حسین حدیدی

یکی از ابعاد و عرصه های تحقیق و پژوهش پیرامون قدرت نرم، تحقیق پیرامون این واقعیت از منظر دعاهای صحیفه سجادیه می باشد. دوران امام سجاد (ع)، یکی از سخت ترین و پراختناق ترین بازه های زمانی پس از ظهور اسلام است. آن حضرت در دورانی می زیستند که حکومت ستمگر بنی امیه در سراسر جامعه اسلامی حاکمیت یافته بود و آداب و رسوم جاهلیت را با قدرت رواج می داد. امام سجاد (ع) برای مقابله با تهدیدات نرم و جنگ نرم با دشمنان سلاح نرم کارآمدی با نام «دعا» را انتخاب کردند. هدف اصلی پژوهش حاضر پاسخگویی به این سؤال مهم است که قدرت نرم امام سجاد (ع) در دعاهای صحیفه سجادیه چگونه بوده و در این خصوص از چه شیوه هایی استفاده کرده است؟ در مقاله حاضر سعی شده است با روش توصیفی-تحلیلی و به صررت هدفمند به مطالعه و تحلیل اصول و شیوه هایی که امام سجاد (ع) در قدرت نرم به آنها توجه کرده و بهره برده اند، پرداخته شود. یافته های پژوهش حاکی از آن است که امام سجاد (ع) در قالب یک سلاح نرم، یعنی «دعا»، با توجه به اصول و ساحتهای رویکرد اسلامی به قدرت نرم، به پالایش، ارتقاء و استحکام بخشی ارکان معرفتی دین اسلام پرداخته اند. همچنین با خوانش دقیق دعاهای صحبفه سجادیه متوجه خواهیم شد که امام سجاد (ع)، قدرت نرم در این کتاب ارزشمند را در بینش دهی و آگاه سازی انسان ها نسبت به موضوعات و مسائل، در هدایت جامعه و رشد انسان ها مؤثر می داند..

هجو یکی از گونه های پویای ادبی است که در شعر برخی از شاعران عصر اندلس فراوان دیده شده است. پس از ظهور اسلام شعر هجو از حوزه فردی و قبیلگی خارج و در عرصه دین و سیاست داخل شد.گاه شاعران اندلس در هجویه های خود از ابزار طنز برای بیان اغراض و اهداف خود استفاده کرده اند و بدین وسیله در مقام منتقد اجتماعی و سیاسی در برابر قدرت های سیاسی ایستاده اند. آنچه در این مقاله مورد پژوهش قرار گرفته، آشکار کردن مضامین سیاسی در هجویه های شاعران اندلس است، بدین معنا که آنها در هجوهایشان از چه مضامین سیاسی بهره برده اند. از جمله این مضامین، می توان به ریاکار، گرگ صفت، ناپاک، فاسد، رشوه گیر، ستمکار و ظالم، بدرفتار و بی اصالت بودن اشاره کرد، که این مضامین را به امیران، فرماندهان جنگی، قاضیان و فقیهان نسبت داده اند. این شاعران در بسیاری از این مضامین با صراحت بیان و بدون ترس و جانبداری به مخالفت و انتقاد از این طبقات سیاسی پرداخته اند. کاربرد برخی صور بلاغی مانند تشبیه و استعاره و همچنین برخی محسنات لفظی در هجویه های سیاسی سبب زیبایی هجویه ها و جلب مخاطبان شده است.

روابط متقابل تاریخی، سیاسی و ادبی اعراب و ایرانیان، بسیار کهن و ریشه دار است. این روابط فراتر از دوران فتح اسلامی ایران است، زمانی که تمدن پارسی نفوذ سیاسی برجسته ای بر قبایل عرب در جزیره العرب و به ویژه شهر "حیره" و تأثیر ادبی بر شاعرانی همچون "الأعشی" و "عدی بن زید العبادی" و دیگران داشت. پس از ظهور اسلام، ارتباط ایرانیان و عرب ها بیش از پیش گسترده شد، آن چنان که آشنایی با قرآن زمینه ساز تاثیرپذیری ایرانیان از زبان و علوم مختلف عربی و اسلامی گردید. علاقه ی بسیار به اسلام سبب شد تا ایرانیان توجه ویژه ای به متون دینی عربی داشته باشند که در این میان "قرآن"، "احادیث نبوی شریف"، "نهج البلاغه" و "صحیفه ی سجادیه" شایسته ی ذکرند. از آنجا که علم بدیع، بر زیبایی کلام تکیه دارد و ایرانیان نیز میل ذاتی به آراستگی و زیبایی دارند، شاعران و ادیبانی که تمایل کمتری به قواعد پیچیده ی صرف و نحو عربی داشتند، مجالی یافتند تا در علم بدیع که تداخل کمتری با صرف و نحو داشت، طبع آزمایی کرده و از متون دینی عربی تأثیر پذیرند. کشف لایه های در هم تنیده و بینامتنیت این متون در رسیدن به درک نوینی از آثار ادبی بسیار مفید است. این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است و در آن برای جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای استفاده شده است و در پی پاسخ به این سؤالات می باشد: که عوامل تأثیرپذیری ادب فارسی از علم بدیع عربی کدام است؟ و کیفیت تأثیرگذاری متون دینی عربی و جلوه های آن در ادب فارسی چگونه است؟ اشتیاق به فراگیری قرآن

زبان عربی واژگانی به صورت دست نخورده و واژگان زیادی به صورت برهم زده شده از زبان فارسی وام گرفته است. و از زبان فارسی واژگان زیادی بشکل های مختلف به زبان عربی وارد شده است که به آنها معربات یعنی عربی شده می گویند. ریشه بسیاری از معربات هنوز ناشناخته است. و به دلیل اینکه در عربی سازی واژگان بیگانه به طور کامل برهم ریخته می شود نمی توان به سادگی اینگونه معربات را ریشه یابی کرد. در دوران پیش از اسلام، شعر عرب به درجه ی ممتازی از فصاحت، سلاست و نفاست کلام رسیده بود. شاعران عصر جاهلی اشعاری آفریده اند که پژوهش در آن، گره های پر پیچ و تاب فرهنگ عرب و تشکیل زبان عربی را باز می نماید. در نظم جاهلی، عنصرهایی نیز هستند که ارزش بسیاری برای پیشبرد علم دارند. گفته می شود حدود ۵ هزار واژه ی معرب از کلمات رایج در زبان فارسی به زبان عربی راه یافته است.گفته می شود حدود ۵ هزار واژه ی معرب از کلمات رایج در زبان فارسی به زبان عربی راه یافته است. از جمله ی آنها بنفسج (از بنفشه). در این مقال سعی شده تعدادی از واژه های فارسی که در عربی اعم از شعر، حدیث و یا قرآن وارد شده ریشه یابی و بررسی شود.

الأسره واحده من أهم الأسس الاجتماعیه حیث تم التأکید على أهمیتها ودورها فی التمیز الفردی والاجتماعی فی التعالیم الدینیه.یعتبر الاهتمام بالأسره وتعالیها هو فی الحقیقه الاهتمام بالمستقبل الدنیوی والاخروی لأفراد الأسره.هناک أضرار تهدد الأسره حیث یمکن لها أن تضعف أساسها وتشوه طریق التعالی والتقدم لأفرادها ؛ لذلک من المهم الانتباه إلى هذا الأساس الاجتماعی وحمایته من الأضرار المحتمله. تتناول الدراسه الحالیه، بمنهج وصفی تحلیلی مبنی الأسلوب العلوی فی نهج البلاغه أضرار المهدده للأسره فی ثلاثه أبعاد اقتصادیه وثقافیه واجتماعیه مع الاهتمام بمکانه الأسره فی أسلوب الحیات وتعالیها وتشیر إلى استراتیجیات التعامل معها من منظور نهج البلاغه فی إطار الإهتمام بهذه الأضرار. والنتیجه أن الاهتمام بهذه الإصابات والتعامل معها له نتیجتان سلبیتان وإیجابیتان ؛اذن فی النتیجه السلبیه یؤدی التعرف على هذه الأضرار إلى تطهیر الأسره منها کما هو الحال فی النهج الإیجابی، فإن الاهتمام باستراتیجیات المواجهه یساعد الأسره على التفوق فی الأبعاد المذکوره أعلاه.

التصوف العرفانی عباره عن معرفه قائمه على حاله روحیه لا توصف یشعر فیها الإنسان أن لدیه علاقه مباشره بدون وساطه مع وجود الحق تعالى. هذه المشاعر هی حاله روحانیه متسامیه یدرک من خلالها الصوفی، الجوهر المطلق من خلال حاله الذوق الصوفیه وضمیره الواعی. یعدّ التصوف أحد الموضوعات الهامّه للأدب الذی ساهم بدوره فی توسیع وإثراء الموضوعات الشعریه. أبوالحسن الششتری الملقب ب "عروس الفقهاء"، هو أحد شعراء العصر الأندلسی فی القرن السابع الهجری، وقد کتب قصائد شعریه جمیله وممتعه فی مجال التصوف. فی غضون ذلک، یعتبر العطار النیسابوری أحد أبرز شعراء القرن السادس ورائد الشعر الصوفی فی الأدب الفارسی. یهدف هذا المقال وفقاً للمنهج الوصفی- التحلیلی، إلى القواسم المشترکه للأفکار الصوفیه لهذین الشاعرین حول مفاهیم مثل (وحده الوجود، والحب الإلهی، والخمره الصوفیه، والحریه، والبقاء والفناء، وحقیقه العالم، والرضا والخنوع) فی بنیه الشعر ولغته. تشیر نتائج هذه الدراسه إلى أن العطار النیسابوری وأبا الحسن الششتری من أبرز شعراء التصوف وقد تکررت فی شعرهما مفاهیم، مثل: الحریه، والرضا الإلهی، والخمره الصوفیه، والموت، والفناء فی الله، وحب الذات الأحدیه بتردد کبیر. وقد أثّر شعر العطار فی نفوس المتلقّین بما یمتاز به من سمات کالرمزیه والعزله وحداثه الکلام والصمت. ویتحدّث أبوالحسن الششتری باستمرار عن الفناء فی السیر إلى الله ویؤمن بضروره التعبیر عن الحب الإلهی علانیه کما کان للعطار حضور لافت فی أشعار أبی الحسن الششتری.

ادبیات مقاومت به عنوان یکی از پویاترین جریان های ادبی معاصر عرب به شمار می رود و به خصوص در عراق، به دنبال افزایش ظلم و ستم حکومت عثمانی و استعمارگران با هدف مبارزه در مقابل آن شکل گرفت. این اشعار بازتاب دهنده دردها و رنج ها، پیکار و پایداری، آزادی و بیانگر معضلات اقشار مختلف جوامع بشری است که شاعرانی چون زهاوی و رصافی از منادیان حقیقی آن به شمار می آیند. آنان توانستند با تلاشی گسترده به سرودن شعرهای مهیج و تحریک احساسات خفته مردم مبادرت ورزند که علاوه بر تأثیرگذاری در رخدادها، در راستای منافع سرزمین خویش آثار ادبی ماندگاری را هم تألیف کنند. این مقاله با استفاده از روش پژوهش ادبی و تاریخی ابعاد و زوایای موضوع را بررسی می نماید. یافته ها نشان می دهد، عشق به وطن، مبارزه با دولت عثمانی و حکومت قیمومیت از مهم ترین بخش ادبیات پایداری در اشعار این دو شاعر عراقی است. زهاوی و رصافی از جمله شاعرانی بودند که مردم را به حق طلبی و ظلم ستیزی دعوت کردند.