شعر غنایی

یکی از مضمون های رایج در شعر فارسی وصف شراب است که با نام های گوناگونی چون می، باده، نبیذ، سیکی و صهبا در ادب فارسی به چشم می خورد؛ دامنه توصیف باده از وصف رنگ و طعم و بو گرفته تا برشمردن صفات و کارکردهایی چون درمان بخشی، اندوه زدایی و زندگی جاوید بخشی گسترده است. از سوی دیگر در اوستا و دیگر متون زرتشتی با همین الگو در ستایش «هوم»- در سه حالت ایزد، گیاه و آشامه- مواجهیم. در این مقاله پس از برشمردن مضمون های وصفی مشترک هوم در متون زرتشتی و  شراب در شعر غنایی سبک خراسانی، تلاش شده است به این پرسش پاسخ داده شود که فرضیه انتقال سنت وصف هوم به شعر فارسی چه اندازه قابل دفاع است. مضمون های مشترک دو حوزه متنی مذکور عبارتند از: بخشنده حیات جاوید، درمان بخش، اندوه زدا، شجاع آور، روشن و درخشان، خوب و نیز توصیف رنگ. این پژوهش از نوع کیفی است و به روش تحلیل محتوا انجام گرفته است.

بررسی و تطبیق شکواییه ها در اشعار سیمین بهبهانی با تکیه بر دو مجموعه شعر چلچراغ و یک دریچه آزادی   چکیده شعر غنایی شعری عاطفی است که از عمق وجود شاعر بر می آید و اصیل ترین و صمیمی ترین احساسات او را بیان می کند. این نوع شعر آینه ی تمام نمای درونیّات و بیان کننده ی مافی الضمیر شاعر است و انواعی دارد که تمامی آن ها برگرفته از من احساسی و شکننده ی شاعر است و اثرگذاری آن ها به این دلیل است که از عمق وجود برمی خیزد و بر دل می نشیند. یکی از انواع شعر غنایی، بثّ الشکوی است که در لغت به معنی گلایه و درددل آمده و شاعر در آن به شکوه از تمام عواملی برمی خیزد که زندگی احساسی، اجتماعی، سیاسی و فلسفه ی وجودی او و نوع بشر را به هم می ریزد و دستخوش تغییر و تحریف می کند و گاه با مویه، زمانی با سرزنش و گاهی با ناله به درددل با مخاطب می نشیند و عوامل رنج و پریشانی خاطر خود را بیان می کند. سیمین بهبهانی یکی از شاعران معاصری است که اشعارش در قالب شکایت از نابسامانی هایی زندگی همچون نادیده گرفته شدن احساسات، رنجش عاشقانه و همچنین اعتراض به اوضاع جامعه ای است که در آن زیسته و رنجی که مردمان زمانه می برند. در این مقاله، نگارندگان سعی دارند به روش توصیفی-تحلیلی انواع شکواییه را در دفاتر شعر « چلچراغ » و « یک دریچه آزادی » سروده ی سیمین بهبهانی بررسی و تحلیل کنند. یافته های پژوهش نشان می دهد که شکواییه های شخصی در هر دو مجموعه بسامد بالاتری نسبت به سایر شکواییه ها دارد و دلیل آن را می توان در شکست های زندگی خانوادگی شاعر و روح حساس و زنانه ی وی دانست. این شکواییه ها بهترین راه برای پی بردن به خصوصیات روحی و روانی شاعر است و تصویری از زندگی شخصی او را به مخاطب ارائه می دهد.          

ساقی نامه یکی از دل انگیزترین انواع شعر فارسی است که در آن مضامین متنوع به کار می رود. شاعر در ساقی نامه ابیاتی را خطاب به ساقی، مغنّی و مطرب می سراید و از او طلب باده و نواختن ساز و سرود می کند. این پژوهش، به روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای نوشته شده است. در این مقاله به تعریف و تبیین ویژگی های ساقی نامه معین الدین احمد بن محسن فیض کاشانی پرداخته شده است. از این جهت که این پژوهش دربردارنده تعبیرات و توصیفاتی درباره ساقی، باده، میخانه، مطرب، آلات و نغمات موسیقی و همچنین مضامین عرفانی است اهمیت دارد. بررسی مضامین طرح شده در شعر معین الدین احمد نشان می دهد که وی در مهم ترین بخش ساقی نامه که نکوهش روزگار و مذمت اهل آن است، در جایگاه عارف و واعظ، با نگاهی اعتقادی بیشتر از ناپایداری و زودگذر بودن هستی سخن می گوید، تا مخاطب خود را متوجه عالم آخرت کند که دست از بدکاری و مال اندوزی صرف بردارد. شراب هم در ساقی نامه معین الدین احمد، مِی عرفانی و محبت الهی است و شاعر آن را همان حس سرخوشی وصل با محبوب ازلی می داند. نکته دیگر حضور تفکر خیامی در ساقی نامه این شاعر است. .

گورانی یکی از زبان های ایرانیِ شاخه غربی شمالی با دستور زبان، واژگان و گویش های خاص خود است. این زبان دارای ادبیاتی کهن و غنیِ دست کم 1400ساله است. برخلاف تصور توده و عوام، زبان و ادبیات گورانی بخشی از زبان و ادبیات دیگری از جمله کردی نیست بلکه زبان و ادبیاتی متمایز و مستقل ایرانی است. دیوید نیل مکنزی آثار ارزشمند و ماندگاری در زمینه زبان های ایرانی به طور کلی و زبان گورانی به طور خاص از خود به یادگار گذاشته است. مقاله پیش رو یکی از آثار او در زمینه زبان و ادبیات گورانی است که به فارسی برگردانده می شود. به دلایلی از جمله اینکه نگارنده زبانور بومی این زبان نبوده است، ضرورت ایجاب می نمود این اثر افزون بر ترجمه، نقد و تصحیح نیز بشود که مترجم این کار را انجام داده است. ترجمه، نقد و تصحیح این اثر می تواند گامی در راستای شناخت هرچه بیشتر و بهتر زبان و ادبیات گورانی و جایگاه آن در میان زبان ها و ادبیات های ایرانی باشد.