حالت اندوه

«اندوه» یکی از حالات مهم انسانی است که درباره آن، سخنی از حضرت رسول اکرم(ص) از طریق حضرت رضا (ع) نقل شده است. پژوهش درباره این حدیث از این جنبه اهمیت می یابد که در خصوص نقل آن در منابع روایی شیعه اشکالاتی مطرح شده است. در این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی و بر پایه منابع کتابخانه ای، پس از بررسی متن و سند حدیث و تبیین واژه ها، احتمالات گوناگون در مدلول آن ارزیابی شده است. دستاورد این تحقیق، آن است که در مصادر اهل سنت، روایتی به صورت «تَعَوّذُوا بِاللّهِ مِن جُبِّ الحُزنِ» نقل و ادامه ای نیز برای آن ذکر شده است، اما در منابع روایی امامیه، جمله «تَعَوّذُوا بِاللّهِ مِن حُبِّ الحُزنِ» بدون ذیل، روایت شده است. سلسله سند این دو روایت در منابع اهل سنت و امامیه متفاوت است و صرف شباهت این دو جمله دلیل بر راه پیدا کردن این روایت از منابع روایی اهل سنت به تراث شیعی و وقوع تصحیف در آن نیست. اما سند هر دو روایت منقول در مصادر شیعی و اهل سنت ضعیف است. برای روایت منقول در منابع شیعی، حداقل دو تفسیر معقول می توان ذکر کرد: 1. عشق به افسردگی و اندوهِ بی هدف خطری بزرگ دارد؛ 2. عشق به معنای خاص آن، از جنس اندوه است و باید از آن به خدا پناه برد. بنابراین اشکال واردشده مبنی بر فقدان معنای صحیح برای این روایتِ منقول در مصادر روایی شیعه، ناتمام است.