جویا جهانبخش

جویا جهانبخش

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۱۶۴ مورد.
۲۱.

«صوفی نَپَسَنْدَنْد که خَمّار نَباشَد» (واژه «خَمّار» دَر نیمْ بیْتی از سَعْدیِ شیرازی)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: غزل غزلیات سعدی معنای شعر خمار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۳
نویسنده در نوشتار حاضر می کوشد معنای واژه « خَمّار » را در مصرع « صوفی نَپَسَنْدَنْد که خَمّار نَباشَد » بررسی کند. وی در راستای این هدف، دیدگاه برخی از شارحان اشعار سعدی را پیرامون واژه «خمار» و معنای مصرع، بیان می دارد و در ادامه، به بیان دیدگاه خود می پردازد
۲۲.

نکته حاشیه یادداشت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۵ تعداد دانلود : ۷۵۹
«مُکّاء» و «شَبانْ فِریب» «نَفْسِ زکیّه»یِ مَدفون در بعداد کیست؟ اگر شبها همه قدر بودی .. به زیورها بیارایَند وقتی خوبرویان را  مُراد از نزولِ قرآن ... نامه ای از یکی سلاطین ایوبی به ابن طاوس حلی وقف قرآنی سی پاره بر قاریان مشهد در سال 401 هجری، به دست یکی از مشایخ گمنام شیخ صدوق: درباره ابوالحسن محمد بن علی بن الشاه المروزی چند تصحیف در سفرنامه خسرو  صراحی می کشم، اما نه بر دفتر  نکاتی از آثار استاد علامه جلال الدین همایی(5)
۲۳.

نامه شیخ سعدی به شمس الدین صاحب دیوان

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: سعدی شمس الدین صاحب دیوان جوینی جنگ لالا اسماعیل مجموعه لالا اسماعیل نامه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۵ تعداد دانلود : ۳۰۰
جنگ خطی محفوظ در کتابخانه لالا اسماعیل استانبول به نام «جنگ لالا اسماعیل» یا «مجموعه لالا اسماعیل»، مجموعه ای نفیس از فوائد تاریخی و ادبی و یادداشت های عمده منظوم و رونوشت پاره ای از مراسلات ناموران است که علی الخصوص از برای وقوف بر جوانبی از فرهنگ و ادب ایران در روزگار ایلخانیان اهمیت فراوان دارد. بسیاری از فوائد این جنگ، راجع به فضای فرهنگی، علمی و سیاسی آذربایجان و خاندان جوینی و پیرامونیان این خاندان است. در این جنگ، رونوشت نامه ای از سعدی به شمس الدین صاحب دیوان جوینی است که از چشم انداز تاریخی و ادبی حائز اهمیت است. نویسنده در نوشتار حاضر، این نامه را ارائه و نکاتی پیرامون نامه مذکور و انتساب آن به سعدی، بیان می نماید.
۲۶.

فردوسی در رسائل العشاق

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: رسائل العشاق و وسائل المشتاق علی بن احمد سیفی نیشابوری خوارزمشاهیان عشق عاشق معشوق نگارش نامه های عاشقانه فردوسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۷ تعداد دانلود : ۵۸۳
کتاب رسائل العشاق و وسائل المشتاق علی بن احمد سیفی نیشابوری، کهن ترین و نخستین آیین نامه مبسوط نگارش نامه های عاشقانه در زبان فارسی بوده و مجموعه نمونه هایی از نامه های مناسب احوال مختلف عاشق و معشوق را در برمی گیرد. به دیگر سخن، دستورالعمل و سرمشقی برای نگارش نامه های عاشقانه است که نویسنده در آن یکصد نامه عشقی زیبا با نثر فارسی مزین به اشعار ممتاز شعرای بزرگ آورده است. هر یک از نامه ها به موضوعی اختصاص دارد. نویسنده در نوشتار حاضر، کتاب مذکور را در بوته بررسی قرار داده است. در کتاب سیفی به ذکر سروده هایی از فردوسی بازمی خوریم. ازاین رو، نویسنده در بخشی از مقاله، یادکردهای سیفی از فردوسی را بیان داشته و در مقابل، برخی از ابیاتی را که در شاهنامه نیافته و یا متفاوت است را متذکر می شود.
۲۷.

گوش اسپ کیخسرو: گمانه زنی در خوانش و گزارش واژه ای از تاریخ سیستان و بحث در تعابیری از شاهنامه

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: کتاب تاریخ سیستان خوانش واژه گوش اسپ کیخسرو بوش اسپ کیخسرو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۹ تعداد دانلود : ۷۴۳
موضوع نگارش پیش رو، بحث پیرامون واژه ای از کتاب تاریخ سیستان است و نگارنده عبارت «گوش اسپ کیخسرو» را مورد مداقه و بررسی قرار داده است. به زعم وی دور نیست که «گوش» اسپ کیخسرو که در تاریخ سیستان آمده، همانا «بوش» اسپ کیخسرو بوده باشد و «بوش»، خوانش/ نویسشی از «بُش» به معنای کاکل اسپ است.
۲۹.

هر باب ازین کتاب نگارین که برکُنی (بازخوانی بیتی از غزلهای سعدی)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: غزل سعدی شیرازی غزلیات سعدی معنای شعر اشعار سعدی واژه برکُنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۰ تعداد دانلود : ۴۵۳
نویسنده در نوشتار حاضر می کوشد معنای واژه «برکُنی» و مصرع «هر باب ازین کتاب نگارین که برکُنی» را مورد کاوش و بازخوانی قرار دهد. وی در راستای این هدف، دیدگاه برخی از شارحان اشعار سعدی را پیرامون واژه «برکُنی» و معنای مصرع، بیان می دارد و در ادامه، به بیان دیدگاه خود می پردازد. به زعم نویسنده، واژه «برکُنی» به معنای از برکردن، حفظ کردن و به خاطر سرپردن نیست بلکه به معنای بازکردن، گشودن و برگشودن است که هم در شعر سعدی بتکرار آمده و هم فرهنگ نویسان در جای خود، ثبت کرده و معروف سخن شناسان است. به این ترتیب، نویسنده، معنای بیت مذکور را این گونه بیان می دارد که: «خواننده هر فصل این دفتر را که بگشاید از باب دیگر خوشتر و دلاویزتر است».    
۳۰.

زبان شاهنامه و «برسری خوانی»

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: شاهنامه فردوسی متون کهن خوانش متون زبان شاهنامه متن خوانی متون حماسی معنی واژگان معنی عبارات ادبیات حماسی معنی ابیات پهلوان خادم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱۵ تعداد دانلود : ۷۱۸
برخی واژگان در کتاب شاهنامه فردوسی، در معانی و کاربردهایی رخ می نمایند که با تصور ابتدایی یک فارسی زبان امروزین، تفاوت های معنی دار و بااهمیت دارد و بدون توجه به آنها، مفاد پاره ای از بیت ها و عبارت های شاهنامه، روشن نمی شود. نویسنده در نوشتار پیش رو می کوشد تا معانی دو واژه «پهلوان» و «خادم» را که از واژگان پرکاربرد و کلیدی در شاهنامه فردوسی هستند، مورد مداقه قرار دهد. از این رو، به ذکر شاهدمثال هایی از متن شاهنامه می پردازد. سپس معنای مصرع «ورا پیش من رفتن آیین بود» و مقصود فردوسی از «وی» در «ورا» را بررسی می کند. نویسنده در راستای این هدف، پس از بیان دیدگاه برخی از شاهنامه پژوهان، دیدگاه خود را عرضه داشته و  بیان می دارد که «ورا پیش من رفتن آیین بود» یعنی: نزد من و به باور من که سیاووشم، روان شدن فرمان شاه، آیین و عین صواب است. / صواب آن است که حکم شاه نفاذ یابد و من سیاووش، فرمان شاه را امتثال کنم. به این ترتیب، وی در ورا به فرمان شاه برمی گردد. در نهایت، با بررسی معنای واژه بهتری در بیت گذشتم ازین سد اسکندری / همه بهتری باد و نیک اختری، نوشتار را به پایان می رساند.
۳۱.

به سوری که دستانش چوبین بود... بررسی گمانه زنی ها درباره بیتی از شاهنامه و گمانه زنی برسری

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: شاهنامه معنای شعر اشعار فردوسی فردوسی ابیات شاهنامه بخش تاریخی شاهنامه ساسانیان داستان بهرام چوبینه داستان های شاهنامه داستان های تاریخی قصه های تاریخی حکومت ساسانی شاهنامه پژوهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۰ تعداد دانلود : ۴۰۸
  در بخشی از شاهنامه فردوسی که در اصطلاح شاهنامه پژوهان، «بخش تاریخی» خوانده می شود، در میان داستان های حکایتگر از روزگار شاهنشاهی ساسانیان، «داستان بهرام چوبیه» یکی از خواندنی ترین داستان ها به شمار می رود. محور نوشته حاضر، یکی از بیت های کلیدی و دشوار این داستان است که در یکی از بزنگاه های داستان نیز واقع شده و تاکنون نگاه بسیاری از خوانندگان شاهنامه را به خود کشیده و درباره صورت و معنای آن گماه زنی های گوناگونی صورت گرفته است. از این رو، نویسنده در نوشتار پیش رو، معنای بیت «به سوری که دستانش چوبین بود / چنان دان که خوانش نوآیین بود» از شاهنامه و اختلافی که بر سر فهم آن است را مورد توجه و مداقه قرار داده است. وی در راستای هدف مذکور، از برخی بازنوشتهای منثور شاهنامه سخن به میان آورده و دیدگاه برخی شارحان را درخصوص معنای این بیت بیان می دارد. وی در انتها، خوانش پیشنهادی خود را از این بیت ذکر می کند. به زعم وی، دستان به معنای دیگ یا دیگها یا ظروف غذاپزی و چیزی از قبیل است و گویا مضمون بیت فردوسی این باشد که: هرگاه در میهمانی دیگ های چوبین به کار رود، بدان که خودِ خوان بدیع و متفاوت با آنچه تاکنون دیده ای خواهد بود و میهمانی دیگرسان فراروی خواهی داشت و با خوراکی نامتنظر از تو پذیرایی خواهند کرد. نویسنده در نهایت، با بیان کنایه به کار رفته در این بیت، نوشتار را به پایان می رساند.    
۳۳.

کتابسازی سه چندان!!!، به مُناسَبَتِ اِنْتِشارِ مَقْتَلی که تَرجَمه ناخوبَش از أَبوالقاسِمِ پایَنده نیست!

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ابوالقاسم پاینده کتاب استشهاد الحسین مقتل الحسین تاریخ طبری محمدبن جریر طبری حسین انوری پور تاریخ اسلام نقد کتاب تاریخ صدر اسلام واقعه عاشورا مقتل حسینی کتابسازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۳ تعداد دانلود : ۴۷۳
اهمیت اخبار تاریخ طبری درباره واقعه عاشورا، از دیرباز توجه بسیاری از جویندگان تاریخ واقعه کربلا را به این کتاب کهن معطوف داشته است. بخشی از اهمیت اخبار عاشورایی طبری، به بهره وری گستره طبری از روایات ابومخنف ازدی بازمی گردد. ابوالقاسم پاینده از جمله مترجمانی است که تاکنون بنابر بر روایت طبری از ابومخنف به ترجمه مقتل امام حسین (ع) دست یازیده است. حسین انوری پور در کتابی تحت عنوان استشهاد الحسین (ع) (مقتل الحسین (ع) از تاریخ طبری) که در سال 1397 توسط انتشارات شرکت چاپ و نشر بین الملل به زیور طبع آراسته شده است، ترجمه پاینده را برگرفته و به همراه متن عربی مقتل حسینی تاریخ طبری به صورت عربی به فارسی متقابل، منتشر کرده است. هدف نویسنده در نوشتار پیش رو، نقد این کتاب می باشد. وی در راستای این هدف، نخست پس از بیان مطالبی درخصوص طبری و کتاب تاریخی اش، نقدهای مطرح شده بر آن را مورد بحث قرار می دهد. سپس، موضوع ترجمه های ابوالقاسم پاینده از جمله ترجمه تاریخ طبری را مطرح می سازد. در نهایت، با هدف نقد کتاب انوری پور، ترجمه ای را که انوری پور در کتابش به نام ترجمه پاینده به چاپ رسانده با آنچه از پاینده در ترجمه تاریخ طبری به چاپ رسیده، مورد مقایسه قرار داده و شاهدمثال هایی ارائه کرده است.
۳۴.

سیاحت در جهان واژه کاوی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: کتاب داستان واژه ها (کاوشی در دویست و سی واژه و اصطلاح) بهروز صفرزاده واژه شناسی لغات اصطلاحات ریشه شناسی واژه کاوی واژه واژگان ساختار واژه معرفی کتاب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۳ تعداد دانلود : ۴۰۱
نویسنده در نوشتار پیش رو، به معرفی کتاب «داستان واژه ها (کاوشی در دویست و سی واژه و اصطلاح)» اثر بهروز صفرزاده که در سال 1398 توسط انتشارات کتاب بهار به زیور طبع آراسته شده، همت گمارده است. وی پس از آشنایی اجمالی خواننده با محتوای کتاب، به نقد و بررسی پاره ای از توضیحات مندرج در کتاب از قبیل توضیحات مطرح در مدخل بز اخفش، واژه های پاچه خار، تفنگ، روضه خوانی و مداد، اقدام کرده است.
۳۵.

« از نشستن بخیز! » دَرنگ دَر مَعنایِ بیْتی از بوستان

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: بوستان سعدی سعدی شیرازی معنای ابیات تو بی دست و پای از نشستن بخیز خزیدن روی زمین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۵ تعداد دانلود : ۵۹۲
نویسنده در نوشتار پیش رو، بیت «گر آن بادپایان برفتند تیز /تو بی دست و پای از نشستن بخیز » از بوستان سعدی را مورد کنکاش و مداقه قرار داده و معنای «از نشستن بخیز » را بازگو می کند. به زعم وی، از نشستن بخیز یعنی: در حال نشستن بغیژ، همان طور که نشسته ای خود را بر سرین بسران و پیش برو، خود را (به حالت خزیدن) روی زمین بکش و برو جلو. و معنای بی دست و پای یعنی اینکه: تو، بدون یاری جستن از دست و پا و بی آنکه دست و پایت را در کار آوری، همانطور که نشسته ای بخیز/ بغیژ.
۳۶.

آیا کاربُرد واژه «تازی » به مَعنایِ «عَرَب » یا «عَرَبی ،» إِهانَت آلود است؟

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: واژه تازی زبان عربی نژاد عربی اهانت واژه اهانت آمیز کاربرد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۷۸ تعداد دانلود : ۸۳۹
در ادب و فرهنگ ما، کاربرد واژه تازی به معنای زبان عربی یا نژاد عربی، پیشینه ای دراز دارد. با این همه، برخی از افراد، کاربرد واژه تازی را به معنای عرب یا عربی متضمن نوعی بی احترامی انگاشته اند و نشان گونه ای موضع گیری در برابر اسام یا عرب، تلقی کرده اند. نویسنده در نوشتار پیش رو، درباره ساختار این واژه، سخن به میان آورده است و با درنگ در کاربردهای واژه تازی توسط پیشوایان علوم دین و ادب و فرهنگ قدیم، روشن می سازد که نشانی از اهانت یا سبکداشت در استخدام و استعمال واژه تازی، وجود ندارد.
۳۷.

چگونه صاحِبْ هِمتان را «تَنْبیه » می کنَند؟!

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ابوالطیب متنبی شعر متنبی کتاب تنبیه ذوی الهمم علی ماخذ ابی الطیب من الشعر و الحکم عبدالعزیز بیضاوی دیوان متنبی نقد کتاب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۱ تعداد دانلود : ۴۱۸
ابوالطیب متنبی، یکی از گفت و گوخیزترین فرهنگ آفرینان زبان تازی و تمدن اسامی است و سخنان وی همواره مورد بحث و بررسی سایرین قرار گرفته است. باوجود شروح و کتب بیشمار پیرامون شعر و شخصیت متنبی، هنوز نا گفته های بسیاری باقی است. کتاب تنبیه ذوی الهمم علی ماخذ ابی الطیب من الشعر و الحکم نوشته عبدالعزیز بیضاوی بوده که نویسنده در آن پاره ای از شروح و حواشی دیوان متنبی را گرد آورده و در قالب کتاب مذکور ارائه نموده است. نویسنده در نوشتار پیش رو، در راستای ارزیابی کلی اثر، چاپ این کتاب را که توسط کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسامی و با تحقیق صادق خورشا، گنجیان خناری و قربانی مادوانی در سال 1397 به زیور طبع آراسته شده، در بوته نقد و بررسی قرار داده است. 
۳۸.

زان نازنینْ پیاله دْلخواه

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: معرفی کتاب کتاب زنده باد زبان حسن قریبی فرهنگ ایران تاجیکستان ت‍اج‍ی‍ک‍ان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۳ تعداد دانلود : ۵۴۳
کتاب زنده باد زبان ) سه سال در میان تاجیکان(، بخشی از خاطرات فرهنگی، یادداشت ها، برداشت ها و تحریر سخنرانی ها و مقدمه هایی است که حسن قریبی در طول سه سال مأموریت خود در تاجیکستان در سمت ریاست پژوهشگاه فرهنگ فارسی تاجیکی نوشته و در سال 1398 توسط انتشارات آرون به زیور طبع آراسته شده است. نویسنده در نوشتار حاضر، با هدف معرفی کتاب مذکور، توجه خوانندگان را به بخش هایی از محتوای کتاب جلب می نماید.
۳۹.

«تُفَک» و «تُفَنگ» و ضَبْطِ نَصِ شَهْرآشوب وَحید قَزوینی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: مثنوی شهر آشوب وحید قزوینی شعر فارسی انواع شعر تفک تفنگ مشاغل اصناف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۵ تعداد دانلود : ۴۷۴
شهر آشوب نام یکی از انواع شعر فارسی است که در آن سراینده به توصیف و مدح یا ذم اهل شهر و پیشه وران و ارباب مشاغل و اصناف گونا گون موجود در آن می پردازد. این گونه شعری، افزون بر ارزش هنری و ادبی عام آن، از چشم انداز جامعه شناسی تاریخی و وقوف بر لغات و اصطلاحات پیشه ها و صنعت های رایج در ادوار دور و فنون گونا گونی که در قدیم شایع بوده و همچنین شناخت مواد و ابزارهای مورد استفاده در حرف و صنایع مختلف، بسیار سودبخش است. مثنوی شهر آشوب وحید قزوینی مانند همه شهر آشوب ها و از جهاتی بیش از بسیاری از دیگر شهرآشوب ها، به کار مطالعه در تاریخ مشاغل و اصناف و بسیاری از دیگر مدنیات ایران کهن می آید. این کتاب اخیرا به کوشش رسول جعفریان در قالب چاپ حروفی از سوی نشر مورخ در سال 1398 به زیور طبع آراسته شده است. نویسنده در نوشتار حاضر با اشاره به یکی از اصناف مذکور در شهرآشوب وحید قزوینی یعنی تفنگ ساز، کندوکاوی در ضبط کلمه تفک و تفنگ در کتاب مذکور دارد. وی خوانش حدسی تفک را بر تفنگ ضبط کرده رسول جعفریان رجحان می نهد. نویسنده در ادامه، من باب نقد، معانی درست برخی واژه های دیگر متن را متذکر می شود. 
۴۰.

رَوانِ روشَنِ سَعدی: کوشِشی برایِ روشَنْداشتِ عِباَرتی دَر غَزَلِ سَعدیِ شیرازی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: روان روشن سعدی شیرازی غزل سعدی بوستان ابیات سعدی خوانش شعر معنای شعر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۳ تعداد دانلود : ۵۱۰
نگارنده در سطور ذیل، یکی از ابیات سعدی را مورد دقت نظر قرار داده است. وی تاش می کند تا با پاسخ به سؤالاتی پیرامون بیت: روان روشن سعدی که شمع مجلس توست/ به هیچ کار نیاید، گرش نسوزانی؛ به معنا و خوانش درست آن دست یابد. نویسنده در جهت رسیدن به هدف مذکور، ابتدا معنای بیت را از سوی برخی از شارحان مطرح می دارد و سپس اشاره ای به ضبط متفاوت این بیت در بعضی دست نوشته ها، می کند. در انتها، خوانش پیشنهادی خود را از بیت، پیش روی خوانندگان قرار می دهد. 

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان