مسئولیت کیفری خودکشی از دیدگاه فقه امامیه، فقه حنفیه و حقوق کیفری ایران
آرشیو
چکیده
خودکشی عبارت از مرگی است که نتیجه ی مستقیم یا غیر مستقیم فعل یا ترک فعل قربانی باشد. برخلاف قتل، در خودکشی، بزهکار در ارتکاب بزه نقش دارد و در آن وحدت قاتل و مقتول مطرح است. آمارها نشان می دهد پدیده خودکشی با توجه به علل و عوامل مختلف، در سطح جامعه و جهان گسترش فراوان دارد. ازاین رو، برحسب ضرورت در علوم مختلف به این پدیده پرداخته اند. با این حال، در حقوق کیفری مورد غفلت قانون گذار و دکترین حقوق کیفری واقع شده است. این نوشتار به روش تحلیلی توصیفی و تطبیقی، برمبنای منابع معتبر فقه و حقوق اسلامی با نگاهی به قوانین کیفری ایران و افغانستان، در تلاش است ضمن تبیین مبانی حرمت خودکشی از منظر فقه اسلامی، به بررسی نقادانه قوانین کیفری بپردازد. یافته های این پژوهش نشان می دهد هرچند قسمت عمده ای از مصادیق خودکشی از منظر فقه اسلامی و حقوق کیفری ایران و افغانستان، فاقد مسئولیت کیفری است، در مسأله، صورت های متعددی از قبیل شرکت، اکراه، تسبیب و معاونت در خودکشی مطرح است که به باور مشهور فقها برپایه استناد نتیجه مجرمانه به رفتار ارتکابی، به میزان دخالتشان دارای مسئولیت کیفری (قصاص و دیه) بوده و قوانین کیفری برخی موارد از قبیل معاونت در خودکشی را مقتضی مجازات تعزیری دانسته است.Criminal Responsibility for Suicide from the Perspectives of Imamite Jurisprudence, Hanafi Jurisprudence, and Iranian Criminal Law
Suicide is defined as a death resulting directly or indirectly from the victim’s own actions or omissions of an action. Unlike murder, where a separate perpetrator is involved, suicide involves a similarity between the perpetrator and the victim. Data show that suicide, influenced by various causes and factors, is prevalent globally. This phenomenon has been explored across different scientific disciplines as a result. However, it has been largely overlooked by legislators and criminal law theory. This paper, employing an analytical-descriptive and comparative approach based on authoritative sources of jurisprudence and Islamic law and considering the criminal laws of Iran and Afghanistan, aims to elucidate the foundations of suicide prohibition from an Islamic jurisprudential perspective and critically assess the relevant criminal laws. The study reveals that, while many suicide cases under Islamic jurisprudence and the criminal laws of Iran and Afghanistan do not incur criminal responsibility, various forms of involvement in suicide—such as participation, coercion, causation, and assistance—are considered. According to predominant juristic views, individuals may bear criminal responsibility (retaliation and blood money) based on their level of involvement in the act. Additionally, some criminal laws regard aiding in suicide as warranting discretionary punishment. .
تبلیغات
