مشغولیت رفتاری

هدف پژوهش حاضر، آزمون رابطه علّی رویکردهای یادگیری با عملکرد ریاضی با میانجیگری علاقه و مشغولیت رفتاری بود. به این منظور 287 نفر از دانش آموزان دختر و پسر رشته های تجربی، ریاضی و انسانی دبیرستان های شهر مسجدسلیمان به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. سپس، مقیاس مشغولیت دانش آموزان در ریاضیات را تکمیل کردند. نتایج نشان داد که تمامی مسیرهای مستقیم آن به جز مسیر رویکرد سطحی به مشغولیت رفتاری در ریاضی، معنی دار شدند. بر اساس نتایج این پژوهش نشان داد که رویکرد سطحی به یادگیری ریاضی یعنی حفظ مطالب و فرمول های ریاضی به جای درک و فهم قوانین زیربنایی آن با علاقه و عملکرد ریاضی رابطه منفی دارد، در حالی که رویکرد عمیق اثر مثبتی بر علاقه و مشغولیت رفتاری در ریاضی می گذارد.

هدف پژوهش حاضر، آزمون مدل علّی رابطه مشغولیت رفتاری و مشغولیت شناختی با چالش پذیری تحصیلی با میانجی گری هیجان های اضطراب، خستگی و امید یادگیری بود. به این منظور 292 نفر از دانش آموزان دختر سال اول دبیرستان شهر دزفول به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و در پژوهش شرکت کردند. آنان خرده مقیاس های مشغولیت رفتاری و مشغولیت شناختی پرسشنامه ی مشغولیت تحصیلی تینیو (2009)، خرده مقیاس چالش پذیری مقیاس تجدیدنظرشده ی سرسختی تحصیلی (2005) و خرده مقیاس های اضطراب، خستگی و امید یادگیری از پرسشنامه ی هیجان های پیشرفت پکران (2002) را تکمیل نمودند. پس از گرداوری داده ها، از روش تحلیل مسیر برای ارزیابی مدل پیشنهادی استفاده شد و اثرات غیرمستقیم با استفاده از روش بوت استراپ سنجش شدند. نتایج تحلیل نشان داد که مشغولیت شناختی اثر مستقیم و معنی داری بر متغیرهای چالش پذیری تحصیلی، خستگی و امید یادگیری دارد اما اثر مستقیم و معنی داری بر اضطراب یادگیری ندارد. همچنین، مشغولیت رفتاری اثر مستقیم و معنی داری بر اضطراب، خستگی و امید یادگیری دارد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که مشغولیت رفتاری و شناختی دانش آموزان با تکالیف تحصیلی می تواند با کاهش اضطراب یادگیری و افزایش هیجان امید یادگیری بر گرایش افراد در پذیرش چالش های تحصیلی بالاتر تاثیر بگذارد. 

عدم مشغولیت رفتاری دانش آموزان در کلاس درس، یکی از دغدغه های مهم همه معلمان بوده است. پژوهش حاضر به بررسی راهبردهای مورد استفاده معلمان به منظور برخورد با عدم مشغولیت شاگردان و بهبود آن می پردازد. روش پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ روش، از نوع کیفی بنیادین است. به این منظور، تعداد 109 دبیر از شهرستان های مختلف غرب مازندران در این تحقیق شرکت داده شدند. برای گردآوری داده ها از پاسخ های مکتوب شرکت کنندگان به 16 موقعیت فرضی استفاده شد. داده ها با روش تحلیل محتوا با رویکرد استقرایی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. پس از کدگذاری اولیه و استخراج راهبردها، هشت دسته کلی راهبرد، شناسایی شدند. در این راستا، پاسخ های کیفی نیز به داده های کمّی تبدیل شدند تا امکان شمارش و مقایسه کمّی میزان به کارگیری راهبردها نیز فراهم شود. برای تحلیل داده ها از الگوی استانکه و بلومکه[1] (2021) استفاده شد و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار MAXQDA 2022 انجام گرفت. یافته ها نشان داد که معلمان از سه دسته راهبرد مدیریت رویه آموزشی، تشویق و تأکید بر نقاط قوت و تحمیل مشغولیت، بیش از سایرین بهره می برند. همچنین مقایسه میان راهبردهای ترجیحی معلمان بر حسب سابقه و تجربه ایشان نیز نشان داد که در عین وجود اشتراکات محسوس، با افزایش تجربه معلمان، تغییرات معناداری در نحوه مواجهه آن ها با عدم مشغولیت رفتاری دانش آموزان به وجود می آید. بر اساس یافته ها، به معلمان توصیه می شود با بهره گیری از تجارب همکاران باسابقه خود، راهبردهای غیرمستقیم را که اغلب نیاز به زمان و شکیبایی بیشتری دارند مورد استفاده قرار دهند.