هادیه پرهیزکار

هدف پژوهش حاضر، بررسی و فراتحلیل کیفی مطالعات انجام شده در حوزه زنان بدسرپرست است. در این راستا تمامی مقاله های علمی-پژوهشی با کلیدواژه «زنان بدسرپرست» در بازه زمانی ۱۳۸۵ تا ۱۴۰۰ از پایگاه اطلاعاتی-علمی جهاد دانشگاهی و پایگاه اسنادی نورمگز استخراج شد. در ادامه ۳۴ مقاله برای استخراج داده ها و بررسی بیشتر گزینش و به روش مطالعه اسنادی، کتابخانه ای و فراتحلیل مطالعه شدند. براساس یافته های تحقیق حاضر، مطالعات انجام شده در این حوزه، دو جهت گیری عمده روان شناسی و جامعه شناسی را دربرمی گیرد؛ به طوری که ابعاد دیگر زندگی این دسته از زنان از جمله اقتصادی و سیاسی ذیل این دو دسته بررسی می شوند. گروهی از این مطالعات به تحلیل نظری و ارائه مدل هایی برای شناسایی مسائل زنان بدسرپرست در جهت کاهش مشکلات آنان با استفاده از روش های مداخله ای پرداخته اند و گروهی دیگر به تقویت روحیه و ایجاد انگاره مثبت در زنان بدسرپرست از طریق افزایش دیدگاه های مثبت نگر به لحاظ تجربی پرداختند. یافته های این مطالعه در دو بعد روان شناسی و جامعه شناسی نشان می دهد این زنان نیازمند حمایت های روانی، اجتماعی و اقتصادی هستند و توانمندسازی آن ها در ابعاد ذکرشده کیفیت زندگی آن ها را بهبود می بخشد و سبب کاهش رنج اجتماعی آن ها می شود. مبتنی بر دستاوردهای نظری این پژوهش به نظر می رسد سیاست گذاران بایستی مبتنی بر تعریف جامعی از زنان بدسرپرست، اقدام به بازنگری در قوانین و احکام اجتماعی مرتبط با این زنان بپردازند.

هویت اجتماعی، از مهم ترین ابعاد هویت است که هم برای زنان و هم برای مردان موضوعیت دارد. اما اختلاف آراء درخصوص هویت اجتماعی زنانه هم در مقایسه بین نظریات غربی و اسلامی و هم درون نظریات اسلامی بسیار زیاد است و این امر سردرگمی هایی را برای زنان ایجاد نموده است. مطالعه ی حاضر درنظر دارد تا با روش توصیفی-تحلیلی صورت های هویت یابی اجتماعی زنان در قرآن را در تفاسیر المیزان و تسنیم بررسی کند و به تبیین متعالی ترین صورت هویت یابی اجتماعی زنان بپردازد. نتایج نشان می دهد که قرآن کریم حضور اجتماعی دنیاطلبانه، عشوه گرانه و متبرّجانه را مورد نهی قرار می دهد. در مقابل، نفس حضور اجتماعی و اقتصادی زنان، حضور در عرصه ی سیاسی و حکمرانی و اشتغال اقتصادی زنان با سکوت قرآن تأیید می شود. اما حضور مبارزاتی در راه اسلام، حضور به عنوان مصلح اجتماعی و نیز حضور در معاهدات سیاسی مورد تأیید صریح قرار می گیرد. اما در بین همه ی صورت های هویت یابی اجتماعی زنانه، حضور مادرانه و مصلحانه نه تنها مورد تأیید قرار می گیرد بلکه مورد تحسین نیز می باشد و زن را تا مرحله ی اسوه بودن رشد می دهد. در مجموع می توان گفت، هویت اجتماعی زن از منظر قرآن، اگر با مادرانگی و نه صرف مادری، همراه شود هم در سطح خانواده و هم در مسیر اصلاحات اجتماعی در مطلوب ترین وجه خود قرار می گیرد.

هدف: هدف پژوهش حاضر، در ابتدا ارائه مقیاس سنجشی برای سنجش شادمانی بر مبنای نظریه استخراج شده از آرای فلاسفه اسلامی و در ادامه، مطالعه و کنکاش رابطه برخی تعیین کننده های اجتماعی- جمعیتی بر میزان شادمانی دانشجویان بود. روش: این پژوهش ناظر به رویکرد کمّی و با استفاده از روش پیمایش به انجام رسید. جامعه آماری، دانشجویان مشغول به تحصیل در چهار سال اول دانشگاه علوم پزشکی شیراز در سال تحصیلی 97-1396 به تعداد حدود 6000 نفر بود که از این تعداد، 450 نفر با استفاده از روش نمونه گیری بنداگشتی انتخاب شدند. پرسشنامه سنجش شادمانی با تعریف دو نوع شادمانی حسی- وهمی و وهمی- عقلی و مبتنی بر مبانی دینی و ارزشهای جامعه ایرانی تدوین و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار اس.پی.اس.اس انجام شد. یافته ها: یافته های برآمده از معادله رگرسیون چندمتغیّره نشان داد که نوع دانشکده محل تحصیل، مدت زمان زندگی در شهر و احساس طبقاتی، رابطه معناداری با شادمانی دارند؛ ولی متغیّرهایی نظیر قومیت، محل سکونت، جنسیت و وضعیت تأهل، ارتباط معناداری با انواع شادمانی ندارند. نتیجه گیری: تغییرات اجتماعی و جمعیت شناختی، اثرات پایداری بر میزان و نوع شادمانی جوانان دانشجو دارند و این امر نیازمند بررسی های بیشتر به منظور کنکاش این موضوع مهم برای برنامه ریزی های دقیق تر در دانشگاه و جامعه است.