زهرا حاجی حیدری

طلاق برای برخی زنان تصمیمی در جهت کاهش آسیب و افزایش سلامت جسمانی و روانی است و برای برخی همراه با پشیمانی و آسیب بیشتر است. پژوهش حاضر با هدف شناخت و پیشگیری از طلاق آسیب زا و پشیمانی پس از طلاق زنان، با روش تحلیل محتوا کیفی، مبتنی بر رویکرد تحلیل محتوا متعارف، با استفاده از نمونه گیری هدفمند و مثلث سازی داده ها انجام شد. گردآوری داده ها با استفاده از مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته با 37 زن آسیب دیده از طلاق و 12 مشاور و روانشناس در تهران انجام شد. طبق یافته ها 2 تم اصلی، 6 مقوله و 43 زیر مقوله شناسایی شد. طلاق نامعقولانه دربرگیرنده سه مقوله عدم تلاش کافی برای حفظ زندگی، اقدام سریع و هیجانی جهت طلاق و عدم آمادگی لازم برای زندگی پس از طلاق است. یافته ها تأکیدی بر ضرورت فرهنگ سازی مراجعه به متخصصین سلامت روان در هنگام تعارضات زناشویی و ارجاع از دادگاه خانواده به مشاوره در موارد اقدام به طلاق، جهت کاهش طلاق آسیب زا و پشیمانی پس از طلاق است.

عوامل مداخله گر می توانند منجر به کاهش یا افزایش آسیب پذیری زنان پس از طلاق شوند. این پژوهش با هدف واکاوی عوامل مداخله گر در آسیب پذیری زنان پس از طلاق، در قالب طرح کیفی، مبتنی بر تحلیل محتوای کیفی، رهیافت تحلیل محتوای قراردادی، از طریق نمونه گیری هدفمند با حداکثر تنوع، با استفاده از مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته با 35 زن انجام شد. مثلث سازی داده ها به سه روش مختلف مشاهده، مصاحبه و مطالعه ادبیات طلاق انجام شد. طبق یافته ها 2 تم اصلی، 5 مقوله و 25 زیر مقوله شناسایی شد. نتایج نشان داد که به طور کلی عوامل مداخله گر فردی و فرا فردی در آسیب پذیری زنان پس از طلاق اثر گذارند. اگرچه امکان مداخله در همه عوامل شناخته شده وجود ندارد، یکی از عوامل شناخته شده امکان پذیر جهت مداخله روانشناختی، افزون بر خود فرد، خانواده زنان است که می توان با آگاهی بخشی در مورد شرایط استرس زا طلاق و ایجاد فرهنگ سازی مراجعه والدین به مشاور جهت یادگیری نحوه برخورد مناسب با دخترشان پس از طلاق، شدت آسیب پذیری زنان را کاهش داد.

عشق دلسوزانه به انسانیت یک مفهوم نسبتاً جدید است و تحقیقات قابل توجهی در دو دهه گذشته انجام شده است. با وجود اهمیت کاربردی عشق مشفقانه به انسانیت (CLS-H-SF) تاکنون هیچ پژوهشی بر روی نوجوانان انجام نشده است؛ بنابراین، هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاس عشق مشفقانه به انسانیت در نوجوانان بود که جهت کاربردهای مختلف، به ویژه در مشاوره تحصیلی- شغلی دانش آموزان دبیرستانی مفید خواهد بود. نمونه ای شامل 479 دانش آموز نوجوان داوطلب به مقیاس عشق مشفقانه به انسانیت، مقیاس فارسی عاطفه مثبت و منفی (PANAS)، مقیاس عزت نفس روزنبرگ (SES) و مقیاس رضایت از زندگی (SWLS) پاسخ دادند. به منظور ارزیابی روایی از همبستگی گویه ها با نمره کل و تحلیل عاملی تأییدی و جهت تعیین پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شد. عشق مشفقانه به انسانیت با عاطفه مثبت، عزت نفس و رضایت از زندگی همبستگی مثبت و با عاطفه منفی همبستگی منفی داشت. تحلیل عاملی تأییدی از مدل تک عاملی پشتیبانی می کند و از سازگاری درونی خوبی برخوردار است. بر اساس یافته ها، نسخه فارسی مقیاس عشق مشفقانه به انسانیت در نوجوانان دارای ویژگی های روان سنجی مناسب و مقیاسی پایا، معتبر و کوتاه است.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی علل خیانت از دیدگاه زنان و مردان مراجعه کننده به دادگاه خانواده بود. بدین منظور در قالب یک طرح کیفی، 42 نفر از مراجعه کنندگان به دادگاه خانواده، به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و با استفاده از مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته، بررسی اسناد موجود و مصاحبه با قاضی مورد مطالعه قرار گرفتند و در نهایت، داده های حاصل از آن ها با استفاده از روش تحلیل محتوای عرفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که سه عامل مسائل بین فردی، روابط همسران و جامعه، اصلی ترین علل خیانت از دیدگاه زنان و مردان هستند، در حالی که هیچ یافته ای مبنی بر تصمیم به جدایی، به علت خیانت عاطفی صِرف، مشاهده نشد. علاوه بر این، یافته ها نشان داد که راهبرد اصلی مردان در مقابل خیانت همسر، خشونت و تصمیم به جدایی است، در حالی که این راهبردها در مورد زنان طیف وسیع تری را در بر می گرفت و آن ها با تکرار خیانت جنسی همسر، بعد از گذشت حداقل شش ماه تصمیم به جدایی می گرفتند. نتایج این پژوهش، با بیان این که می توان با مشاوره پیش از ازدواج گامی در راستای کاهش خیانت برداشت، بر اهمیت جامعه در بروز این پدیده تأکید می کند. بنابراین، انجام اقداماتی از طرف مسئولین در جهت سلامت جامعه ضروری به نظر می رسد.