مهدی نبی پور افروزی

در عصر کنونی  با گسترش استفاده از تکنولوژی به وجود آمد، از یک طرف مؤسسات مالی و بانک ها چاره ای جز پذیرش این روند نیافتند، از طرف دیگر در کشور ارزیابی عملکرد موسسات و نهادهای بانکی اهمیت خاصی پیداکرده است. شناسایی و تعیین میزان اهمیت (وزن) عوامل و شاخص های مهم تأثیرگذار بر بهبود عملکرد و افزایش کارایی نهادهای بانکی از مباحث بسیار مهم محسوب می شوند، بنابراین در این مطالعه با استفاده از نظر خبرگان در قالب پرسشنامه که روایی و پایایی آن مورد تایید قرار گرفته و اطلاعات آمار جمع آوری شده و در دسترس برای دوره زمانی از مهر تا بهمن 1401، روش تجزیه و تحلیل فرآیند سلسله مراتب فازی، شاخص های بخش بانکی در 2 گروه نرم افزاری و سخت افزاری و شاخص های انتخابی 9 شاخص اصلی و پر اهمیت در عرصه بانکداری توسط خبرگان تعریف گردیده است. نتایج رتبه بندی تکنولوژی های مالی بخش پولی نشان می دهد که تمامی شاخص های سازگاری کمتر از 1/0 می باشند که مؤید پایایی و قابل اعتماد بودن ابزارهای اندازه گیری است. در میان وزن های به دست آمده ابزارهای نرم افزاری به ترتیب همراه بانک 0.256، اینترنت بانک 205/0 و بانکداری دیجیتال 193/0 و در میان ابزارهای سخت افزاری به ترتیب دستگاه های خودپرداز برون شعبه ی 290/0 و دستگاه خودپرداز درون شعبه ی 271/0 از بالاترین سطح اهمیت برخوردار هستند.

موضوع رشد و توسعه ی سیستم (نظام) مالی به طرز وسیع و گسترده ای در ادبیات تحقیق سرمایه به عنوان یک شاخص رشد اقتصادی و یک نیروی محرکه ی خلاقیت و نوآوری تکنولوژیکی مورد مطالعه قرار گرفته است که از آمادگی و بسیج شدن سرمایه جهت رشد حمایت می کند. با این وجود، نتایج متنوع و گوناگون زمانی بدست می آیند که کشورهای توسعه یافته را در مقایسه با کشورهای درحال توسعه بررسی می کنیم. کشورهای در حال توسعه با این ویژگی ها و مشخصات شناخته می شوند: سرمایه گذاری کمتر در زمینه ی خلاقیت و نوآوری و سطوح پایین تر رقابتی بودن از دیدگاه تامین بودجه تحقیق و پژوهش و سرمایه گذاری و تامین بودجه در زمینه ی رشد و توسعه، موسسات آکادمیک تحقیقی و پژوهشی کمتر، اما درعین حال محرک های کمتر برای خلاقیت و نوآوری خصوصی توسط کسب و کارها. هدف این تحقیق آن است که تا رابطه ی بین شاخص های رشد و توسعه ی مالی و خلاقیت و نوآوری را مورد بررسی قرار دهد که این کار را با تجزیه و تحلیل داده ها برای 15 کشور در حال توسعه در محدوده چارچوب زمانی بین سال های 2012-2022 انجام می دهد. سیستم (نظام) مالی در دو ستون اصلی مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد: موسسات اعتباری و بازارهای سهام ویژه. تعداد کاربردها و مصارف دارای جواز ویژه خلاقیت و نوآوری، متغیر وابسته ی این مطالعه است، یعنی به عنوان یک شاخص عملکرد مبتکرانه و نوآورانه یک کشور. نتایج این مطالعه نشان می دهد که سطح بالاتری از اعتباردهی توسط بخش بانکداری، تاثیر مثبتی بر روی تعداد کاربردها و مصارف مجوزدار خواهد داشت. آمادگی اعتباردهی توسط سایر واسطه های مالی در سیستم مالی نظیر بازارهای سهام ویژه یا موسسات غیر بانکی، بازده پایین تری را در تقویت فعالیت های خلاقیت و نوآوری نشان می دهند که به اثرات متضاد در رابطه با تعداد کاربردها و مصارف مجوزدار منجر می شود. کشورهای دارای سطح بالاتری ازآموزش و تحصیلات، تلاش های بیشتری را به سمت خلاقیت و نوآوری و رشد و توسعه ی اقدامات خلاقیت (نوآورانه) نشان خواهند داد. از طرف دیگر، رقابتی بودن بالاتر در میان شرکت ها از دیدگاه خلاقیت و نوآوری فناوری و فرآیندهای آن، انتظار می رود که تقاضای تامین بودجه در سیستم مالی را تقویت کند که به بهبود و پیشرفت در رشد و توسعه ی سیستم منتهی خواهد شد.

این مطالعه تاثیرخلاقیت و نوآوری مالی و رقابت بانک بر روی ارزش شرکت را مورد بررسی قرار می دهد. نوآوری مالی عمل خلق کردن و به وجود آوردن ابزارهای مالی جدید و همچنین فناوری های مالی جدید، موسسات مالی جدید و بازارهای مالی جدید است. این مطالعه از تکنیک بررسی سیستم روش گشتاورهای تعمیم یافته (GMM) استفاده کرد که براساس داده هایی استوار است که از 26 بانک های تجاری دولتی و خصوصی استخراج شده است که درکشور ایران واقع شده اند و این داده ها در طول دوره ی بین سال های 2012 تا 2022 استخراج شده اند و مجموع کل 286 مشاهده را شامل می شود. با ارائه ی نتایج این مطالعه، می فهمیم که خلاقیت و نوآوری مالی تاثیر منفی معناداری (چشمگیر و قابل ملاحظه ای) بر روی ارزش شرکت در بانک های تجاری دولتی دارد و رقابت بانکی تاثیر منفی معناداری (چشمگیر و قابل ملاحظه ای) بر روی ارزش شرکت در بانک های تجاری دولتی دارد. برعکس، خلاقیت و نوآوری مالی، تاثیر مثبت معناداری (چشمگیر و قابل ملاحظه ای) بر روی ارزش شرکت در بانک های تجاری خصوصی دارد و رقابت بانکی تاثیر مثبت معناداری (چشمگیر و قابل ملاحظه ای) بر روی ارزش شرکت در بانک های تجاری خصوصی دارد. بازده داراریی ها (ROA)، سایز و اندازه ی بانک، رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) و نرخ تورم رابطه ی معناداری (چشمگیر و قابل ملاحظه ای) با ارزش شرکت دارند. تاثیر تعاملی رقابت بانکی و خلاقیت نوآوری مالی (FI*COMP) رابطه ی مثبت و معناداری با ارزش شرکت در بانک های تجاری دولتی و خصوصی دارد. تحقیق و مطالعه ی تجربی این نظریه ی کلی را تایید می کند که خلاقیت و نوآوری مالی یک نیروی محرکه ی واقعی پیشرفت اقتصادی، رقابتی بودن و رشد و توسعه ی اقتصادی است. بر طبق این مطالعه، سیاستگذاران باید نقاط ضعفی را مورد توجه و ملاحظه قراردهند که به وسیله ی بحران مالی در معرض دید قرارگرفته اند که در معرض چارچوب های نظارتی مالی فعلی متنوع و گوناگون برای به دست گیری ریسک های نقش و مشارکت داشتند که به وسیله ی فرآیند خلاقیت و نوآوری مالی مطرح ساخته شده است.

شرکت های کوچک و متوسط نقش بسزایی در پیشرفت اقتصاد ملی دارند. این شرکت ها همچنین باعث اشتغال زایی، کاهش فقر، بهبود شیوه زندگی و توانمند سازی افراد کم درآمد جامعه می شود. شرکت های کوچک و متوسط همچنین، نقش مهمی دارند و به عنوان نیروی محرک رشد و پیشرفت اقتصادی محسوب می شوند. با وجود این، برای بهبود عملکرد در رقابت بخشی شرکت های کوچک و متوسط در تجارت بیش از حد پویای جهانی، مسائل متعددی برای این شرکت ها مورد ملاحظه و توجه قرار گرفته است. شرکت های کوچک و متوسط، برای مواجهه با یک دگرگونی سریع، باید هوشمندانه عمل کنند و راه کارهای مدیریتی درجهت ایجاد مداوم حس رقابت بخشی را ارائه دهند. هدف از این مطالعه بررسی تاثیرسرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی برروی مزیت رقابتی و همچنین نقش مزیت رقابتی به عنوان واسطه بین ارتباط سرمایه انسانی و اجتماعی در عملکرد تجاری است. و همچنین نتایج نشان می دهد که فقط سرمایه انسانی به طور قابل ملاحظه ای برمزیت رقابتی تاثیر گذار است، در حالی که سرمایه ی اجتماعی تاثیری بر مزیت رقابتی ندارد. همچنین، هم سرمایه ی اجتماعی و هم مزیت رقابتی به طور معنا داری در منفعت تجاری شرکت های کوچک و متوسط تاثیر گذار است، در حالی که سرمایه ی انسانی تاثیری در منفعت تجاری شرکت های کوچک و متوسط ندارد. همچنین، در عملکرد تجاری، مزیت رقابتی هیچ نقشی در ایجاد ارتباط بین سرمایه انسانی و اجتماعی ندارد.

امروزه برای ارزش گذاری صنایع مبتنی بر علوم در واحدهای کسب‌ کار، نقش سرمایه فکری بیشتر از سرمایه مالی است. برای یافتن راه کارهای مناسب جهت دستیابی به روش‌های کارآمد در ارزیابی سرمایه‌های فکری، سیستم حسابداری نقشی کلیدی را ایفا می کند. یکی از مهم ترین ناکارآمدی سیستم های حسابداری سنتی، انعکاس ارزش سرمایه های فکری در گزارش های مالی واحدهای کسب و کار نیست. این تحقیق به منظور بررسی رابطه بین سرمایه فکری، هزینه سرمایه و ارزش بازار شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، به مدت هشت سال از 1390 تا 1397 انجام شده و داده های 84 شرکت را ارزیابی کرده است. برای اندازه گیری سرمایه فکری، از ضریب ارزش افزوده سرمایه فکری، ارزش افزوده سرمایه فکری و ارزش افزوده سرمایه استفاده شده است. استفاده از این معیارها، رایج ترین روش برای اندازه گیری سرمایه فکری است. برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده، روش همبستگی پیرسون، مدل های رگرسیون تک متغیره و چند متغیره و آزمون Z وانگ مورد استفاده قرار گرفت. نتایج این کار نشان داد که ارزش افزوده ی سرمایه بکار گرفته شده، ارزش افزوده سرمایه فکری و ضریب ارزش افزوده سرمایه فکری، بر میانگین وزنی هزینه سرمایه تاثیر معکوس دارد، اما بر ارزش بازار تاثیر نمی گذارد.

سرمایه فکری مفهومی است که توجه محققان را روز به روز به خود جلب می کند. سرمایه گذاری بیشتر و بهتر در به روز ساختن و بهبود کیفیت دانشگاه ها در واقع سرمایه گذاری مستقیم در آینده شهروندان و کشورهاست. هدف اصلی این تحقیق، مشخص کردن نقش و رابطه ی سرمایه فکری و سه مولفه ی آن بر عملکرد و کارایی دانشگاه ها در کشور می باشد. بخش آموزش کشور، به خصوص دانشگاه ها انتخاب شدند؛ چرا که نقش حیاتی و مهمی را در توسعه و رشد بدنه ی دانش دارد. بنابراین در این تحقیق، سه مولفه سرمایه فکری از قبیل سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه رابطه ای به عنوان متغیر مستقل و عملکرد موسسه به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شدند. در این تحقیق یک پرسشنامه ساختار یافته از مطالعات گذشته اتخاذ شده و 800 پاسخ از دانشگاه های مختلف خصوصی و عمومی درکشور جمع آوری شد. تحلیل پایایی برای آزمون پایایی ساختار به عمل آمد و ضریب همبستگی پیرسون برای معلوم کردن ارتباط سه مولفه از سرمایه فکری بر عملکرد دانشگاه ها به کار گرفته شد. نتایج تحقیق نشانگر این است که هر سه مولفه رابطه ی قابل توجهی با عملکرد دارند اما در خلال این سه مولفه، رابطه ی سرمایه انسانی بیشتر آشکار است.

هر در چارچوب جامعه دانش بنیان و اقتصاد خلاق، سرمایه فکری، خلاقیت و نوآوری محرک های اصلی توسعه در هر دو سطح خرد وکلان برای اشخاص حقیقی، سازمان ها، مناطق و جوامع با عملکرد مناسب هستند. ما دریک اقتصاد به طور فزاینده نوآورانه و برپایه ی دانش نوظهور زندگی می کنیم که درآن تغییرات به سرعت و به طور مداوم ما را به چالش می کشند. دارایی های نامشهود و به طور ویژه سرمایه فکری و دانش بیشترین ارزش افزوده را تولید می کنند. علاوه براین در چارچوب اقتصاد خلاق، نوآوری یک محرک اصلی در مزایای رقابتی پایدار درازمدت می باشد. این مقاله دو موضوع اصلی را مورد مباحثه قرار می دهد. قبل از همه، ارزش سرمایه انسانی و سرمایه گذاری دریادگیری مادام العمر را مورد تحلیل قرار می دهد. در مرحله دوم، به صورت موردی، سرمایه گذاری در زمینه ی سرمایه انسانی در جامعه را به بحث می گذارد. نکته حائز اهمیت دراینجا این است که سرمایه گذاری در مورد افراد تنها سرمایه گذاری در مورد دانش و مهارت ها نیست بلکه همچنین پشتیبانی از آن ها برای تحریک آنان جهت خلاقیت و نوآوری را نیز شامل می شود. این دیدگاه کلی که از آموزش مادام العمر حمایت می کند، موجب تولید ارزش افزوده پایدار و رفاه، نه تنها از یک روز به روز دیگر، بلکه اغلب به صورت درازمدت خواهد شد. عملکردهای مربوط به این نوع ویژه از سرمایه گذاری، یکی از بهترین روش ها درافزایش بهره وری کار است. تجزیه و تحلیل تحقیق نشان می دهد که درکشور علیرغم تلاش هایی که تاکنون صورت گرفته است، سرمایه گذاری درازمدت در آموزش از نقطه نظر کمی آن چنان مورد توجه قرار نگرفته است و از نقطه نظر کیفی نیز آن چنان موثر نیست. این تحقیق به دنبال توسعه ی یک چارچوب برای درک ارزش سرمایه فکری و اهمیت ارتقا خلاقیت و نوآوری برای سرمایه گذاری طولانی مدت درزمینه آموزش درکشور است. سازمان ها و شرکت ها باید درتلاش باشند تا سرمایه فکری، دارایی های نامشهود، خلاقیت، و نوآوری و سرمایه گذاری درازمدت در آموزش برای هردو جامعه ی آکادمیک و تجاری بسیار مفید و ارزشمند هستند.

هزینه یابی برمبنای فعالیت (ABC ) یک سیستم هزینه یابی است که اجازه هزینه یابی دقیق تر محصول را می دهد، مخصوصا برای شرکتی که نسبت قابل توجهی از هزینه کل را به صورت هزینه سربار یا هزینه غیرمستقیم صرف کرده است، هزینه یابی برمبنای فعالیت در اواسط 1980 توسط شرکت های بزرگ صنعتی به کار گرفته شد، درآن زمان، هزینه نصب خیلی زیاد بود و شش ماه یا بیشتر طول می کشید تا این سیستم با کمک یک شرکت حسابداری بزرگ نصب شود، هزینه های از قبیل، هزینه یابی برمبنای فعالیت خارج از توانایی بسیاری از شرکت های کوچک و متوسط بود. امروز بسته های نرم افزاری وجود دارند که هزینه آنها مناسب بوده و هزینه یابی برمبنای فعالیت را دردسترس کارخانه داران کوچک و متوسط قرار می دهد. مزایای هزینه یابی برمبنای فعالیت دراین است که اجازه هزینه یابی دقیق محصول و شناسایی بهتر عوامل ایجاد هزینه (محرک های هزینه) را می دهد و شناسایی فعالیت های غیرارزش افزوده را تسهیل می کند. استفاده از سیستم هزینه یابی برمینای فعالیت درشرکت های کوچک و متوسط، همان نوع و کیفیت اطلاعات شرکت های بزرگ را فراهم می کند و اجازه می دهد درمحیط متغیربازار، انعطاف پذیر بمانند و اجازه آنالیز هزینه های مربوط به مواردی غیراز نیروی کار را می دهد. نصب سیستم هزینه یابی مبنای برفعالیت شامل شناسایی فعالیت ها، محرک های هزینه و ساخت نرخ بالاسری است. تجمیع مجدد فعالیت ها و محرک ها نیز لازم است و برخی شرکت ها تمایل به تحلیل بیشتر فعالیت ها برای تعیین این مساله دارند که کدام یک به محصول، ارزش اضافه می کند (آنالیز ارزش فرآیند). خوشبختانه، برای مدیران و حسابداران شرکت های کوچک و متوسط، بسته های نرم افزاری کم هزینه، به آنها درنصب و تحلیل هزینه یابی برمینای فعالیت کمک می کند.

سازمان های امروزی برای آن که بتوانند در پارادیم جدید رقابت، که فضای کاملا رقابتی است، به حیات خود ادامه دهند باید به نوآوری و خلاقیت به مثابه راهبردی ضروری درعصرکنونی نگاه کند و ضمن شناخت تغییر و تحولات محیطی، برای رویاروی با آن ها شاخص های سازمانی تاثیرگذار از طریق خلاقیت و نوآوری سازمانی، سرمایه فکری را شناسایی کنند و به این تغییرات مناسب ترین پاسخ ها را بدهند. این تحقیق به منظور بررسی یک مدلی نوآورانه برای اندازه گیری سرمایه فکری در سازمان ها و شرکت ها انجام شد. پیشرفت روز افزون فناوری درعصرحاضر زندگی بشر را متحول نموده و تمایل انسان ها به کسب دانش و تقاضا برای محصولات جدید را به شدت ارتقا داده است. برآورد سرمایه فکری دردهه 1990 به یک زمینه تحقیقاتی اصلی تبدیل شد، اهمیت سرمایه فکری از این واقعیت برمی آید که سیستم های حسابداری سنتی، واقعیت را برای مدیران و سرمایه گذاران نمایان نمی کنند تا متوجه شوند که چطور منابع سازمان– که بیشتر نامشهود است برایشان ارزش آتی ایجاد می کند. علاوه براین ابزارهای ارزیابی ارائه شده توسط آنها کمتر مورد توجه قرار می گیرند و کمتر برای برآورد ارزش (میزان) سرمایه فکری برای شرکت ها مناسب می باشند. هدف از این مقاله طراحی یک مدل اندازه گیری است که ابزار خوبی برای شرکت ها برای مدیریت سرمایه فکری و ایجاد مزیت رقابتی می باشد.