بازنمایی زبان جنسیت گرا در آثار سعدی و فردوسی: تحلیل گفتمان انتقادی
آرشیو
چکیده
ادبیات کلاسیک فارسی، به عنوان بازتابی از ساختارهای فرهنگی و ایدئولوژیک جامعه، نقش مهمی در تکوین و تثبیت گفتمان های مسلط از جمله گفتمان جنسیت زده ایفا کرده است. پژوهش حاضر بر اساس تحلیل گفتمان انتقادی به بررسی بازنمایی زبان جنسیت گرا در آثار سعدی و فردوسی می پردازد تا سازوکارهای زبانی و مؤلفه های گفتمان مدار را که در تولید و بازتولید نظم نمادین مردسالار در این متون ایفای نقش می کنند، شناسایی کند. داده های پژوهش به صورت هدفمند شامل نمونه هایی از ابیات شاخص در آثار شاعران مذکور است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی و گردآوری داده ها به صورت کتابخانه ای انجام شده است. نتیجه واکاوی متون نشان می دهد که هرچند نحوه بروز گفتمان و زبان هر دو شاعر در بافت های تاریخی و فرهنگی متفاوتی شکل گرفته است؛ اما در ابیات هر دو شاعر، زبان جنسیت گرا وجود دارد و در لایه های زبانی و معنایی نمایان است که این پدیده، نشان از ردّ پای سلطه مردسالارانه است و به بازتولید گفتمان جنسیت زده دامن زده اند؛ بنابراین، این پژوهش نشان می دهد که ادبیات کلاسیک فارسی با وجود تفاوت های سبکی و تاریخی، در مجموع در خدمت حفظ نظم نمادین مردمحوری عمل کرده است.Sexist Language Representation in the Works of Saadi and Ferdowsi: A Critical Discourse Analysis
Persian classical literature, as a reflection of the cultural and ideological structures of its time, has played a significant role in shaping and consolidating dominant discourses, including gendered discourse. This study, grounded in the framework of Critical Discourse Analysis (CDA), investigates the representation of sexist language in the works of Saadi and Ferdowsi, aiming to identify the linguistic mechanisms and discourse-oriented components that contribute to the production and reproduction of the symbolic patriarchal order within these texts. The data for this research consists of purposefully selected verses that exemplify prominent instances of sexist language in the works of both poets. Employing a descriptive-analytical methodology, the data has been collected through library-based research. The analysis reveals that, despite the poets’ different historical and cultural contexts, both exhibit traces of sexist language that manifest in the linguistic and semantic layers of their poetry. These patterns reflect the pervasive influence of patriarchal dominance and androcentrism, contributing to the perpetuation of gender-biased discourse. Therefore, the findings suggest that Persian classical literature—despite stylistic and temporal differences—has largely functioned in the service of maintaining a symbolic order centered around male dominance.
تبلیغات
