حکم تکلیفی تولید زیاد پسماند از منظر فقه امامیه
آرشیو
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی حکم تکلیفی تولید زیاد پسماند از منظر فقه امامیه است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و نتایج نشان داد، تولید زیاد پسماند چنانچه ناشی از بهره وری ناصحیح از کالا یا دور ریختن اشیائی باشد که هنوز بهره بردن از آن امکان دارد، مصداق اسراف تلقی شده و از طرفی، اگر امکان تولید کمتر پسماند باشد، با توجه به آسیب های مخرّب آن به محیط زیست و ایجاد بیماری های گوناگون تولید زیاد پسماند، مصداقی از «اضرار به نفس» و «اضرار به غیر» است. علاوه بر ادلّه ناهی از مطلق اسراف، روایاتی که از «القاء النوی» به اسراف تعبیر کرده اند نیز بر حرمت این عمل به جهت اسراف بودن آن دلالت دارند. فقهاء هرچند از این مسأله نامی نبرده اند، امّا عبارات ایشان در برخی از مباحث همچون دور ریختن متنجسات یا دور ریختن آب قلیل را می توان بر این مسأله تطبیق داد. از آنجا که عمده دلیل فقهاء برای حکم به حرمت «اضرار به نفس» و حرمت «اضرار به غیر»، عقل و روایات -به خصوص حدیث «لاضرر»- است، آن آسیبی که عقل و عقلاء، آن را ظلم شمرده و قبیح باشد، یا آن چیزی که عرف آن را ضرر بداند، موضوع این دو حکم است و تولید زیاد پسماند مصداقی برای هر دو این احکام است.The Ruling on Excessive Waste Production from the Perspective of Imamiyyah Jurisprudence
The objective of the present research is to examine the jurisprudential ruling (ḥukm taklīfī) on excessive waste production from the perspective of Imamiyyah jurisprudence. The research method is descriptive-analytical, and the results indicate that excessive waste production, if it results from improper utilization of goods or discarding items that are still usable, is considered an instance of wastefulness (isrāf). Furthermore, if it is possible to produce less waste, given its destructive effects on the environment and the generation of various diseases, excessive waste production constitutes an example of "harming oneself" (iḍrār bi nafs) and "harming others" (iḍrār bi ghayr). In addition to the evidence prohibiting absolute wastefulness, narrations that interpret "discarding waste" (il-qāʾ al-nawā) as wastefulness also indicate the prohibition of this act due to its wasteful nature. Although jurists have not explicitly addressed this issue, their statements in certain discussions, such as discarding impurities (mutanajjisāt) or discarding small quantities of water (qalīl), can be applied to this matter. Since the primary basis for jurists' rulings on the prohibition of "harming oneself" and "harming others" is reason (ʿaql) and narrations—particularly the ḥadīth "lā ḍarar" (no harm)—any harm that reason and rational individuals consider oppressive and reprehensible, or that custom (ʿurf) deems harmful, falls under these two rulings. Excessive waste production is an example of both these rulings.
تبلیغات
