فراست دژداه

ادبیات حماسی یکی از بهترین ژانرهای ادبی برای شناخت فرهنگ و ارزش های ملت ها است. حماسه همواره بازتابی از ارزش های وطنی و اخلاقی بوده است. یکی از قدیمی ترین حماسه ها در ادب فارسی، یادگار زریران است و در فرانسه نیز ترانه رلان از آثار ادبی مشهور می باشد که این دو اثر از نظر محتوا شباهت های بسیاری به هم دارند. ما در این پژوهش دو اثر ترانه رلان و یادگار زریران را با توجه به ویژگی های بلاغی قابل توجه مورد بررسی قرار دادیم و در ابتدا به این نکته پرداختیم که هر دو اثر، به دنبال ارزش های مشترک میان تمام اقوام و ملل هستند و قهرمانان خود را در پی هدفی که دارند فدا می کنند. از نظر بلاغی؛ یادگار زریران از غنای ادبی و بلاغی بیشتری نسبت به ترانه رلان برخوردار است. این اثر از نظر دستور زبان فارسی و کلمات و عباراتی که در آن آمده است، کهن گرایی دارد و از زبان نوشتار امروزی دور افتاده است. در ترانه رلان که ترجمه ای به زبان فارسی امروز است تلاش شده است که کهن گرایی صورت بگیرد؛ اما با این وجود از دستور زبان و بلاغت معتدل و امروزی خارج نشده است. در هر دو اثر تقدیرگرایی و اعتقاد به دین و دعا بسامد بسیار بالایی دارد.

در دهه های اخیر روایت و روایت شناسی، به بحث های نسبتا نوینی در نقد ادبی تبدیل شده است. کسانی مانند ولادیمیر پراپ، ای. جی گرماس و تزوتان تودورف پیشگامان رویکرد ساخت گرا هستند. بر نظریه-پردازانی مانند ژرار ژنت تاثیر گذاشته اند. نظریه ژنت بر پنج مفهوم محوری که شامل نظم، تداوم ، بسامد، وجه و لحن استوار است. این پنج اصل ژنت را بر داستان شمسه و قهقهه- از کتاب محبوب القلوب - به عنوان یکی از متون داستانی قرن دهم، با شیوه کتابخانه ای و تحلیلی بررسی نمودیم. تا قابلیت و شگردهای روایی را با بررسی و تحلیل متن کشف نمائیم و به ساختار منسجم و دقیق روایت اثر پی ببریم. نتایج این پژوهش بعد از بررسی و تطبیق متن با نظریه ژنت، بدین شرح است که، این متن از نظر زمانی عدول از روال خطی را ندارد، روایت گذشته نگر است، حوادث با شخصیت ها پیش می رود. در بحث تداوم به علّت توجه نویسنده در همه قسمت های داستان به درنگ توصیفی و شرح وقایع با جزئیات، شتاب منفی است و این روند تا پایان داستان ادامه می یابد. بسامد نیز از نوع مکرر است که تاکیدی بر اهداف نویسنده در درون مایه داستان است. راوی دانای کل است، نوع کانونی شدگی آن متغیر و به شخصیت های داستان وابسته است. در ابتدا داستان ، لحن اول شخص دارد ، اما در حکایت های اپیزودی با روایت های سوم شخص ادامه می یابد.