لباس به مثابه هویت (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

پوشاک مردم جامعه با استفاده از مجموعه علائم مادی، نظام ارتباطی فرهنگی ویژه ای را در میان آنان برقرار می کند. گاهی ارزش های نمادین موجود در جامعه های گوناگون در قالب لباس افراد، نمایان می گردد و نقش مهم و برجسته ای در پاسداری از هویت اجتماعی و فرهنگی آنها و دوام بخشیدن بدان در طول زندگی تاریخی نسل ها ایفا می کند. شاید در آغاز شکل گیری اجتماع های بشری، پوشاک صرفاً جنبه حفاظتی داشته و برای مصون نگهداشتن بدن در برابر عوامل طبیعی و اقلیمی به کار می رفته است؛ ولی بعدها با گسترش باورهای دینی و فعالیت های اجتماعی و فرهنگی، کارکرد اجتماعی و فرهنگی، و عقاید دینی، کارکرد اجتماعی و فرهنگی و نمادین پوشاک، برجسته تر شد و لباس، بیش از هر چیزی نشان دهنده هویت انسانی، اجتماعی و قومی انسان ها گشت.اعضای هر جامعه از راه نشانه های نمادین جامه هایی که بر تن دارند، میان خود، نظام ارتباطی فرهنگی ویژه ای برقرار می نمایند. برای درک عملکرد اجتماعی و فرهنگی پوشاک در هویت بخشی به اعضای جامعه باید با توجیه و تبیین چگونگی ارزش پوشاک در هویت اجتماعی و فرهنگی فرد و جمع در جامعه های گوناگون آشنا باشیم.در این مقاله در صدد بررسی ارزش های ملی و فردی پوشاک هستیم و می کوشیم مصداق های آگاهی ایرانیان از این مقوله را در گستره تاریخ، کند و کاو نماییم؛ هم چنین میزان اهمیت پوشاک در بحث هویت را تحلیل می کنیم و بدین پرسش، پاسخ می گوییم که آیا عوامل تأثیرگذار بر شکل گیری لباس، همان عناصری هستند که به صورت مستقیم در شکل گیری هویت، مؤثر واقع می گردند و آنچه شکل دهنده هویت فردی، قومی و ملی جامعه می باشد در شکل گیری پوشاک نیز نقش مستقیم دارد یا خیر.