مطالعات ملی

هدف بررسی تأثیر اینترنت بر ارزش های خانواده است. روش پژوهش توصیفی پیمایشی و جامعه آماری 10642 نفر شامل کلیه دانشجویان دوره های کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی در سال تحصیلی 90-89 است که براساس جدول کرجسی و مورگان تعداد 372 نفر به عنوان نمونه آماری به روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند و به پرسشنامه مورد نظر پاسخ دادند. نتایج ضریب همبستگی حاکی از وجود رابطه معنادار و معکوس بین متغیرهای وابستگی به اینترنت، وارد شدن به فضای صمیمیت، بحث و مناظره گروهی، ایجاد روابط احساسی در محیط تعاملی اینترنت و میزان استفاده از اینترنت، با ارزش های خانواده بود. به عبارتی هر چه میزان این متغیرها در اثر ورود دانشجویان به محیط تعاملی اینترنت بیشتر گردد از میزان ارزش های خانواده نزد آنان کاسته می شود. نتایج رگرسیون چند متغیره نشان داد که متغیرهای روابط احساسی و آگاهی خانواده در استفاده فرزندان از اینترنت به ترتیب بیشترین نقش را درتبیین واریانس ارزش های خانواده دارند. نتایج به دست آمده از آزمون t نیز حاکی از ارزش های خانوادگی بالاتر نزد دانشجویان دختر نسبت به دانشجویان پسر بود.

این پژوهش با هدف بررسی دیدگاه مدیران دوره های تحصیلی درباره مؤلفه های مختلف هویت ملی از قبیل ارزش های ملی، دینی، انسانی و جامعه ای انجام گرفته است. روش پژوهش به صورت کمّی و کیفی است که نمونه کمّی آن تعداد 274 نفر مدیران زن و مرد دوره های مختلف تحصیلی آموزش و پرورش استان مازندران و نمونه کیفی شامل مصاحبه عمیق با 5 نفر از رؤسای آموزش و پرورش استان بوده است. روش گردآوری اطلاعات این پژوهش به صورت میدانی است که در بخش کمّی از ابزار پرسشنامه محقق ساخته و در بخش کیفی از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. یافته های پژوهش کمّی بیانگر آن است که مؤلفه ارزش های ملی و دینی تحقق پیدا کرده است ولی ارزش های انسانی و جامعه ای از ابعاد هویت ملی تحقق نیافته است. یافته های حاصل از مصاحبه با مدیران بیانگرآن است که دوره ابتدایی به علت زیرساخت بودن از بهترین دوره ها برای آموزش هویت ملی است. هم چنین مهم ترین نقطه ضعف نظام آموزشی کشور درآموزش هویت ملی جامع وگسترده نبودن این نوع آموزش ها است. علاوه براین لازم است آموزش هایی هم به صورت رسمی و هم غیررسمی جهت آموزش این مفهوم در دوره های مختلف تحصیلی با توجه به شرایط و خصوصیات سنی و رشدی انجام گیرد.

بخشی از هویت ملی ایرانیان از طریق تعامل میان سیاست های زبانی دولت و نگرش آحاد جامعه به زبان های خارجی شکل می گیرد. جایگاه اجتماعی معلمان زبان انگلیسی به آنان این امکان را می دهد که نتایج هویت شناختی این تعامل را از نزدیک مشاهده کنند. هدف این پژوهش بررسی نگرش معلمان زبان انگلیسی به میزان موفقیت برنامه ها و سیاست های زبان خارجی در 15 سال اخیر در ایران است. پایه های نظری این مطالعه تحت تأثیر چارچوب های نظری پیشنهادشده در حوزه سیاست گذاری زبانی، نظریه سازه گرایی اجتماعی در حوزه برنامه ریزی زبانی، و نظریه های مربوط به تعامل هویت ملی و آموزش زبان انگلیسی شکل گرفته است. نظرات 120 معلم زبان انگلیسی با تجربه در مورد سیاست های زبانی در پنج مرحله صورت بندی، رمزگا ن گذاری، تشریح، پیاده سازی و ترویج از طریق توزیع پرسشنامه جمع آوری شده و تحلیل آماری داده ها با استفاده از آزمون خی دو بعدی صورت گرفته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که سیاست های اعمال شده و برنامه های تدوین شده در مراحل رمزگان گذاری و تشریح زبان انگلیسی در ایران در 15 سال اخیر به شکل معنی داری پیشرفت کرده است درحالی که فعالیت های انجام شده در حوزه های صورت بندی قوانین و سیاست های کلی، پیاده سازی برنامه ها و ترویج زبان در لایه های مختلف اجتماع موفقیت چندانی نداشته است. در پایان، چالش های هویتی مرتبط به آموزش زبان انگلیسی و برخی از راه حل های مقابله با آنها مورد بحث قرار می گیرد.

در سال های اخیر تحولات عمده ای در عرصه های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در جهان و خصوصاً در کشور ما ایجاد شده است. در این راستا آگاهی از فرهنگ عمومی رایج و عوامل مؤثر بر آن بین مردم و سیاستگذاران و برنامه ریزان درسی که متولی انتقال این مفاهیم فرهنگی به کتب درسی می باشند. اهمیت ویژه ای دارد. مؤلفه های فرهنگ عمومی عبارتند از مؤلفه های اجتماعی فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و مذهبی که هر کدام به گویه هایی دسته بندی شده اند. این پژوهش از نوع توصیفی و در گروه پژوهش های کاربردی قرار می گیرد. ابزار مورد استفاده در این تحقیق تحلیل محتوا می باشد. با استفاده از این روش به تحلیل کتاب های درسی فارسی (بخوانیم و بنویسیم) دوره ابتدایی تحصیلی هم چنین اهداف کلی جمهوری اسلامی ایران، اهداف دوره ابتدایی تحصیلی و اهداف درس فارسی «بخوانیم و بنویسیم» پرداخته شد. نتایج تحلیل محتوا نشان داد که اولویت بندی مؤلفه های فرهنگ عمومی در کتب فارسی بخوانیم و بنویسیم در 5 پایه ابتدایی نزدیک به هم می باشد. این در حالی است که در محتوای کتب فارسی «بخوانیم و بنویسیم» دوره ابتدایی تحصیلی از میان مؤلفه های فرهنگ عمومی بیشترین تأکید بر مؤلفه های اجتماعی فرهنگی با 95/55 درصد و بعد از آن بیشترین توجه به مؤلفه های مذهبی با 61/20 درصد و بعد از آن مؤلفه های اقتصادی با 11/12درصد و در آخر مؤلفه های سیاسی با  32/11درصد می باشد.

این مقاله «میزان تأکید کتاب های درسی ادبیات فارسی بر مؤلفه های هویت ملی از دیدگاه دبیران درس ادبیات دوره متوسطه» بررسی می کند. روش پژوهش توصیفی و از نوع پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش را همه دبیران ادبیات فارسی دوره متوسطه شهر همدان در سال تحصیلی90-1389 و کتاب های درسی ادبیات دوره متوسطه، تشکیل می دهد. نمونه آماری با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و براساس جدول کرجسی و مورگان به تعداد 109 نفر انتخاب و برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته سنجش مؤلفه های هویت ملی از دیدگاه دبیران استفاده شده است. اطلاعات جمع آوری شده با کمک شاخص های آمار توصیفی مانند فراوانی، میانگین، درصد و نمودار و آزمون استنباطی t تک گروهی و t در گروه های مستقل تجزیه و تحلیل شده است.یافته های پژوهش حاکی از آن است که از دیدگاه دبیران، میزان تأکید بر مؤلفه های هویت ملی در کتاب های ادبیات دوره متوسطه 68/1 از حداکثر 5 و در حد کم ارزیابی شده است. بیشترین میزان تأکید به ترتیب بر مؤلفه های مذهبی، میراث فرهنگی و ملی سیاسی و کمترین تأکید بر مؤلفه های خرده فرهنگ ها و جغرافیایی صورت گرفته است. نتایج آزمون t تک گروهی نیز نشان داد تفاوت بین میانگین تمامی مؤلفه های مورد بررسی با میانگین نظری جامعه در سطح (01/0= α) معنی داری می باشد. فراتر از آن، تفاوت مشاهده شده بین دیدگاه دبیران زن و مرد در خصوص میزان تأکید کتاب های ادبیات بر هویت ملی معنی دار نیست.

رسانه ها از مهم ترین منابع هویت بخشی عصر جدید هستند. اما، در مورد پیامدهای هویتی آنها، دیدگاهی سوژه را مقابل گفتمانِ هویتیِ رسانه ها منفعل می داند و دیدگاهی دیگر، برای سوژه ها نقش فعال تری قائل بوده و به مقاومتِ هویتی معتقد است. متناسب با تکثر و تنوع رسانه ای در سطح جهانی و قدرت گزینش گری سوژه ها، محققان براساس دیدگاه دوم، با روش پیمایشی، تأثیر رسانه های جمعی بر هویت جمعی دانش آموزان متوسطه شهر یاسوج را بررسی کردند. جامعه آماری تحقیق، دانش آموزان دبیرستان های شهر یاسوج در سال تحصیلی 1389-90 بوده اند. از کل جامعه آماری تحقیق، نمونه ای 388 نفری براساس فرمول کوکران و در سطح 95% اطمینان با خطای نمونه گیری 05/0، انتخاب شدند. براساس یافته های تحقیق، تلویزیون های ملی و استانی در رأس رسانه های مورد استفاده پاسخگویان؛ و هویت های محلی، ملی و جهانی، به ترتیب، برجسته ترین هویت جمعی آنان بودند. نه همه رسانه ها تأثیر یکسانی بر یک نوع هویت جمعی داشته اند، نه رسانه ای واحد، تأثیر یکسانی بر انواع هویت های جمعی داشته است و افزایش هویت محلی دانش آموزان در راستای تقویت هویت ملی و تضعیف هویت فراملی آنان بوده است.

وقوع انقلاب صنعتی سوم معروف به انقلاب دیجیتالی در عرصه ارتباطات سبب وقوع تحولی گردید که به جهانی شدن معروف است. جهانی شدن به معنای نزدیکی دولت ها و ملت ها به یکدیگر در عرصه های مختلف پیامدهای سیاسی متفاوتی داشته است که یکی از مناقشه آمیزترین آنها در حوزه فرهنگ می باشد. چرا که برخی اندیشمندان جهانی شدن را مساوی با سلطه فرهنگ غرب دانسته اند و در مقابل برخی دیگر آن را فرصتی برای گروه های صاحب خرده فرهنگ در جوامع چند فرهنگی برای معرفی فرهنگ خود در عرصه جهانی از طریق اینترنت و تکنولوژی های نوین ارتباطی تلقی کرده اند. رویکرد خوش بینانه نسبت به تأثیر جهانی شدن برای گروه های صاحب خرده فرهنگ سبب طرح این سؤال گردیده است که آیا چنین تأثیری اجماع ملی را در جوامع چند فرهنگی با چالش مواجه نمی کند؟ چرا که اجماع ملی به معنای توافق اعضای یک جامعه در خصوص باورها، ارزش ها و هنجارهای مشترک می باشد. جامعه ایران نیز به دلیل زندگی گروه های صاحب افتراق از نظر زبانی، مذهبی و فرهنگی از چنین آسیبی با توجه به رشد طبقه متوسط جدید، به ویژه دانشجویان، و افزایش استفاده از اینترنت از سوی آنها از چنین مصونیتی در امان نیست. هدف از نگرش این مقاله تبیین رابطه میان استفاده از اینترنت و تأثیر آن بر اجماع ملی در ایران می باشد. این مطالعه از نوع تحقیق پیمایشی است و داده های آن با استفاده از تکنیک پرسشنامه جمع آوری شده اند. جامعه آماری مورد مطالعه کلیه دانشجویان دانشگاه اصفهان در سال 1391 می باشند که تعداد 184 نفر به عنوان نمونه تحقیق تعیین و با استفاده از روش سهمیه ای تصادفی انتخاب و بررسی شده اند. یافته های تحقیق با استفاده از نرم افزار SPSS و Amos و فعالیت های آماری مربوط مورد تحلیل قرار گرفته اند. با تقسیم میزان مصرف اینترنت به دو سطح میزان و نوع استفاده از آن و اجماع ملی به سه بعد اجماع فرهنگی، اجماع حقوقی و اجماع سیاسی یافته های پژوهش نشان می دهد که رابطه معناداری میان آنها وجود دارد.

امروزه کارکرد رسانه های جمعی مثل تلویزیون و تأثیر آن بر هویت و همبستگی ملی محل بحث است. شبکه اشراق از حدود یک دهه قبل در استان زنجان تأسیس و فعال شده است. این مقاله درصدد پاسخگویی به این سؤال اصلی است که: شبکه اشراق در جهت تقویت هویت و همبستگی ملی چه عملکرد و برنامه هایی داشته است؟ در این پژوهش با در پیش گرفتن روش پیمایشی و گردآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه، چند متغیر مهم از عناصر تشکیل دهنده هویت ملی یعنی مذهب، زبان، ادبیات، سنت ها، هنر و میراث فرهنگی انتخاب شدند. حجم نمونه پژوهش بر پایه فرمول کوکران انتخاب شد. به منظور بررسی روایی سؤالات پرسشنامه از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد و نتیجه آن 85/0 بود و داده ها قابلیت اعتماد بالایی داشتند. با در نظر گرفتن اهمیت متغیرهای موجود در جهت تقویت هویت و همبستگی ملی می توان ملاحظه کرد که این شبکه به طور معنادار عملکرد قابل قبولی داشته است.