طاهره خوشدل

آگاهی واجی بر رشد مهارت خواندن مؤثر است ولی کودکان کم شنوا از دسترسی به اطلاعات شنیداری که امکان توسعه آگاهی واجی را فراهم می کند، محروم هستند. پژوهش ها نشان می دهند که با وجود اقدامات تشخیص و توانبخشی زودهنگام کم شنوایی، این گروه با ورود به دبستان، عملکرد ضعیف تری نسبت به همسالان شنوای خود در بعضی از جنبه های یادگیری و درک خواندن دارند. پژوهش حاضر در پی بررسی تأثیر آموزه های آوایی- واجی بر مهارت های خواندن و آگاهی واج شناختی این گروه از کودکان می باشد و از نوع پژوهش تک آزمودنی A-B با دوره پیگیری یک ماهه است. برنامه آموزشیِ آوایی- واجی حاوی آموزه های زنجیری و زبرزنجیری گفتار در 13جلسه تدوین شد و برای 4 آزمودنی شرکت کننده در این پژوهش، به صورت انفرادی اجرا گردید. آزمون خواندن نما و آزمون آگاهی واج شناختی ابزارهای اندازه گیری این پژوهش بودند. تعیین اثربخشی از طریق توصیفی و محاسبه درصد بهبودی در هر یک از آزمودنی ها بود. نمرات آزمون نما و آزمون آگاهی واج شناختی همه آزمودنی ها نسبت به خط پایه، سیر صعودی داشته است. بهبود هر چهار آزمودنی در آزمون های یادشده، با توجه به درصد کلی بهبودی (در بازه ی ۲۵ تا ۴۹ درصد)، موفقیت آمیز ارزیابی شده است. همچنین در مرحله پیگیری نیز ثبات مداخله حفظ شده بود. بر اساس نتایج این پژوهش، آموزش هم زمان ویژگی های زنجیری و زبرزنجیری گفتار تأثیر مثبتی بر مهارت های خواندن و آگاهی واج شناختی کودکان کم شنوا دارد. لذا ضرورت توجه به نتایج این نوع پژوهش ها در تدوین برنامه جامع برای آموزش ناشنوایان کارآمد می باشد.

«تکرار» نوعی فرایند ساخت واژی است که در آن، برخی از بخش های یک واژه یا کل واژه تکرار می شود و گاه با تغییر واکه میانی یا تغییر همخوان آغازین همراه است. پژوهش حاضر به بررسی انواع تکرار در گویش بیرجندی می پردازد که از گویش های کهن فارسی در مرز خاوری ایران است و به دلیل موقعیت کویری، دوری از مرکز و عدم اختلاط قومی و زبانی آن، کمتر دچار تحول گشته است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است و داده ها به دو صورت اسنادی و میدانی گردآوری شده اند. متون و واژه نامه های گویشی مرتبط و همچنین گفت وگوهای روزمره گویشوران منبع اصلی داده ها بوده اند. پژوهندگان برای اطمینان از صحت تلفظ و معنی دوگان ساخت های منتخب، اطلاعات گویشی 6 گویشور بومیِ کم سواد بالای 60 سال را در دو جنسیت با مصاحبه در نظر گرفتند. به علاوه، شم زبانی نویسندگان نیز که گویشوران بومی اند در تحلیل داده ها و برخی ملاحظات تلفظی مورد نظر بوده است. یافته ها نشان داد که همسو با فارسی معیار، انواع تکرار کامل و ناقص در گویش بیرجندی مشاهده می شود و در این میان نوع کامل ناافزوده بیشترین بسامد را دارد. همچنین مقولات دستوری اسم، صفت، نام آوا، قید و فعل به ترتیب فراوانی در فرایند تکرار شرکت داشته اند.