اصول بنیادین رسانه اسلامی

پارادایم رسانه ای جدید متاثر از غلبه رسانه های اجتماعی، نقش منحصر به فردی در شکل دهی ابعاد مختلف جامعه ایرانی دارد. در این میان رسانه صداوسیما نیازمند بازنگری در وضعیت خود و چارچوب بینشی و عقیدتی حاکم بر خود متناسب با این پارادایم رسانه ای است. پدیداری وضعیت جدید برای صداوسیما و مولفه های اسلامی بودن آن در دنیای امروز کاملاً طبیعی به نظر می رسد و فهم این مسئله عامل رشد و تعالی این رسانه خواهد بود. پژوهش پیش رو به منظور درک این وضعیت و شرایط از نظریه زمینه ای و رهیافت گلیزری (پدیدارشونده) استفاده کرده و به بررسی اسناد و مدارک و نیز دیدگاه های کارشناسان و صاحبنظران حوزه رسانه دینی پرداخته است. یافته های تحقیق به مقوله ها، انگاره ها، اصول بنیادین و عناصر ذاتی صداوسیمای اسلامی می پردازد. مقوله ها شامل «مولفه های دین اسلام» از جمله فطری بودن؛ «نسبت رسانه و دین» با تاکید بر قدرت رسانه؛ و «تلویزیون دینی» با تاکید بر پیوند آن با زیست روزمره می شوند. همچنین صداوسیمای اسلامی شامل انگاره های فرایندی؛ محتوایی؛ ساختاری (سازمانی)؛ زمینه ای (حکمرانی)؛ نهادی (فراصداوسیمایی)؛ و مخاطب (محور) می شود. علاوه بر این، اصول بنیادین پدیدارشده برای صداوسیمای اسلامی شامل پذیرش و بازتعریف مفاهیم جدیدی از دین، رسانه و مخاطب است. این در حالی است که از جمله عناصر ذاتی صداوسیمای اسلامی می توان به مصلحانه و همدلانه بودن برنامه ها و نیز ضرورت سیطره عقلانیت اشاره کرد. از جمله نتایج این پژوهش، لزوم عبور از دیدگاه های رایج درباره نسبت رسانه و دین و حرکت به سمت «پیوند آئینی» این دو با یکدیگر است. آئینی بودن سازوکارهای همدلانه رسانه را در اولویت قرار می دهد، مسئله ای که ضرورت اجتناب ناپذیر حیات صداوسیما در پارادایم جدید رسانه ای است.