ابراهیم عبدی

هدایت، برترین وظیفه حجج الهی علیهم السّلام است. همه گفتارها و رفتارهای ایشان ذیل مفهوم هدایت انسان جای می گیرد. نادیده انگاری این تکلیف در تحلیل رفتار حجّت های الهی، تحلیل گر را دچار سردرگمی می کند. قرآن کریم راه هدایت را تبیین کرده و می توان با کنارهم قراردادن آیات کریمه، فرایندی را برای آن تصویر کرد. این نوشتار بر آن است تا نظام واره هدایت را در قرآن کریم به تصویر بکشد. از این رو شاخصه های هفت گانه ای برگرفته از 309 آیه، طرّاحی کرده است. در بررسی مشتقات «هدایت» مباحث ادبی، تفسیری و اصولی مطرح شده و واژگان هم نشین مورد توجّه قرار می گیرد.

یکی از راه های رایج در فهم متون مقدّس، بهره گیری از لغت نامه است. آن چه لغت نامه ها برای مخاطبان روشن می کنند، معنای ریشه، مشتقّات و کاربری هاست. چیزی که لغت-نامه ها متکفّل آن نیستند، تبیین مراد جدّی متکلّم است؛ به همین دلیل از مصطلحاتی چون «یُقالُ کَذا وَ کَذا» استفاده می کنند. این مشکل برای مخاطب امروزین که از زمان صدور متون مقدّس، فاصله زیادی گرفته، بیشتر می شود. برای حلّ این مشکل می توان به قواعد زبانی پناه برد. یکی از این قواعد، سیاق است. دانشمندان اصول، تفسیر و علوم قرآن از این قاعده برای فهم کلام مخاطب سود برده اند. تاکنون نوشتارهای مختلفی به کاربری سیاق، توجّه کرده و نوشتار حاضر با تأکید بر روش تطبیقی، قواعد سیاقی را بر ریشه «کتب» در نهج البلاغه پیاده می کند. تبیین سیاق متّصل و اهمّیت آن و بررسی نقش سیاق متّصل در فهم معنای «کتب» در نهج البلاغه با روش آمارگیری عددی، بخش های این مقاله را شکل می دهد.

در طول دو دهه اخیر تغییرات قابل توجهی در قدرت بازار بانکی دراقتصاد ایران اتفاق افتاده است. علاوه بر این، تئوری های اقتصادی پیش بینی های متفاوتی در زمینه تأثیر قدرت بازار بانکی بر سرمایه گذاری شرکت ها ارائه می کنند. به همین دلیل تحقیق حاضر به بررسی نحوه تأثیر این تغییرات بر سرمایه گذاری شرکت ها پرداخته است. برای این منظور با استفاده از داده های شرکت های عضو بورس اوراق بهادار تهران طی دوره 1384 تا 1395، مدل سرمایه گذاری بر اساس معادلات اولر و روش گشتاورهای تعمیم یافته پویا برآورد گردید. نتایج تخمین مدل با تأیید وجود اصطکاک مالی در اقتصاد ایران، نشان داد که شرکت های مورد مطالعه در زمینه سرمایه گذاری مواجه با محدودیت مالی می باشند. علاوه بر این نتایج با رد فرضیه قدرت بازار و تأیید فرضیه اطلاعات نامتقارن، نشان داد که کاهش قدرت بازار در صنعت بانکداری منجر به افزایش محدودیت مالی شرکت ها گردیده است. همچنین نتایج حاکی از آن است که اندازه شرکت ها عامل تأثیرگذاری بر محدودیت مالی شرکت ها بوده و افزایش قدرت بازار در صنعت بانکداری، محدودیت مالی شرکت های کوچک را بیشتر از شرکت های بزرگ کاهش داده است. نتایج تخمین مدل با لحاظ اثر چرخه های تجاری حاکی از آن است که در دوره رونق، اثر مثبت قدرت بازار بانکی بر محدودیت مالی شرکت ها کاهش و در دوره رکود، این اثر افزایش می یابد.

مقاله حاضر به ارزیابی تاثیر توسعه مالی بر سرمایه گذاری شرکت های عضو بورس اوراق بهادار تهران می پردازد. برای این منظور با استفاده از داده های 258 شرکت طی دوره 1384 تا 1395 و روش گشتاورهای تعمیم یافته پویا، مدل سرمایه گذاری با لحاظ محدودیت مالی برآورد گردید. نتایج تحقیق نشان داد که شرکت های مورد بررسی در زمینه سرمایه گذاری مواجه با محدودیت مالی بوده و توسعه مالی با کاهش محدودیت مالی شرکت ها بر سرمایه گذاری آنها تاثیر مثبت دارد. علاوه بر این، نتایج تحقیق نشان داد که تاثیر مثبت توسعه مالی بر سرمایه گذاری شرکت های بزرگ، بیشتر از شرکت های کوچک بوده و در دوره رونق، محدودیت مالی شرکت ها کاهش می یابد و توسعه مالی اثر مثبت دوره رونق اقتصادی بر کاهش محدودیت مالی شرکت ها را افزایش می دهد.

تحلیل برخی از کنش ها و واکنش های امیر مؤمنان علیه السلام برای دوست دارانشان نیز سخت است. این رفتارها با روند عمومی و مردم پسند هم گون نبوده و موجب تعجّب می شود. پذیرش درخواست مشاوره به خلفای سه گانه، پاسخ گویی به پرسش توحیدی در میانه نبرد جمل و تأخیر چندماهه در نبرد صفّین با وجود آمادگی سپاه ده ها هزارنفری ایشان، نمونه هایی از این رفتارهاست. این شیوه تعامل، با روش رایج سیاست مداران و رهبران جوامع متفاوت است. در پاسخ به چرایی این رفتارها، حفظ مصلحت اسلام و مردم و یا جلوگیری از تضییع حقوقشان بیان شده است. این نوشتار درصدد است تا برای فهم این رفتارها، آن را بر دو گزاره بنیادین پایه گذاری کند؛ نخست، شناختِ درست وظیفه هدایت گریِ امام به عنوان حجّت الهی و دوم، دید فرازمند امام نسبت به آفریدگان الهی. به همین روی، رفتار امام در نظام هدایت الهی تحلیل شده است نه از زاویه نگرش سیاست مداران.

موضوع دعای پنجاه و دوم صحیفه سجّادیه، یادکرد برخی از حالات بندگان و خوی ناپسند آن ها و درخواست رحمت از خداوند است. امام سجّاد علیه السلام در این دعا کم تحرّکی را یکی از ویژگی های ناپسند فردی شمرده اند. ایشان به درگاه الهی عرضه می دارند: فَاَساَلُکَ یا مَولای سُآلَ مَن ... بَدَنُهُ غافِلٌ لِسُکونِ عُروقِهِ.

واژه «تحصیل» فرایندی را از آغاز یادگیری تا پایان آن در خود، جای داده است. وقتی سخن از درس خواندن می شود، تصوّر اوّلیه این است که یک کتاب و یک رشته مطالب، توسّط استاد به شاگرد، منتقل شده و پس از مدّتی، آزمون و در نتیجه، قبولی یا عدم قبولی رخ می دهد. حال وقتی کنش ها و واکنش های فرد یادگیرنده را بررسی کنیم به این امور برمی خوریم: باورها، تأثیر باورها بر رفتارها، خانواده، دوستان، جامعه و مسائل آن، تأثیر پاسخ مسائل جامعه بر روند تحصیل و ... . همه اینها، به تناسب خویش، برآموزش فرد، اثرگذار است.

مطالعه گزاره های اجتماعی در دین و رفتارهای معصومان ^ گسترده و پُرارزش است. نهج البلاغه یکی از مهمترین منابع دینی، توجه ویژه ای به مباحث اجتماعی دارد؛ اما در شروح نهج البلاغه و نگاشته های پیرامونی آن، کارهای کم حجمی نسبت به مطالعات اجتماعی دیده ام. در مراکز آموزشی هم به صورت محدود به این موضوع پرداخته اند و کمتر دانشگاهی در سرفصل های درسی خود به مطالعات اجتماعی در دین اشاره کرده است. در اصول مطالعه ای یک دانش، باید از پیشینه آن شروع کنیم؛ زیرا فهم پیشنیه، یعنی فهم تولد دانش است و گذر زمان در همه جایِ دانش حاضر می باشد و لحظه به لحظه دانش را معنا می کند. به همین منظور برای مطالعه پیشینه دانش علوم اجتماعی، کتابخانه دانشگاه خوارزمی کرج را در نظر گرفتم تا چهره کلی مطالعه دانش علوم اجتماعی از آغاز تا کنون را واکاوی کنم و گزاره های اجتماعی قرآن و رفتارهای معصومان ^ (از پیامبر | تا امام مهدی ×) را جستجو نمایم.

شناساندن مطالعات و تحقیقات پژوهشگران، یکی از روش های مرسوم و تکمیلی یک پژوهش است. گاهی یک مسأله آن قدر مهم است که در تبیین آن تک نگاری شکل می گیرد به ویژه اگر مسأله از نوع مسائل اعتقادی باشد. ماجرای «ایمان ابوطالب» یکی از همین مسائل است که دست مایه بسیاری از مطالعات تاریخی کلامی قرار گرفته است. در این بین یکی از مهم ترین نگاشته ها در خصوص شناساندن جناب ابوطالب× و ایمان ایشان، کتاب «کبیر الصحابه ابوطالب علیه السلام» اثر دکتر عبدالرسول غفاری است. نویسنده برای اثبات ایمان ابوطالب علیه السلام در آغاز به ریشه یابی و تاریخ مندی مسأله پرداخته است. وی با سودجستن از ادلّه چهارگانه (قرآن، سنّت، عقل و اجماع) و نیز مطالعه رفتارهای ابوطالب علیه السلام از جمله اشعار وی و تحلیل آنها، تلاش خود را در 10 فصل سامان داده است. او تحلیل های خود را با عنوان «قال الغفاری ...» به مخاطب عرضه می کند. شناخت نویسنده و کتاب وی موضوعی ا ست که محتوای این نوشتار را تشکیل می دهد.