رسول قربانی

با گسترش موج شهرنشینی در دنیا و افزونی جمعیت، کودکان در تحولات مدرن شهری نادیده گرفته شده و لزوم توجه به آن ها در شهرها بیش ازپیش احساس می شود. ازاین رو تحقیق پیرامون سنجش وضعیت محلات شهر ازنظر مؤلفه های شهر دوستدار کودک ضروری به نظر می رسد. پژوهش حاضر با استفاده از روش پیمایشی، ابعاد و مؤلفه های شهر دوستدار کودک را موردسنجش قرار داده است. سپس با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای- فضایی، تعداد 10 محله از مناطق پنج گانه شهر اردبیل (از هر منطقه 2 محله) به عنوان محلات نمونه انتخاب و تعداد 400 پرسشنامه محقق ساخته به تناسب جمعیت هر محله توزیع شده است. برای تحلیل داده ها از آماره T تک نمونه ای در نرم افزار SPSS و میزان مسئله مندی محله ها ازنظر معیارهای پژوهش از مدل های تصمیم گیری چندمعیاره استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد که ابعاد و مؤلفه های شهر دوستدار کودک ماهیت متفاوتی در محلات مختلف شهر اردبیل داشته و ابعاد محیطی کالبدی و سازمانی مدیریتی ازلحاظ مقایسه ابعادی، پر مسئله سازترین ابعاد در محلات موردمطالعه می باشند. همچنین باوجود تفاوت های مکانی محلات، محله شماره 1 از منطقه 4 و محله شماره 3 از منطقه 2 شهرداری اردبیل نسبت به سایر محلات موردتحقیق مسئله دارتر می باشند.

هدف: کلانشهرها هنگام بروز چالش هایی نظیر پاندمی کرونا به دلیل نبود نظام مشارکت جویانه مردمی مبتنی بر حکمروایی مقتدر و در حضور کنشگران متعدد، دچار مسائل جدی مدیریتی می شوند، حل چنین مسائلی مستلزم واگذاری مسئولیت اداره امور شهر بر عهده مجموعه ذینفعان در غالب حکمروایی شهری می باشد. در همین راستا هدف بکارگیری رویکرد آینده پژوهی برای تبیین اهمیت حکمروایی شهری در دوران پساکرونا، شناسایی ابعاد و مولفه های اصلی حکمروایی شهری، شناسایی عوامل کلیدی موثر بر آینده حکمروایی شهری در دوران پساکرونا، تدوین سناریوهای طلائی، ادامه روند موجود یا ایستا و ضعیف با مدنظر قرار دادن عناصر مهم و تاثیرگذار و انتخاب سناریو مطلوب برای حکمروایی شهری در دوران پساکرونا در کلانشهر تبریز می باشد. روش شناسی: پژوهش حاضر به لحاظ هدف توسعه ای-کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی-تحلیلی می باشد. برای گردآوری اطلاعات از دو روش کتابخانه ای و میدانی بهره گرفته شده است. جامعه آماری پژوهش 32 نفر از کارشناسان خبره در بخش های دانشگاهی و مدیریت شهری می باشد که به صورت نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای میک مک و سناریو ویزارد و SPSS استفاده شده است. یافته ها: 19 عامل بر حکمروایی شهری در دوران پساکرونا اثرگذار می باشد که از میان این عوامل، 8 عامل کلیدی (مسئولیت پذیری و پاسخگویی، عدالت محوری، شفافیت، آگاهی بخشی، مشارکت شهروندان، قانون مندی، تمرکززدایی و آموزش مستمر شهروندان) برای حکمروایی شهری در دوران پساکرونا در کلانشهر تبریز شناخته شده اند. سناریو های قوی، ضعیف و با سازگاری بالا یا باورکردنی با استفاده از نرم افزار سناریو ویزارد استخراج گردیدند. نتیجه گیری: از میان سناریوهای مذکور، سناریو با سازگاری بالا یا باورکردنی به دلیل اینکه حد واسط بین دو سناریو دیگر می باشد با استفاده از تحلیل استقرایی مورد بررسی قرار گرفت و سه سناریو محتمل (طلایی، ادامه روند موجود یا ایستا و فاجعه) برای آینده حکمروایی شهری در دوران پساکرونا در کلانشهر تبریز نگارش گردید که در نهایت طبق نظر کارشناسان، سناریو طلایی، سناریو مطلوب پژوهش می باشد.

با رشد جهانی شدن و تغییرات سریع در فضای جهانی، موضوع رقابت پذیری منطقه ای از اهمیت فزاینده ای برای شتاب بخشیدن به توسعه منطقه ای برخوردار شده است. به این منظور پژوهش حاضر سعی دارد به واکاوی عوامل مؤثر بر رقابت پذیری منطقه ای در استان آذربایجان شرقی با استفاده از رویکرد آینده پژوهشی بپردازد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی-تحلیلی می باشد. جهت گردآوری اطلاعات مورد نیاز از دو روش کتابخانه ای و میدانی بهره گرفته شده است. با استفاده از روش کتابخانه ای به بررسی مبانی نظری، پیشینه موضوع و گردآوری عوامل اثرگذار در رقابت پذیری استان آذربایجان شرقی پرداخته شده است؛ در روش میدانی نیز با بهره گیری از روش دلفی و پرسشنامه های مختلف به تکمیل اطلاعات مورد نیاز اقدام گردیده است. در این پژوهش ابعاد و شاخص های به دست آمده از روش کتابخانه ای، در قالب پرسشنامه در دو مرحله (مرحله اول 82 سؤال بسته و یک سؤال باز و در مرحله دوم از 84 سؤال بسته) جهت به دست آوردن فاکتور های نهایی در اختیار اعضای پنل دلفی قرار گرفت که در نهایت 84 متغیر در ابعاد مختلف جهت بررسی وضعیت رقابت پذیری منطقه ای استان آذربایجان شرقی انتخاب گردیده است. برای تجزیه وتحلیل داده ها نیز از نرم افزار میک مک استفاده گردید. یافته های پژوهش نشان می دهد که از میان مجموع 84 عامل تاثیرگذار، 16 عامل نقش کلیدی در رقابت پذیری منطقه ای استان آذربایجان شرقی دارند که از این میان 8 متغیر مربوط به بعد اقتصادی؛ 3 متغیر مربوط به بعد نهادی-سیاسی؛ 3 متغیر مربوط به بعد اجتماعی-فرهنگی و 2 متغیر نیز مربوط به بعد زیرساختی می باشد.

بافت های تاریخی- فرهنگی به واسطه ویژگی های باارزش خود از سایر بافت های شهری متمایز هستند؛ اما اغلب به دلیل عدم انطباق با سرعت تغییر نیازهای ساکنین وارد فرایند فرسودگی می شوند. همین امر لزوم بازآفرینی را در بافت های تاریخی تأیید می کند. روش پژوهش حاضر براساس هدف، کاربردی و براساس ماهیت، توصیفی -تحلیلی محسوب می شود و با استفاده از ابزارهای کتابخانه ای و نیز بررسی های میدانی در قالب توزیع پرسشنامه (384 نفر) انجام شده است. شیوه ی نمونه گیری، تصادفی ساده است. برای سنجش اعتبار، از نوع اعتبار محتوا و برای ارزیابی متغیرهای تحقیق و پایایی سؤالات از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده که با مقدار 904/0، برآورد شده است. برای سنجش وضعیت پایداری از 5 مؤلفه کالبدی، اجتماعی – فرهنگی، اقتصادی، زیست محیطی ، پیوستگی و انسجام فضایی در قالب62 شاخص ترکیبی استفاده شده است. جهت تعیین وزن هریک از شاخصها از مدل تحلیل شبکه (ANP) ، جهت تجزیه و تحلیل شاخص ها از مدل های t-test  ، کداس(CODAS)  و از آزمون تحلیل مسیر(Path Analysis) استفاده شده است و از نرم افزارهای Decisions Super،SPSS ،Excel ،Lisrel  و از طیف لیکرت بهره گرفته شده است و نتایج تحقیق نشان داد که تمامی معیارها در این محدوده پایین تر از حد متوسط لیکرت و میزان ضرایب تاثیرعوامل موثر در بازآفرینی پایدار شهری در محدوده مورد مطالعه؛ عوامل پیوستگی و انسجام فضایی 60/0 ، عوامل زیست محیطی 55/0 عوامل اجتماعی 38/0 ، عوامل اقتصادی 27/0 و در نهایت کالبدی برابر با 16/0 است.

رشد شهری فرآیند پیچیده ای است که در مراحل و زمان های مختلف تحت تأثیر نیروهای خاص اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، نظامی، مدیریتی و طبیعی است. امروزه رشد سریع شهری درحال تبدیل شدن به یک مشکل جدی در بسیاری از کشورهای درحال توسعه و به عنوان یکی از مباحث مهم مربوط به تغییرات زیست محیطی قرن 21 در مناطق شهری مطرح شده است. برای جلوگیری از نابودی اکوسیستم ها و شبکه های اکولوژیک شهری، اصطلاح مدیریت رشد شهری مطرح شده است که از طریق سیاست ها و مقرراتی رشد و توسعه ی شهری را هدایت و کنترل می کند. پژوهش حاضر ازلحاظ هدف در زمره ی تحقیقات کاربردی و ازلحاظ ماهیت توصیفی-تحلیلی است. در این پژوهش جهت گردآوری اطلاعات موردنیاز از دو شیوه ی کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. جهت دستیابی به متغیرهای تحقیق به مرور پیشینه ی پژوهش  پرداخته شد، بعد متغیرهای به دست آمده از طریق مصاحبه با متخصصان، مورد بررسی قرار گرفت. درنهایت 41 متغیر در قالب 4 شاخص سیاسی- مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی و طبیعی با بهره گیری از روش دلفی و پویش محیطی شناسایی شد. سرانجام در قالب پرسشنامه به شکل ماتریس 41 *41 طبق نمونه گیری هدفمند در اختیار 15 نفر از کارشناسان و متخصصان قرار گرفت. برای ارزیابی متغیرهای تحقیق و پایایی سؤالات از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده که با مقدار 806/0، همواره بیش از 7/0 برآورد شده است. سپس با استفاده از نرم افزارهای میک مک و سناریوویزارد مورد تحلیل قرار گرفت، که 13 گویه  به عنوان پیشران های اصلی و کلیدی مؤثر مدیریت بر رشد شهری شهر مراغه شناسایی شدند که عبارتند از : طرح مسکن مهر، مالکیت زمین، تغییر کاربری زمین، ادغام روستاهای پیرامون در شهر، خانه های دوم در باغات و مزارع، گسترش زیرساخت ها و شبکه های ارتباطی، انتقال مراکز اداری و توسعه خدمات محور متصل به شهر، طرح های آماده سازی و ایجاد شهرک سازی متصل و منفصل، طرح های جامع شهری (منطقه بندی)، تعاونی مسکن ادارات و سازمان ها، عدم نظارت بر ساخت و ساز، افزایش قیمت مسکن و زمین، سیاست های دولت در بازار زمین و مسکن. درنهایت این 13 گویه در 39 وضعیت احتمالی با استفاده از نرم افزار سنایروویزارد مورد بررسی قرار گرفت. درنهایت  23 سناریو باورکردنی در زمینه ی وضعیت مدیریت رشد شهری مراغه ارائه گردید که دو سناریو 3 و 12 بهترین سناریو جهت مدیریت رشد شهر مراغه بر پایه ی  شبکه های اکولوژیک است.

در این پژوهش به ارزیابی تأثیرات خدمت اکوسیستمی خنک کنندگی زیرساخت های سبز بر کاهش جزایر گرمایی شهری تبریز پرداخته شده است. بدین صورت که ظرفیت کاهش جزایر گرمایی تبریز در هر سه دوره زمانی 1363، 1381 و 1401 در 5 کلاس از بهترین حالت تا بدترین حالت با استفاده از مدل سرمایش شهری نرم افزار InVEST مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که کلان شهر تبریز در بهترین حالت در سال 1363 یعنی در کلاس 69/0 تا 83/0 درصد 47/15 درصد، در سال 1381 در کلاس 66/0 تا 90/0 درصد 63/15 درصد و در سال 1401 در کلاس 69/0 تا 83/0 درصد 93/13 درصد توانسته جزایر گرمایی را کاهش دهد. به عبارتی کلان شهر تبریز در کاهش جزایر گرمایی در هر سه دوره به خوبی عمل نکرده و در بدترین شرایط قرار دارد. در هر سه دوره زمانی، الگوی کاهش جزایر گرمایی تبریز منطبق با الگوی کاربری اراضی کشاورزی و فضای سبز از هر سه نوع الگوی خوشه ای، بلوکی و تکه تکه بوده است. الگوی کاهش جزایر گرمایی تبریز در سال 1401 بر خلاف سال های 1363 و 1381 بیشتر از نوع تکه تکه و کمتر از نوع خوشه ای و بلوکی بوده که این مورد نشان دهنده این است که زیرساخت های سبز تبریز رفته رفته تکه تکه و کوچک شده است. کلان شهر تبریز در سال های 1363، 1381 و 1401 به ترتیب 226640، 562269 و 1263294 مگاوات ساعت صرفه جویی انرژی ناشی از کاهش جزایر گرمایی به واسطه زیرساخت های سبز شهری را داشته است

بازآفرینی شهری به منظور معکوس نمودن جریان تغییر و افت شهری هست. در بستر بازآفرینی شهری گونه های جدید سازمانی در حال شکل گیری هستند هدف آن ها نگاه توسعه از پایین به بالاست، که در آن همه کنشگران درگیر می شود این امر موجب توسعه راه حل های پایدار در بلندمدت می شود در واقع توسعه پایدار جزء لاینفک بازآفرینی جهت بهبود وضعیت در ابعاد مختلف با نگاهی پایدار است برای رسیدن به این امر نیازمند تفکر درباره شهرها با رویکرد جامعه محور، یکپارچه، استراتژیک و فراگیر هست .این پژوهش عوامل موثر بر ناپاپداری محلات شمالی بافت تاریخی – فرهنگی تبریز را با رویکرد جامع و آینده پژوهی مورد مطالعه قرار داده است بر این مبنا روش پژوهش ، توصیفی- تحلیلی است. از منظر هدف از دسته تحقیق های کاربردی محسوب می شود. در جهت دستیابی به متغیرهای تحقیق به مرور پیشینه پژوهش پرداخته شد. متغیرهای بدست آمده، از طریق مصاحبه با متخصصان مورد بررسی قرار گرفت در نهایت 39 متغییر به عنوان عوامل موثر بر ناپایداری محلات شمالی بافت های تاریخی – فرهنگی شهر تبریز شناسایی شد. در این پژوهش از شاخص های اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، زیست محیطی و مدیریتی استفاده شده است . سرانجام در قالب پرسشنامه به شکل ماتریس 39 *39 طبق نمونه گیری هدفمند در اختیار 15 نفر از کارشناسان و متخصصان که شناخت کافی در این زمینه داشتند؛ قرار گرفت. داده های به کار رفته در این پرسشنامه به صورت کمی و از طریق وزن دهی دلفی تهیه شده و جهت تجزیه و تحلیل داده ها وارد نرم افزار Mic Mac شده است . یافته های تحقیق نشان داد که 15 عامل نقش کلیدی در پایداری محلات مورد مطالعه دارند.

FAR عبارت است از نسبت کل سطح زیر بنای ساختمان به سطح قطعه زمینی که ساختمان در آن واقع شده است. امروزه بدلیل کمبود منابع و برای کاهش هزینه های توسعه شهری و ارائه خدمات مطلوب تر و در عین حال اقتصادی تر توجه به متراکم شدن جمعیت افزایش یافته است و افزایش تراکم ساختمانی یکی از ابزارهای آن می باشد. اما به لحاظ عملی بدلیل نداشتن طرح و برنامه مدون و جامع و ضعف سیستم و ضعف متولیان برنامه ریزی آنچه اتفاق افتاده است سیاست افزایش FAR نه بر مبنای ظرفیتهای پذیرش اجزا سیستم شهری که بر مبنای تقاضا و بدون رعایت آستانه های مربوطه بوده است. روش مورد استفاده تحقیق بر اساس ماهیت آن توصیفی- تحلیلی است و هدف آن بررسی و تحلیل تراکم ساختمانی (FAR) در محله های شهری بر اساس روش LUI می باشد. در این روش برای برآورد FAR شاخص هایی نظیر، حداکثر سطح زیربنا برحسب فوت مربع (FA)، ضرایب حداقل میزان فضای باز (OS)، و ... بهره گرفته می شود. چنانچه شدت استفاده از زمین بیشتر یا کمتر از محدوده ذکر شده باشد، احتمالاً به توسعه بیش از حد (over develop)، یا توسعه کمتر از اندازه کافی (under develop) در اراضی مورد نظر خواهد انجامید. محدوده مورد مطالعه تحقیق، محله گلباد شهر تبریز می باشد. نتیجه بررسی این سیستم در محله گلباد شهر تبریز نشان دهنده کمبودهای اساسی در فضاهایی از قبیل فضای باز (OS)، فضای باز مفید (LS) و فضای تفریحی (RS) و همچنین تعداد پارکینگ کل برای هر واحد مسکونی (TC) می باشد. همچنین امر امکان افزایش تعداد واحد مسکونی در هر جریب با توجه به مساحت محله و اندازه واحدهای مسکونی به دلیل پائین بودن آن نسبت به استاندارد به شرط تامین فضاهای مورد نیاز این سیستم وجود دارد.

برنامه ریزی کاربری زمین، به چگونگی استفاده، توزیع و حفاظت اراضی اطلاق می شود. این نوع برنامه ریزی ازدیدگاه های متفاوتی می تواند مورد توجه قرار گیرد، ازجمله، دیدگاه توسعه پایدار یکی از مقبولترین دیدگاه های نگرش به کاربری اراضی می باشد. در این پژوهش سعی بر آن است که تغییر کاربری های اراضی شهری مراغه از منظر توسعه پایدار مورد مطالعه و سنجش قرار گرفته و میزان هماهنگی و یا عدم هماهنگی آن با این نوع توسعه در طی ده سال گذشته (1380- 1390) مورد مطالعه قرار گیرد. برای رسیدن به این هدف در این مقاله از روش توصیفی- تحلیلی و مطالعات اسنادی بهره گرفته شده است. تمامی داده های این پژوهش مستند بوده و شامل مصوبات تغییر کاربری اراضی توسط کمسیون ماده 5 استان آذربایجان شرقی برای شهر مراغه در طی دوره مورد مطالعه می باشد. حاصل این مطالعه نشانگر برخی از ناهماهنگی ها در برخی معیارهای توسعه پایدار بوده و حرکتی غیر پایدار و در جهت تخریب فضاهای سبز، در جریان مصوبات مربوط به تغییر کاربری ها را نشان می دهد. نتایج حاصل از بررسی ها نشان می دهد پرونده های ارجایی شهر مراغه به کمیسیون ماده 5 بسیار قابل توجه است و بیشتر موارد در جهت منافع درخواست کننده و شهرداری به تصویب رسیده است و در نظر نگرفتن پایداری شهری و مشکلات کالبدی و زیستی آن زمینه ساز مسائل و مشکلاتی شده است. از جمله اینکه بیشترین تعداد پرونده های مورد بررسی در جهت تغییرکاربری های باغات و فضاهای سبز شهری، بدون در نظر گرفتن دید سیستمی و همه جانبه نگر در کلیت شهر و عدم توجه به مسائل اجتماعی، فرهنگی شهر بوده است. این عامل همچنین باعث عدم تعادل در نظام کاربری اراضی شهری شده و اثرات مخربی در برنامه ریزی شهری و منطقه ای ایجاد خواهد کرد.

محیط شهری مجموعه ای شکل یافته از عناصر، ترکیبات و بافت های شهری می باشد که رضایتمندی از زندگی شهری با توجه به آن سنجیده می شود. در واقع محیط شهری با کیفیت خاطره سازی، احساس رفاه، سرزندگی، حس تعلق خاطر و رضایتمندی از ویژگی های کالبدی، اجتماعی و نمادین را برای شهروندان فراهم می سازد. شهرکرد از لحاظ استاندارهای کیفیت محیط شهری دارای مشکلاتی در زمینه های دسترسی، بهداشت، تراکم و ترافیک، فضای سبز، شکل نازیبای ساختمان ها و غیره می باشد که ادامه این روند باعث کاهش کیفیت محیط شهری برای شهروندان می شود. هدف پژوهش حاضر سنجش کیفیت محیط شهری با تأکید بر رضایتمندی ساکنان در محلات نوبنیاد شهرکرد می باشد. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی بوده و از روش های کمی و آماری از جمله رگرسیون چندگانه، معادلات ساختاری و تحلیل چند متغیره فازی در محیط نرم افزار ArcGIS استفاده گردید. همچنین از 54 چهار گویه در قالب 4 شاخص کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی جهت سنجش کیفیت محیط شهری استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که به لحاظ برخورداری از شاخص های کیفیت محیطی به ترتیب اولویت در محله میرآباد غربی، شاخص های کالبدی، زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی با وزن های عاملی 599/0، 539/0، 378/0 و 324/0 و در محله کوی فرهنگیان به ترتیب اولویت شاخص کالبدی، اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی با وزن های عاملی 412/0، 260/0، 254/0 و 225/0، بیشترین نقش را در کیفیت محیطی محلات نوبنیاد شهرکرد دارند. همچنین به طور کلی یافته ها حاکی از آن است که متغیرهای رضایت از کیفیت کالبدی- محیطی بیشترین نقش را در بالا رفتن کیفیت محیط در محلات نوبنیاد شهرکرد ایفا می کنند. نهایتا نتایج نشان داد که اختلاف فاحشی در سطح رضایتمندی ساکنان محلات میرآباد غربی و کوی فرهنگیان مشاهده می گردد به طوری که محله میرآباد غربی از نظر کیفیت محیط شهری و سطح رضایت ساکنان از وضعیت مطلوب تری برخوردار می باشد.

در دهه های اخیر یکی از چالش های اساسی در مطالعات مربوط به توسعه منطقه ای تلاش برای درک تفاوت های اقتصادی و فرهنگی بین سطوح ملی و منطقه ای است تا از این رهگذر بتوان موانع پیش روی توسعه منطقه ای را از میان برداشت. یکی از سیستم هایی که نقش مهمی در توسعه مناطق دارد، سیستم نوآوری منطقه ای می باشد. بدین منظور هدف از پژوهش حاضر شناسایی پیشران های کلیدی مؤثر بر نوآوری منطقه ای در کلان شهر تبریز می باشد. در این راستا پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی-تحلیلی می باشد. جهت گردآوری اطلاعات مورد نیاز نیز از دو روش کتابخانه ای و میدانی بهره گرفته شده است. جامعه آماری پژوهش شامل 32 نفر از افراد واجد شرایط در بخش صنعت، دانشگاه و دولت می باشند که به صورت نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. برای تجزیه وتحلیل اطلاعات نیز از نرم افزار میک مک بهره گرفته شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که از مجموع 71 عامل تأثیرگذار، 13 عامل از جمله فرهنگ مناسب بهره وری، قوانین و مقررات، وجود فرهنگ کار تیمی بین فعالان و واحدهای صنعتی مستقر، زیرساخت های فناوری اطاعات و ارتباطات، بودجه کافی برای زیرساخت پژوهشی دانشگاه، تحصیلات عالیه، برنامه های ثبت اختراع، سیاست آموزش عالی، سیستم ارزشیابی عملکرد و پاداش، حمایت های مالی، نظام مالیاتی ویژه و منعطف برای تحقیق و توسعه، وجود مراکز تحقیقاتی مشترک بین دانشگاه و صنعت و سطح تعامل و همکاری بین دانشگاه و صنعت نقش کلیدی در نوآوری منطقه ای کلانشهر تبریز دارند.

ارزیابی رضایت مندی از کیفیت زندگی شهری در میان ساکنین سکونتگاه های غیررسمی بیش از ساکنین سایر مناطق شهری اهمیت می یابد. چرا که ساکنین سکونتگاه های خودروی شهری غالباً جزو اقشار آسیب پذیرتر اجتماعات شهری محسوب می شوند. باتوجه به اهمیت ارزیابی ابعاد و شاخص های کیفیت زندگی در سکونتگاه های غیررسمی، هدف از انجام این تحقیق، سنجش و ارزیابی کیفیت زندگی شهری و رضایت مندی از آن در سکونتگاه های غیررسمی شمال تبریز با مطالعه موردی محله احمدآباد می باشد. پژوهش حاضر، از حیث هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش توصیفی – تحلیلی می باشد. شیوه گردآوری اطلاعات اسنادی، کتابخانه ای و مشاهده میدانی بوده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش پرسش نامه و آزمون های فریدمن، کروسکال والیس و مان ویتنی بهره گیری شده است. به منظور گردآوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه ای و بلوک های آماری سال 1395 کلانشهر تبریز بهره گیری شد. ضریب پایایی پرسشنامه 0/836 برآورده شد. حجم نمونه هم براساس فرمول کوکران 371 نفر از ساکنین سکونتگاه های غیررسمی محله احمدآباد تبریز را شامل شد. تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی و از طریق نرم افزار SPSS16 انجام پذیرفت. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در بین ابعاد رضایتمندی از کیفیت زندگی شهری، بعد اقتصادی در رده نخست قرار دارد. همچنین در میان شاخص های رضایت مندی از کیفیّت زندگی شهری، شاخص درآمد ماهیانه سرپرست خانوار در رده نخست قرار دارد. در نهایت می توان گفت میزان رضایت مندی ساکنین سکونتگاه های غیررسمی محله احمدآباد کلانشهر تبریز از کیفیت زندگی شهری، پایین تر از حد متوسط می باشد.

  گسترش روزافزون شهرها و ترافیک از یک سو و توسعه فناوری های نوین از سوی دیگر کشورها را با مسائل جدیدی مواجه ساخته است. نهادها و شیوه های مدیریت قدیمی با جهان پیچیده و به سرعت در حال تغییر در تضادند، درنتیجه برنامه ریزان در تلاش اند تا با نگاهی یکپارچه، مدل هایی را برای توسعه شهرهای قرن 21 به منظور پاسخگویی به انتظارات جدید، توسعه دهند. یکی از این مفاهیم، توسعه شهر هوشمند است که محور تحول و توسعه هزاره سوم می باشد. حمل ونقل شهری نیز از حوزه هایی است که از فناوری ها نظیر اینترنت اشیاء (IoT) متأثر می گردد. این تحقیق جزء تحقیقات کاربردی و ازنظر گردآوری و تحلیل اطلاعات، توصیفی- تحلیلی می باشد. با انجام تحلیل های کیفی به کمک پرسشنامه باز، مؤلفه های تأثیرگذار شناسایی و سپس پرسشنامه بسته ای طراحی و با روش نمونه گیری هدفمند با استفاده از تکنیک گلوله برفی، اقدام به جمع آوری اطلاعات به تعداد 177 نمونه از سطح جامعه آماری گردید. یافته های تحقیق نشان می دهد که شهر تبریز به عنوان یکی از کلان شهرهای کشور با مشکلاتی زیادی در زمینه حمل ونقل هوشمند درون شهری مواجه می باشد که تحقق آن با چالش ها و موانع متعدد من جمله ضعف مدیریت یکپارچه شهری، نداشتن چشم انداز مشخص، ضعف برنامه ریزی، کمبود منابع مالی، نبود ساختارهای تشکیلاتی مرتبط، نبود سامانه های هوشمند مبتنی بر اینترنت اشیاء و استفاده از سامانه های ناهمگون، عدم آشنایی با سیستم های هوشمند مبتنی بر اینترنت اشیاء و... روبرو می باشد.

 خیابان های شهری، فضاهایی پویا و واجد حس حرکت به شمار می روند که برای استفاده پیاده و سواره و یا بعضاً فقط پیاده طراحی می شوند. این فضاها غالباً به نیازهای افراد استفاده کننده از آن، به درستی پاسخگو نبوده و مردم به خیابان به عنوان مسیری صرفاً برای گذر سواره می نگرند. هدف از این پژوهش، بررسی جامعی از خیابان شهری و شناسایی شاخص های محیطی و انسانی مؤثر در ارتقا کیفیت آن است. این تحقیق ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش با استفاده از فن دلفی و روش معادلات ساختاری انجام شده است. با استفاده از روش اسنادی و کتابخانه ای، نظرات و دیدگاه های صاحب نظران جمع بندی شده و به صورت شاخص های پیش فرض ارائه گشته است. در مرحله اول، جامعه آماری تحقیق 20 نفر از کارشناسان خبره در زمینه موردمطالعه در نظر گرفته شده است. شاخص های اولیه با توجه به نتایج پرسشنامه، در چهار مرحله با استفاده از تکنیک دلفی فازی تحلیل شده و شاخص های نهایی با استفاده از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف، نرمال بودن آن ها سنجیده شده و جهت تأیید نهایی شاخص های مستخرج از مرحله اول، از روش تحلیل عاملی تائیدی (CFA)، برای ایجاد مدل معادلات ساختاری استفاده شده است. در این بخش به دلیل نامعلوم بودن جامعه آماری با استفاده از فرمول کوکران حجم جامعه آماری 384 نفر از افراد عادی در نظر گرفته شد. در انتها با استفاده از آزمون فریدمن، شاخص ها، رتبه بندی شده تا میزان تأثیرگذاری هر یک مشخص گردد. نتایج یافته ها حاکی از شناسایی کاملی از مجموعه شاخص های مؤثر در ارتقا کیفیت خیابان شهید بهشتی شهر کرج را دارد.