داوود اژدری

سواد قومی- نژادی یکی از اَشکال نوظهور سواد با هدف پوشش دادن موضوع مهم قومیت و نژاد در جهان می باشد. هدف پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه های سواد قومی- نژادی در آموزش متوسطه اول است. رویکرد پژوهش، کیفی و روش آن سنتزپژوهی بر اساس مدل روبرتس است. جامعه پژوهش از ۲۸۹ مقاله داخلی و خارجی در خصوص سواد قومی- نژادی در بازه زمانی ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۳ میلادی و از مجلات معتبر، تشکیل شده است. نمونه پژوهش بر اساس نمونه گیری هدفمند شامل ۴۰ مقاله علمی پژوهشی است که از صافی معیار های خاصی عبور کرده اند. جهت روایی و پایایی داده ها از چندین پژوهشگر استفاده شد و میزان توافق پژوهشگران ۷۶ درصد محاسبه گردید. تجزیه تحلیل داده ها به صورت کدگذاری باز، محوری و منتخب بود. طبق یافته ها مؤلفه های سواد قومی- نژادی در ۶ بعد و ۲۱ عامل طبقه بندی شدند. مؤلفه های سواد قومی- نژادی عبارتند از ۱- مفهوم شناسی نژاد و قومیت ۲- آشنایی قومی- نژادی ۳- آگاهی از نژادپرستی و قوم گرایی ۴- برابری و عدالت ۵- هویت یابی ۶- اخلاق و احترام. نتایج نشان می دهد که نظام آموزشی می تواند با گنجاندن مؤلفه های سواد قومی- نژادی شناسایی شده در برنامه درسی متوسطه اول، دانش آموزانی آگاه از موضوع نژاد و نژادپرستی، دوستدار عدالت برای همه اقوام و نژادها، اهل تعامل و دوستی با همه اقوام ، آشنا به هویت  قومی- نژادی خود و در عین حال پایبند به مولفه های هویت ملی تربیت نماید.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه رویکرد آموزش قابلیت محور در مقابل آموزش مهارت محور و دانش محور از دیدگاه هنرآموزان انجام یافته است. روش پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت از نوع توصیفی-پیمایشی می باشد. جامعه آماری شامل 164 نفر از هنرآموزان هنرستان های فنی و حرفه ای ناحیه یک شهر ارومیه در سال تحصیلی 98-97 بود که تعداد 120 نفر به صورت تصادفی خوشه ای تک مرحله ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته با 28 سوال در ارتباط با رویکردهای آموزشی دانش محور، مهارت محور و قابلیت محور می باشد. روایی پرسشنامه مزبور به صورت محتوایی توسط تعدادی از اساتید علوم تربیتی دانشگاه تبریز و معلمان هنرستان ها، پس از اعمال اصلاحات تایید شد. برای بررسی پایایی پرسشنامه نیز از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار آن برابر با 78/0 به دست آمد. برای تحلیل داده ها از آزمون تحلیل واریانس یک راهه استفاده شد. مقدار F مشاهده شده نشان داد که بین انتخاب هنر آموزان بر اساس رویکرهای مذکور تفاوت معنی داری وجود دارد و از دیدگاه هنرآموزان در آموزش فنی و حرفه ای، رویکرد قابلیت محور با میانگین26/4 و انحراف استاندارد45/0، نسبت به دو رویکرد مهارت محور با میانگین95/3 و انحراف استاندارد 46/0 و دانش محور با میانگین 33/3 و انحرف استاندارد 76/0، اهمیت بالاتری دارد.

مقدمه: امروزه رسانه ها امکان ارتباط دانش آموزان و معلمان، محتوا و معلمان و دانش آموزان با همتایانشان را فراهم می کنند لذا هدف پژوهش حاضر، شناسایی عوامل مؤثر بر استفاده از رسانه های دیداری – شنیداری و نرم افزارهای آموزشی توسط معلمان ابتدایی شهرستان تبریز است. روش کار: روش پژوهش، توصیفی پیمایشی بوده و جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه معلمان دوره ابتدایی تبریز در سال تحصیلی 97-1396 می باشد، حجم نمونه از بین 4025 نفر معلم ابتدایی شهرستان تبریز، بر اساس جدول مورگان 351 نفر تعیین شد. نمونه مورد نظر به شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای به صورت خوشه ای انتخاب گردید. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته است که روایی آن توسط متخصصان تأیید شده و پایایی با آلفای کرونباخ 738/0 می باشد. داده ها از طریق نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شده و از روش های آماری توصیفی و استنباطی شامل تحلیل عاملی اکتشافی برای شناسایی عوامل و روش فریدمن برای اولویتبندی عوامل استفاده گردید. یافته ها: میزان استفاده از رسانه های دیداری-شنیداری آموزشی توسط معلمان ابتدایی تقریباً در حد متوسط یعنی 3 تا 5 ساعت در هفته بوده و میزان استفاده از نرم افزارهای آموزشی توسط معلمان ابتدایی کمتر از متوسط است. 8 عامل مؤثر بر استفاده از رسانه های دیداری – شنیداری و نرم افزارهای آموزشی توسط معلمان ابتدایی شناسایی شدند که به ترتیب 1- حمایت مدیریت مدرسه 2- محتوای رسانه های دیداری- شنیداری و نرم افزارهای آموزشی 3- ویژگی های فردی معلمان 4- امکانات و تجهیزات مدرسه 5- سن زیاد معلمان 6- مهارت معلمان در استفاده 7- حمایت فنی 8- عوامل سازمانی و اداری می باشند. نتیجه گیری: برنامه ریزان آموزش و پرورش باید جهت استفاده هرچه بیشتر معلمان از رسانه ها و نرم افزارهای آموزشی، بر اساس عوامل شناسایی شده و اولویتبندی انجام شده تصمیمات راهبردی در این زمینه را اتخاذ نمایند.