن انتخاب شود. انتخاب موسیقی برنامه های رادیویی یکی از مناقشه برانگیزترین موضوعات در رادیوست. در عین حال توجه به ریتم شبانه روزی بدن شنونده ی رادیو نشان می دهد که نیاز های او در 24 ساعت شبانه روز متغیر و در افراد عادی قابل شناسایی است. این مقاله ضمن معرفی مهم ترین نیاز ها به تطبیق آن با انتخاب موسیقی برنامه رادیویی می پردازد و الگویی را برای کاربرد موسیقی رادیو در شبانه روز ارائه می دهد.یافته های این تحقیق که با کمک مطالعات کتابخانه ای و اسنادی و مصاحبه ی عمیق بدست آمده است می تواند راهنمای برنامه سازان و موجب جلب و جذب بیشتر شنوندگانی باشد که تا زمانی همراه رادیو باقی می مانند که به نیاز آن ها پاسخ داده شود.

امروز رادیو در کنار سایر رسانه های دیداری، مکتوب و آنلاین ایفای نقش می کند. رسانه های دیگر جذابیت های بصری خاص خود را برای جذب کودکان دارند اما این پرسش مطرح می شود که آیا رادیو می تواند در دوران کنونی مخاطب کودک را جذب کند؟ و شیوه های جذب مخاطب کودک برای رادیو در عرصه حضور دیگر رسانه ها چیست؟ این تحقیق با هدف بررسی موقعیت رادیو در ایران برای جذب مخاطب کودک صورت گرفته است و با بررسی ویژگی های روانشناختی کودک و ظرفیت های رادیو، این  نتیجه به دست آمد: در زمینه آموزش، رادیو  می تواند با استفاده از ظرفیت هایی که دارد و با توجه به ویژگی های کودکان، مخاطب کودک را در ایران  جذب کند؛ البته به شرط آنکه این کارکرد در تولید برنامه های رادیویی درست به کار گرفته شود.

امیدهای مصدق به مساعدت دولت امریکا برای مواجهه با مشکلاتی که پدرخوانده آن کشور، یعنی انگلستان، برای ایران به وجود آورده بود، او را با شرایط دشواری مواجه نمود. مصدق گمان می کرد امریکاییها از ترس سلطه کمونیسم بر ایران، حمایت از او را بر مناسبات دوستانه با انگلیس ترجیح خواهند داد اما هم خطر کمونیسم در ایران بدان حد که مصدق درباره آن غلو می کرد نبود و هم اهمیت استراتژیک هم پیمانی با انگلیس برای امریکا، کمتر از اهمیت خطر شیوع کمونیسم در ایران به نظر نمی رسید.به هرحال شکست مصدق در کسب مساعدت امریکا، برای آن کشور نیز یک شکست بی سروصدا و مزمن به همراه داشت و آن این که اعتماد و محبتی که ایالات متحده توانست به پشتوانه سیاست عدم مداخله در امور کشورها و نیز برخی حمایتها از ایران در برابر شوروی، در دل ایرانیان برای خود ایجاد کند، دیگر از بین رفت.

فعالیت مبلغان مسیحی در ایران با پیشینه ای بیش از هفتصد سال، مبحثی گسترده و پیچیده است. این نوشته گزیده ای است از پژوهش گروهی درباره فعالیت مبلغان مسیحی در ایران که در آن، عملکرد هیئت ارتدوکس روسی از آغاز ورود تا دوره مشروطیت با تکیه بر اسناد موجود در بایگانی وزارت امور خارجه بررسی شده است.

درسال 1947 سفارت انگلیس در واشنگتن به وزارت امور خارجة امریکا اطلاع داد که دولتش دیگر قادر به جلوگیری از فعالیت کمونیستها در یونان نیست. در پی این خبر غوغایی در آمریکا برپاشد که منجر به برنامة اصل چهار ترومن برای دفاع از دولتهای غیر کمونیستی همچون ایرانی در برابر نفوذ شوروی بود. این مقاله به اختصار به شرح نقشه و فعالیتهای اصل چهار ترومن در ایران می‌پردازد.