اکبر قاسمی

در دنیای معاصر، مصرف کالاهای فرهنگی و هنری با توجه به تنوع محصولات و کالاها به بخش مهمی از زندگی روزانه مردم تبدیل شده و به اعتقاد برخی محققان بخش اساسی و جدایی ناپذیر زندگی انسان ها شده است. لذا در بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی هر جامعه ای باید نوع مصرف فرهنگی و محتوای سلیقه های هنری و ادبی گروه های مختلف جامعه مورد بررسی جامعه شناختی قرار گیرد تا کالاهای فرهنگی و ادبی براساس سلیقه های موجود هنری و ادبی تولید و عرضه شود. بنابراین با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش به تحلیل الگوهای مصرف هنری و ادبی در بین طبقات شغلی ستاد وزارت امور اقتصادی و دارایی با رویکرد جامعه شناختی پرداخته است. نوع پژوهش با توجه به ماهیت کاربردی و براساس روش تحلیلی- پیمایشی بوده است. نتایج نشان داد در بین مصارف هنری( ادبی، سینمایی و موسیقیایی)، مصرف موسیقیایی پاسخگویان بیشتر از دیگر مصارف ادبی و هنری است. 41 درصد از پاسخگویان همیشه (هر روز) موسیقی گوش می دهند. در صورتی که کمتر از ده درصد(7.7 درصد) از پاسخگویان همیشه و هر روز روزنامه یا مجله فرهنگی و هنری مطالعه می کنند. 28.4 درصد به ندرت(ماهی یکبار) کتاب های غیر درسی (رمان، داستان، شعر و ...) را می خوانند. در بین مصارف ادبی، ترجیح پاسخگویان به خواندن کتاب های علمی و در مرتبه بعد کتاب شعر است. در بین طبقات شغلی، افراد با طبقه شغلی بالاتر (ارشد و دکتری) بیشتر کتاب ها و یا رمان های تاریخی و سیاسی را برای خواندن ترجیح می دهند. در مصرف موسیقی تمایز قابل توجهی بین طبقات شغلی وجود دارد.

در ادبیات تحقیق از ازدحام به عنوان پدیده ای پیچیده یاد می شود که یکسو دارای آثار منفی است و از سوی دیگر از طریق متغیر حس جمعی موجب شادمانی شده و بر رضایت و وفاداری بازدیدکنندگان و درنتیجه عملکرد کسب وکارهای گردشگری تأثیر می گذارد. نوع واکنش گردشگران به ازدحام نیز ممکن است در رفتار متغیرهای نهایی موثر باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر ازدحام بر رضایت گردشگران با نقش میانجی رفتارهای مقابله ای است. این تحقیق در بازار تاریخی تبریز انجام شده است. تعداد 384 نفر گردشگر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب و داده ها با استفاده از پرسشنامه جمع آوری گردیده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از معادلات ساختاری و نرم افزار SMART PLS استفاده شده است. نتایج نشان می دهد ازدحام ادراک شده منجر به اتخاذ استراتژی های رفتارهای مقابله ای از سوی بازدیدکنندگان می شود. ازجمله رفتارهای مقابله ای می توان به تغییر مقصد، تغییر برنامه زمانی، تغییر فصل سفر و تغییر در جزییات پیش بینی شده اشاره کرد. نتایج هم چنین حاکی است رفتارهای مقابله ای به نوبه خود بر رضایت بازدیدکنندگان تأثیر می گذارد و لازم است در برنامه ریزی بسته های سفر و مدیریت شهری مورد توجه قرار گیرد. یافته های تحقیق می تواند مدیران را در شناخت عوامل اثرگذار بر کیفیت تجربه تفریحی بازدیدکنندگان یاری نماید.

سفر حج از راه روسیه و عثمانی، که اغلب صاحب منصبان، اعیان و اشراف و دیوان سالاری بلندپایه قاجار آن را برای ادای این فریضه برمی گزیدند، جنبه بسیار مهم در خود داشت: اول اینکه سبب می شد نوعی حلقه معنوی میان مردم و مقامات محلی در طی مسیر به وجود آید و به ویژه در قسمت هایی که طی جنگ های ایران و روس از ایران جدا شده و تحت حکومت روسیه غیرمسلمان قرار گرفته بودند، نوعی حس نوستالژیک دینی و ملی در این مسافران حج به وجود می آورد؛ دوم اینکه به نوعی سبب گسترش و تعمیق اندیشه اتحاد مسلمانان می گردید؛ سوم اینکه نخبگان ایرانی، در مسیر عبور خود از شهرهای روسیه، عثمانی و مصر، با مهم ترین تحولات منطقه آشنا می شدند و درجه پیشرفت و شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی این کشورها را از نزدیک می دیدند؛ چهارم اینکه امنیت بالای این مسیر برای شاهزادگان و اشراف ایرانی دلیل اصلی انتخاب آن بود و اگرچه سبب می شد هزینه ها و مدت مسافرت نسبت به دیگر راه ها افزایش یابد، آرامش خاطر بیشتری را به همراه داشت. در مقاله حاضر با مسیر کاروان حج از خاک روسیه از طریق پنج سفرنامه ایران آشنا خواهید شد.