نصر حامد أبوزید

الاسلوب هو الذی یصوغ الأعمال الأدبیه و یمنحها شخصیتها المتمیّزه . و من أهم الأهداف و الوظائف التی ترکز علیها النظریه الأسلوبیه دراستها للغه أدیب کما یمثلها إنتاجُه الأدبی، و ذلک باخضاعها لمناهج من التحلیل، بهدف الوصول إلی معاییر موضوعیه تساعد الناقد علی التفسیر من خلال ثلاثه توجهات فی التحلیل اللغوی للنص. واحد من تلک التوجهات هو التوجه الاحصائی الذی یسعی الی رصد درجه تکرار ظاهره لغویه معیّنه فی أسلوب شخص معیّن رصداً علمیّاً دقیقاً، ینأی عن الملاحظه العابره، و یرفض تجزئه الإحساس الصادر عن إلتقاط الظواهر. فی تقصی النظریه الأسلوبیه نحاول دراسه تطبیق علم الإحصاء، و إستخدام الجداول الإحصائیه و الأرقام، و هی المهام التی سهلتها الحاسبات الإلکترونیه الحدیثه. و الغرض من ذلک هو إستعمال أحد الطرق الإحصائیه (طریقه جونسون) فی کتابات ثلاثه من مفکری العرب: نصر حامد أبوزید ، رضوان جودت زیاده و علی حرب .

نصر حامد ابو زید در فرایند فهم متن معتقد به تاریخمندی است. تاریخمندی وی به دو بخش تاریخمندی متن و تاریخمندی فهم تقسیم شده است. تاریخمندی متن به این معناست که متن قرآن در بستر بافت تاریخی اجتماعی دوره جاهلی و در طی 23 سال تشکیل یافته است و تاریخمندی فهم به افق معنایی دریافت کننده متن مربوط است و معنا را حاصل آن افق می داند. یکی از پیامدهای تاریخمندی مخاطب محوری و عدم قصدیت مؤلف است، درحالی که «وجه» یکی از مهم ترین عناصر فرانقش بینافردی در دستور نظام مند هالیدی است که کارکرد گفتمانی مهمی در بیان قصد مؤلف و قطعیت آن می باشد. برای بررسی نگرش گوینده می بایست عناصر وجه که مهم ترین آنها فاعل و عنصر خود ایستا است، توجه کرد. سوره انفال یکی از مهم ترین سوره هایی است که واقعه تاریخی اولین جنگ اسلام (جنگ بدر) را بازگویی می کند. پژوهش مورد نظر سعی دارد بر این سؤال پاسخ دهد: چگونه می توان در سوره انفال باتکیه بر ساخت وجهی در فرانقش بینافردی به قصد مؤلف برسیم؟ روش تحقیق در این پژوهش توصیفی - تحلیلی باتکیه بر ساخت وجهی فرانقش بینافردی نقش گرای هالیدی و بیان عناصر دستوری این ساخت است. مهم ترین نتایج این پژوهش آن است که عناصر زیر مجموعه وجه یعنی فاعل و عنصر خود ایستا که شامل زمان داری و نوع وجه است، می تواند بیانگر قطعیت مؤلف در بیان گزاره های اتفاق افتاده در این جنگ باشد. بسامد بالای فعل ماضی و وجه اخباری در انفال بیانگر این است که مؤلف متن با قاطعیت و اطمینان بیشتری در مورد حادثه سخن می گوید؛ بنابراین قصدیت مؤلف با کاربرد عناصر وجهی نمایان شده، درحالیکه در نگاه تاریخمند أبوزید معنای متن تابع افق معنایی خواننده است.