علیرضا کندرانی

انجام و بهبود فرآیندهای سازمانی قویاً بستگی به توجه به نیازهای روانشناختی و انطباق آن ها با وظایف و مشاغل دارد. هدف اصلی این مطالعه دستیابی به میزان تأثیر عامل های اصلی شغل بر حالات اساسی روانشناختی کارکنان و تأثیر این حالات بر پیامدهای شغلی از طریق آزمون پیمایش تشخیص شغل (JDST) می باشد. بدین منظور 1000 نفر از کارکنان شرکت ملی نفت از طریق نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند که درنهایت با 757 پرسشنامه تحلیل ها انجام شد. نتایج نشان داد که ارتباط معنی داری بین ابعاد اصلی شغل (تنوع مهارت، اهمیت وظیفه، هویت وظیفه، استقلال و پسخوراند)، حالات اساسی روانشناختی (تجربه معناداری شغل، تجربه مسئولیت پذیری شغل و تجربه آگاهی از نتایج) و پیامدهای شغلی (عملکرد و خشنودی شغلی) وجود دارد.

شناسایی مدل شایستگی اختصاصی برای انتخاب مدیران در هر سازمان، بدیلی مناسب برای انتخاب مدیران کارآمد است. نظر به اهمیت و ضرورت توجه به شایستگی ها در انتخاب مدیران کارآمد در صنعت نفت، هدف این پژوهش " کاربردی" شناسایی شایستگی ها و طراحی و اعتباریابی مدل شایستگی مدیران شرکت پایانه نفتی ایران بود. جامعه اصلی پژوهش شامل تمامی مدیران ارشد و عالی شرکت پایانه های مواد نفتی ایران در سال 1402 بود که از این جامعه برحسب مورد نمونه هایی به روش تصادفی و هدفمند انتخاب شد. جهت جمع آوری و تحلیل داده ها از هر دو شیوه کمی و کیفی (مصاحبه عمیق رویدادهای رفتاری، پانل خبرگان) و به منظور تعیین شایستگی های اختصاصی تلفیقی از رویکرد های تحلیل مضمون، تجزیه وتحلیل شغل و روش شناسی کیو استفاده شد. به دنبال استخراج مضامین اولیه حاصل از مصاحبه رویدادهای رفتاری، و بهره گیری از یافته های تحلیل شغل و نیز استفاده از روش شناسی کیو، مدل نهایی شایستگی مدیران در سه بعد شایستگی های فردی، شایستگی های مدیریتی و شایستگی های سازمانی و با 9 مضمون اصلی و 43 مضمون پایه طراحی گردید. بر اساس یافته ها، مدل شایستگی تدوین شده به خوبی قادر است عملکرد برجسته و معمولی مدیران را پیش بینی کند و لذا از «اعتبارسنجی متقابل هم زمان» برخوردار است. همچنین یافته های " اعتبارسنجی سازه هم زمان" نشان داد که مدیران برجسته نمرات بالاتری در مدل شایستگی نسبت به مدیران معمولی کسب می کنند. همچنین پایایی باز آزمون مدل شایستگی 87/0 و پایایی بین دو ارزیاب به میزان 83/0 برآورد شد.