حمل ونقل پاک

امروزه صاحب نظران در عرصه محیط زیست شهری از کارشناسان جنگل داری شهری و فضای سبز گرفته تا معماران منظر و محیط زیست هر کدام سعی خود را بر این نهاده اند تا با ارائه راهکارهای جدید، میزان فضاهای سبز شهری را افزایش داده و در جهت واردکردن فضای سبز به شهرها، به عنوان بخش جاندار محیط شهری، بهترین راه حل ها را ارائه دهند. در این میان، سبزراه ها علاوه بر تأمین نیاز شهرها به فضای سبز می توانند در عرصه حمل ونقل پاک شهری ایفای نقش کنند. در این پژوهش سعی شده جهت چگونگی برنامه ریزی سبزراه های شهری بر اساس فرمول جاذبه کالیبره شده و به کمک روش تحلیلی سلسله مراتبی AHP و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) راهکاری ارائه شود. استفاده از این روش در منطقه یازده شهری کلان شهر مشهد منجر به پیشنهاد سبزراهی به طولی حدود ۵/۱۱ کیلومتر شد. استفاده از این روش در کلان شهرهایی که دارای قطعات طبیعی در میان بافت مصنوعی شهر نیستند و در عین حال خواهان تغییر در فرم شهر و ایجاد ارتباط و تعامل بیشتر انسان به صورت پیاده با فضای شهر هستند، مناسب و انجام پذیر است.

امروزه عوامل متعددی در زیست پذیری یک مکان تأثیر دارند که ازجمله آن ها می توان به سیستم حمل ونقل اشاره کرد. فقدان برنامه ریزی راهبردی در حوزه حمل ونقل شهری منجر به تکرار سرمایه گذاری های مشترک در بخش زیرساختی و ناهماهنگی و ناسازگاری سیستم حمل ونقل شهری شده است. هدف اصلی این پژوهش تبیین الگوی زیست پذیری حمل ونقل پاک منطقه ۸ شهر تهران با تأکید بر شاخص های دسترسی پذیری است. این پژوهش ازنظر روش انجام تحقیق، توصیفی – تحلیلی است که به دلیل کاربردپذیر بودن یافته ها در تدوین نقشه و رویکرد زیست پذیری در برنامه ریزی شهری، در هدف جنبه کاربردی است. در این تحقیق از تکنیک DEMATEL و نظرات 15 نفر از کارشناسان برای شناسایی روابط بین معیارها استفاده گردیده و از نتایج آن در تشکیل ساختار شبکه و روابط بین معیارها در مدل فرآیند تحلیل شبکه – فازی برای وزن دهی به معیارها و نرمال سازی در نرم افزار ArcGIS بهره گرفته شد. نتایج پهنه بندی الگوی زیست پذیری حمل ونقل پاک منطقه هشت شهر تهران نشان داد که محله های کرمان، دردشت و تهرانپارس به ترتیب با اختصاص ضرایب زیست پذیری حمل ونقل پاک 0.77، 0.55 و 0.52 بیشترین میزان پهنه های زیست پذیری حمل ونقل پاک را به خود اختصاص داده اند. محلات هفت حوض، فدک و مدائن هر یک به ترتیب با اختصاص ضرایب 0.48، 0.43 و 0.35 جایگاه دوم زیست پذیری حمل ونقل پاک را به خود اختصاص داده اند. ازاین رو می توان گفت که مناطق مذکور پتانسیل و قابلیت بیشتری در اجرای طرح حمل ونقل پاک را در میان سایر محلات به خود اختصاص داده اند. کمترین میزان زیست پذیری برای محله مجیدیه محاسبه شده است.

حمل ونقل مبتنی بر وسایل حمل ونقل موتوری، طیف وسیعی از پیامدهای منفی بر جوامع شهری و محیط زیست دارد که می توان به انواع آلودگی ها، حجم ترافیک سنگین و افزایش تصادفات اشاره نمود. از راهکارهای حمل ونقل شهری هماهنگ و سازگار با زیست پذیری شهری استفاده از دوچرخه در سفرهای درون شهری در کنار دیگر شیوه های حمل ونقل عمومی است. ازاین رو این پژوهش به بررسی زیست پذیری حمل ونقل پاک منطقه 8 شهر تهران پرداخته است. روش تحقیق این پژوهش توصیفی – تحلیلی است و داده ها با مطالعات کتابخانه ای و پیمایشی (تکنیک پرسش نامه و مصاحبه) جمع آوری گردید. روایی ابزار با روش تحلیل محتوایی و پایایی با استفاده از تکنیک دلفی و سطح پایایی آن با آلفای کرونباخ 0.98 به دست آمد. حجم نمونه براساس جمعیت سال 1395 منطقه با استفاده از فرمول کوکران 383 نفر به دست آمد. تجزیه وتحلیل داده ها با آزمون های تی تک نمونه و فریدمن و در نرم افزار SPSS صورت گرفت. نتایج این پژوهش نشان می دهد که وضعیت زیست پذیری منطقه 8 شهر تهران در تمامی شاخص ها به جز شاخص اقتصادی مثبت و بیشتر از مقدار 5/2 به دست آمده است که نشان از وضعیت مناسب شاخص های مدنظر در کل منطقه است. از سویی دیگر تنها در دو شاخص جذابیت و زیبایی (019/0) و دسترسی (009/0)، تفاوت معناداری در محلات منطقه 8 شهر تهران وجود دارد. نتایج وضعیت محلات در برخورداری از شاخص های زیست پذیری حمل ونقل پاک حاکی از آن است که محلات تهرانپارس، دردشت، مدائن و هفت حوض به ترتیب جایگاه اول تا چهارم برخورداری و زیست پذیری حمل ونقل پاک را به خود اختصاص داده اند. ازاین رو رفع موانع ساختاری- اقتصادی، ایجاد زیرساخت های پیش نیاز دوچرخه سواری و تبلیغات در جهت تغییر نگرش مردم منطقه نسبت به استفاده از دوچرخه در سفرهای درون شهری می تواند راهبردهای مهمی در تحقق حمل ونقل پایدار منطقه باشد.