بررسی تطبیقی حقوق مالکیت فکری از منظر مذاهب فقهی
آرشیو
چکیده
حقوق مالکیت فکری (حقوق معنوی)، اصطلاحی حقوقی به معنای حقوق شناخته شده برای پدیدآورنده هر گونه اثر فکری و غیرمادی اعم از اثر علمی و فرهنگی است. پژوهش حاضر درصدد است با روش توصیفی و تحلیلی به این سؤال اساسی پاسخ دهد که حقوق مالکیت فکری از منظر مذاهب فقهی چیست؟ نگارندگان موضوع را در دو بُعد فقه امامیه و فقه اهل سنت مورد بررسی قرار داده اند. در فقه امامیه برخی مخالف مالکیت فکری هستند اما بیشتر فقها موافق حقوق معنوی بوده به قواعدی همچون: قاعده لاضرر و لا ضرار؛ قاعده تسلیط ؛ عرف؛ عقل و بنای عقلا؛ قاعده حفظ نظام؛ حق سبق ؛ حق الناس تمسک جسته اند. فقهای اهل سنت نیز در این مساله دو دیدگاه متفاوت دارند. مخالفان برای استدلال خود، "قداست علم" و "پرهیز از کتمان علم" را بیان کرده اند که این دلایل ناتمام است. براین اساس بیشتر فقهای اهل سنت موافق هستند و بر این باورند که منافع ، مال به حساب می آید و مسأله مالکیت معنوی باید از بُعد مال بررسی شود تا ابعاد و زوایای آن روشن شود. هر یک از مذاهب اهل سنت مال را به گونه ای توصیف نموده و برای مال بودن ویژگی هایی را برشمرده اند. طبق قول فقه اهل سنت، مصالح مرسله اقتضا می کند، در حمایت از حقوق مالکیت فکری یک مصلحت عمومی وجود دارد که به همه جوامع انسانی برمی گردد و آن مصلحت ارزشهای فکری است که در شئون گوناگون زندگی دارای اثر می باشدA Comparative Study of Intellectual Property Rights from the Perspective of Islamic Sects’ Jurisprudence
Intellectual property rights (IPR) is a legal term referring to the rights granted to creators of intellectual works, such as scientific and cultural works. This research, employing a descriptive and analytical approach, aims to answer the fundamental question: What is the perspective of Islamic jurisprudence on intellectual property rights? The authors have examined this topic from both Shia and Sunni Islamic jurisprudence perspectives. Within Shia jurisprudence, while some scholars oppose intellectual property rights, the majority support them, citing principles such as the principle of no harm, the principle of ownership, custom, reason, the principle of maintaining the social order, prior rights, and the rights of people. Sunni scholars also have divergent views on this matter. Opponents argue against intellectual property rights, citing the sanctity of knowledge and the prohibition of concealing knowledge. However, these arguments are considered incomplete. Consequently, most Sunni scholars support intellectual property rights, believing that benefits can be considered property and that the issue of intellectual property should be examined from a property perspective to clarify its dimensions and aspects. Each Sunni school of thought has its own definition of property and has enumerated specific characteristics for something to be considered property. According to Sunni jurisprudence, there is a public interest in protecting intellectual property rights that benefits all societies. This public interest lies in the value of intellectual works, which have a significant impact on various aspects of life.
تبلیغات
