سید حسن اسلامی اردکانی

در برخی از روایات استدلالی برای معقولیت اعتقاد به خداوند و روز جزا ارائه شده است که مضمونی به این شکل دارد: اگر خدا و روز جزایی در کار بود، ما از ایمان خود بهره فراوان برده ایم و در صورتی که باور ما خطا از آب درآمد، زیانی نکرده ایم. این سبک استدلال، چندان مورد توجه متکلمان مسلمان قرار نگرفته است. با این حال، این استدلال قرینه ای در فرهنگ مسیحی دارد که به شرط بندی پاسکال معروف است و طبق پژوهش برخی از محققان از طریق نوشته های غزالی به فرهنگ مسیحی منتقل شده است. نوشته حاضر، پس از گزارش و تحلیل احادیث مرتبط، روایت مسیحی آن را تحلیل کرده و اشکالاتی را که بر این استدلال شده است، باز می گوید و قوت آن را می سنجد. بیشتر اشکالاتی که متوجه این استدلال شده، زاده بی توجهی به خصلت و کارکرد آن است. در نتیجه، به نظر می رسد که این استدلال همچنان کارآیی خود را دارد.

یکی از مهارتهای سواد اطلاعاتی، توان شناسایی و انتخاب آثار خوب و کنار نهادن آثار بد و فاقد ارزش اطلاعاتی و استنادی است. لازمه این مهارت، داشتن توان تجزیه و تحلیل اطلاعات، تفکر انتقادی و معیارهایی روشن برای ارزیابی آثار است. هدف نوشتار حاضر، پرداختن به جنبه سلبی سواد اطلاعاتی است؛ یعنی توان کنار نهادن منابعی که فاقد ارزش هستند. بر این اساس، نویسنده در پی شناسایی و معرفی معیارهایی جهت شناسایی کتاب های بد و نخواندن آنهاست. وی پانزده معیار که برخی از آنها عبارتند از: نقض ضوابط اخلاق پژوهش، کلی گویی، استفاده از نام مستعار، کهنگی منابع و اصیل نبودن و... را برشمرده و تشریح می نماید.