فرشیده امیدواری ابرقویی

در سال های اخیر پژوهش های متعددی در زمینه ایجاد جذابیت و تشویق به پیاده روی اختیاری در شهرها انجام شده که از میان آن ها مطالعه در محدوده های دانشگاهی سهم اندکی را داشته است. در این راستا، کم توجهی به مسیرهای پیاده در دانشگاه شهید چمران اهواز به واسطه غلبه سواره بر پیاده وگاها تداخل میان آن ها، مسئله جدی کاربران این دانشگاه دانسته می شود و برنامه ریزی برای افزایش رضایتمندی و تقویت حضور هر چه بیشتر آنان حائز اهمیت است. به عنوان یکی از نخستین اقدامات در این زمینه، ارزیابی مولفه های سازنده کیفیت درگذرگاه های عابر پیاده این دانشگاه ضروری به نظر می-رسد.پژوهش حاضر با هدف ارزیابی مسیرهای عابر پیاده این دانشگاه بر مبنای سه مؤلفه سازنده کیفیت طراحی شهری در مدل مکان پایدار شامل مولفه های زیست محیطی، عملکردی، و تجربی- زیبایی شناختی صورت پذیرفت تا به این سوالات پاسخ دهدکه کیفیت های مربوط به هر یک از مولفه های ذکر شده چیست؟ آیا این کیفیت ها در مسیرهای عابر پیاده دانشگاه شهید چمران اهواز در سطح مطلوبی قرار داد؟ ترتیب اولویت ارتقا برای کیفیت های نامطلوب و راهکار ارتقای هر یک چیست؟ با توجه به هدف ذکر شده، این پژوهش با جهت گیری کاربردی و استراتژی موردپژوهی به توصیف کیفیات وضع موجود مسیرهای پیاده دانشگاه شهید چمران اهواز پرداخت. در گام نخست کیفیت و شاخص های مرتبط با مولفه های سازنده کیفیت طراحی شهری از طریق مطالعات کتابخانه ای بدست آمد. سپس پرسشنامه ای بر اساس این داده ها و مشاهده وضع موجود، تهیه و در اختیار 456 نفر از دانشجویان، کارکنان و اعضای هیئت علمی قرار گرفت و نظرات آنان در مورد کیفیتهای با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون t-student ارزیابی شد. نتایج حاصل از تحلیل پرسشنامه به روش AHP نشان داد که مسیرهای عابر پیاده در سه مؤلفه یاد شده، در سطح پایینی از مطلوبیت قرار دارند و ارتقا کیفیات نیازمند ارائه یک برنامه اولویت بندی میان آنها است. اولویت نخست در ارتقای وضع موجودِ مسیرهای پیاده این دانشگاه، کیفیات ارزیابی شده در پایین ترین سطح، شامل کیفیات شمول گرایی ، عرصه همگانی وآسایش اقلیمی از مولفه عملکردی، خوانایی، شخصیت بصری، حس زمان و رنگ تعلق از مولفه تجربی- زیبایی شناختی و پاکیزگی محیطی از مولفه زیست محیطی می باشد. در ادامه، ارتقای کیفیت های نفوذپذیری و حرکت، ایمنی و امنیت از مولفه عملکردی به عنوان اولویت دوم و ارتقای کیفیت های سازگاری قرارگاه رفتاری از مولفه عملکردی، غنای حسی از مولفه تجربی- زیبایی شناسی و همسازی با طبیعت از مولفه زیست محیطی به عنوان اولویت سوم جهت برنامه ریزی و اقدام پیشنهاد می شود.

از شرایط حیات محلات در شهر، وجود زیرساخت های تأسیساتی چون آب، فاضلاب، برق، گاز و ... می باشد. وجود نقصان در عملکرد هر بخش از این تأسیسات، موجب خدشه دار شدن زندگی در محله می شود و  آسیب پذیری کل محله را به دنبال خواهد داشت؛ بنابراین سنجش میزان آسیب پذیری تأسیسات شهری و شناخت وضع موجود آن ها، از اولین گام های کاهش آسیب پذیری شهر است. پژوهش حاضر باهدف کاربردی کردن دانش بنیادین ارزیابی آسیب پذیری، به روش توصیفی و با رویکرد کمی به ارزیابی میزان آسیب پذیری تأسیسات در مقابل زلزله در دو دسته شاخص های عینی و مدیریتی (که هرکدام دارای زیرشاخص هایی هستند که به روش دلفی-AHP وزن گذاری و نقشه هایشان در محیط GIS تولیدشده اند)، در مقیاس محله قدغونِ بروجرد می پردازد. نتایج حاصل از مطالعات میدانی و مصاحبه با مسئولین ذی ربط نشان می دهد که پس از گذشت 12 سال از آغاز فرایند بازسازی این محله، 27% لوله های فاضلاب، 35% لوله های آب شهری، 80% سیم های برق، 24% تیرهای چوبی، 51% لوله های گاز تعویض شده است، از طرفی عدم لحاظ استانداردهای لرزه ای سیستماتیک و برنامه مدیریت بحران در تاسیسات، کاهشی جزئی در آسیب پذیری آن ها را منجر شده است. نتایج حاصل از ارزیابی آسیب پذیری تأسیسات در شاخص های عینی نشان می دهد، تمامی 5 شاخص لوله های فاضلاب، آب شهری، برق، گاز و مخابرات، عددی بالاتر از 3 از 5 را کسب نموده؛ و در شاخص های مدیریتی از میان 6 مورد بررسی شده، شاخص های وجود استاندارد و برنامه ریزی با عدد  بالاتر از 4 و شاخص های تراکم و عمرتاسیسات در بازه 2-3 از 5 ارزیابی شده اند. درمجموع عدد آسیب پذیری تأسیسات در دودسته شاخص های عینی و مدیریتی به ترتیب برابر 3.47 و 2.805 از بازه 0-5 است، که در ترکیبی وزنی، عدد آسیب پذیری تأسیسات محله 3.2496 با آسیب پذیری متوسط روبه بالا ارزیابی می شود.