اثرات گردشگری

گردشگری صنعتی است که توسعه آن نیازمند شناخت و آگاهی کافی از مسائل و عوامل موثر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در هر منطقه است. بنابراین هدف از پژوهش حاضر تحلیل اثرات گردشگری بر توسعه روستای درک در استان سیستان و بلوچستان می باشد. اطلاعات و داده های پژوهش به وسیله مطالعات میدانی و مطالعات اسنادی- کتابخانه ای به دست آمده است. جامعه آماری تحقیق 51 نفر از روستاییان می باشند. تجزیه و تحلیل یافته ها با استفاده از نرم افزار spss و به کارگیری آزمون تی تک نمونه ای انجام گرفته است. نتایج نشان می دهد، در شاخص اثرات اقتصادی گردشگری سطح معناداری هر یک از گویه از 0.05 کمتر بوده است که این نشان می دهد تمامی متغیرهای شاخص اقتصادی اثرات معناداری بر گردشگری دارند به جز متغیر افزایش قدرت خرید و ارتقای سطح زندگی. در میان متغیرهای شاخص اجتماعی و فرهنگی گردشگری، تمامی متغیرها دارای سطح معناداری می باشند. در شاخص اثرات زیست محیطی گردشگری به جز شاخص های حفظ محیط زیست گیاهی، آلودگی های صوتی، آلودگی هوا و ... بهبود وضعیت معابر داخلی بقیه متغیرها از سطح معناداری برخوردار می باشند.

روش تحقیق پیمایشی و ابزارهای گردآوری اطلاعات پرسشنامه و مصاحبه عمیق است. تعیین جامعه نمونه براساس دسته بندی ذینفعان است. برای گردشگران و جامعه محلی از روش کوکران استفاده شده و مصاحبه به صورت نامنظم با بنگاه های کسب و کار و ادارات محلی در مقصد اورامان تخت انجام گرفته است. پایایی و روایی پرسشنامه محقق ساخته براساس نظر اساتید و آلفای کرونباخ سنجیده شده ودر تحلیل داده ها از نرم افزار spss استفاده شده است. سؤالات مصاحبه نیز براساس نظرات اساتید و در قالب مصاحبه آزاد انجام پذیرفته است. داده های جمع آوری شده ابتدا براساس تئوری ذینفعان و دسته بندی گروه های چهارگانه مورد تحلیل و ضمن شناسایی ذینفعان، ویژگی های هرکدام مشخص و مبتنی بریافته های حاصل از تئوری ذینفعان، فرضیه های تحقیق براساس اینکه کدام گروه دارای چه ویژگی هایی هستند، مورد سنجش قرار گرفتند. در اورامان تخت تعادل نسبی میان ویژگی های قدرت، مشروعیت و ضرورت وجود دارد. نتایج بخش کمی با استفاده از آزمون فرضیه ها نشان داد که رابطه بین متغیرهای قدرت، مشروعیت و ضرورت و ادراک ذینفعان از اثرات گردشگری (متغیروابسته) برای مردم محلی و گردشگران اورامان تخت تأیید شد، اما رابطه بین متغیر قدرت و ادراک ذینفعان از اثرات گردشگری در جامعه نمونه گردشگران اورامان تخت تأیید نشد. در بخش تحلیل مصاحبه ها نیز تمام رابطه ها برای دو جامعه نمونه بنگاه های کسب و کار و ادارات دولتی در اورامان تخت در رابطه با اثرات گردشگری تأیید گردید.

گردشگری طی چند دهه گذشته یکی از اصلی ترین و در عین حال مباحثه انگیزترین مفاهیم توسعه روستایی محسوب می گردد زیرا با استفاده از ظرفیت های طبیعی و فرهنگی موجود در نواحی روستایی می تواند نقش مهمی در تجدید حیات روستا، ایجاد اشتغال و درآمد برای روستاییان، حفاظت از میراث طبیعی، تاریخی و فرهنگی و در نهایت توسعه یکپارچه و پایدار روستایی داشته باشد. از آنجا که گردشگری برای جامعه میزبان قبل از هر چیز مسئله ای اقتصادی است، آگاهی از دیدگاه جامعه میزبان به عنوان عرضه کننده محصول گردشگری حائز اهمیت فراوان است. تحقیق حاضر با هدف بررسی اثرات گردشگری بر توسعه روستایی از دیدگاه ساکنین انجام گردید. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی بوده است. پرسشنامه جامعه میزبان به کمک 190 سرپرست خانوار در 6 روستای گردشگر پذیر بخش ماهان تکمیل گردید. آلفای کرونباخ 0.71 حاکی از پایایی مطلوب پرسشنامه است. همچنین نرمال بودن متغیرهای مورد بررسی با استفاده از کولموگروف اسمیرونوف مورد تائید قرار گرفت (Z=1.21). جهت تحلیل داده های حاصل از پرسشنامه در نرم افزار SPSS از آزمون های تی تک نمونه ای و کروسکال والیس استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که از نظر جامعه میزبان اثرات گردشگری بر توسعه روستایی سکونتگاههای روستایی بخش ماهان کرمان با 74.18 بالاتر از میانگین مفروض 66 است با این حال ارزیابی روستائیان در مورد اثرات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی گردشگری بر روستاهای مورد بررسی متفاوت است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که اگر چه روستاهای بخش ماهان کرمان از قابلیت بالایی در زمینه جذب گردشگر برخوردارند اما تقویت زیرساخت های مورد نیاز در گسترش جریان گردشگری روستایی بخش ماهان ضروری است.

امروزه گردشگری به عنوان یکی از مه م ترین صنعت های اقتصادی در سرتاسر دنیا شناخته می شود که رشد و گسترش آن اثرات بسیار زیادی بر جامعه محلی می گذارد. این پژوهش با هدف بررسی اثرات اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیرساختی گردشگری بر جامعه میزبان از نگاه مسئولان و مردم محلی در روستاهای شهرستان پلدختر انجام شده است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از حیث ماهیت و روش انجام کار توصیفی- تحلیلی است که به دو روش مطالعه کتابخان ه ای و پیمایشی میدانی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را دو گروه مسئولین و مردم محلی تشکیل داده اند. در گروه اول تعداد 30 نفر از مسولین شهرستان و مسئولین روستاهای مورد مطالعه با استفاده از فرمول کوکران به عنوان حجم نمونه انتخاب گردید. همچنین در گروه مردم محلی براساس سرشماری سال 1395 جمعیت سه روستای افرینه، پران پرویز و ولیعصر برابر با 4084 نفر بوده است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 351 نفر به عنوان حجم نمونه به صورت تصادفی طبقه بندی شده انتخاب گردید. جهت تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش از آزمون تی تک نمونه ای، آزمون دانکن و تحلیل مسیر استفاده شده است. نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داد که مهم ترین اثر گردشگری از نگاه مسئولین  بر جامعه میزبان بر بعد اقتصادی با میانگین 544/3 است ولی از نظر مردم محلی بیشترین تأثیر بر بعد کالبدی با میانگین 224/3 است. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که بعد اقتصادی با مقدار اثر کلی 734/0 بیشترین تأثیر را بر توسعه روستایی جامعه میزبان داشته است و بعد کالبدی با مقدار اثر کلی 321/0 کم ترین تأثیر را داشته است. همچنین نتایج آزمون میزان اثرگذاری گردشگری بر ابعاد مختلف در روستاهای مورد مطالعه متفاوت بوده است.

هدف پژوهش حاضر بررسی و ارزیابی اثرات گردشگری بر تحولات روستایی بخش شاهو از توابع شهرستان روانسر است. روش تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی بوده که جهت گردآوری داده ها از مطالعات اسنادی و میدانی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه سرپرستان خانوارهای بخش مذکور (908N=) تشکیل می دهند که با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه گیری طبقه ای چندمرحله ا ی، 206 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند. ابزار جمع آوری اطلاعات میدانی پرسشنامه ای بوده، که روایی صوری آن با استفاده از نظرات اساتید دانشگاهی و کارشناسان مربوطه و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. نتایج استفاده از تکنیک تحلیل عاملی،پنج عامل را در تبین اثرات گردشگری برنواحی روستایی بخش شاهو شناسایی کرد که به ترتیب اهمیت عبارت اند از: عامل اقتصادی (35/20 درصد)، کالبدی (933/16 درصد)، اجتماعی فرهنگی(351/13 درصد)، زیست محیطی (297/13 درصد) و بهداشتی (997/10 درصد). لازم به ذکر است، پنج عامل مذکور 928/74 درصد از کل واریانس اثرات ورود گردشگران بر نواحی روستایی بخش شاهو را تبیین می کنند.

گردشگری به واسطه تأثیرات مختلفی که بر جوامع، اعم از نقاط شهری و روستایی، بر جای می گذارد، در صورت مدیریت بهینه و کارآمد می تواند زمینه های توسعه و پیشرفت جوامع میزبان را فراهم نماید و در صورت عدم مدیریت و بی توجهی، می تواند زمینه ساز بروز مسائل و چالش های متعدد اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی در مناطق میزبان باشد. هدف از پژوهش حاضر که از نوع تحقیقات کاربردی و با روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته است، بررسی و تحلیل فضایی تأثیرات گردشگری بر نواحی روستایی بخش شاهو از توابع شهرستان روانسر از دیدگاه روستاییان بخش مذکور است. جامعه آماری پژوهش را، کلیه سرپرستان خانوار واقع در 8 روستای بخش شاهو (908 نفر) تشکیل می دهند، که با استفاده از فرمول کوکران 206 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند. ابزار اصلی این پژوهش پرسش نامه ای بوده که روایی آن توسط اساتید دانشگاهی و متخصصان گردشگری و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ تأیید گردید. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات و نمایش فضایی اثرات گردشگری بر نواحی روستایی بخش شاهو به ترتیب از دو نرم افزار SPSS و GIS استفاده گردید. نتایج بررسی کلی تأثیرات گردشگری بر نواحی روستایی بخش شاهو نشان داد که گردشگری بر 3/38 درصد مناطق مورد مطالعه تأثیری در حد کم و خیلی کم، بر 1/30 درصد تأثیر در حد متوسط و بر 5/31 درصد تأثیر زیاد و بسیار زیادی داشته است.

این پژوهش به بررسی نقش سرمایه اجتماعی بر مشارکت در توسعه گردشگری پایدار با نقش میانجی اثرات اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی درک شده به وسیله جامعه میزبان در شهر سرعین انجام شده است. این پژوهش از نوع کاربردی و از نظر روش پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی مبتنی بر پرسشنامه می باشد. نمونه آماری به دست آمده با استفاده از فرمول کوکران تعداد 385 نفر از ساکنین شهر سرعین و روش نمونه گیری از نوع تصادفی در دسترس می باشد. تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیات با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی و مدل سازی معادلات ساختاری و با بهره گیری از نرم افزارهای SPSS و SMARTPLS انجام شده است. نتایج تحقیق حاکی از وجود رابطه مثبت و معنادار سرمایه اجتماعی با سه متغیر اثرات اقتصادی گردشگری (0.382)، اثرات اجتماعی- فرهنگی گردشگری (0.517) و متغیر مشارکت در توسعه گردشگری پایدار (0.348) می باشد. همچنین رابطه اثرات اقتصادی درک شده بر مشارکت در توسعه گردشگری پایدار با توجه به ضریب مسیر (0.189) و مقدار t به دست آمده (2.467)، مورد تایید قرار گرفت. اما رابطه اثرات اجتماعی- فرهنگی درک شده بر مشار کت در توسعه گردشگری پایدار تایید نشد که این امر حاکی از آن است که توسعه گردشگری در حوزه اثرات اجتماعی- فرهنگی گردشگری، به گونه ای نبوده که بتواند سرمایه اجتماعی جامعه محلی سرعین را با خود همراه کند . همچنین نتایج نشان داد که سرمایه اجتماعی به صورت غیرمستقیم و با نقش میانجی اثرات اقتصادی گردشگری بر مشارکت در توسعه گردشگری پایدار تاثیر مثبت و معناداری دارد. اما رابطه سرمایه اجتماعی با نقش میانجی اثرات اجتماعی- فرهنگی گردشگری بر مشارکت در توسعه گردشگری پایدار در شهر سرعین مورد تایید قرار نگرفت.

صنعت گردشگری به عنوان یکی از صنایع خدماتی اهمیت بسیار زیادی در اقتصاد کشورها دارد. به مانند هر پدیده ی دیگری، گردشگری نیز دارای اثراتی بر جوامع است. اثرات اقتصادی یکی از مهم ترین آثار گردشگری است که می تواند تأثیرات توأمان مثبت و منفی بر مقاصد و جوامع میزبان داشته باشد. ازاین رو، بررسی اثرات اقتصادی صنعت گردشگری از اهمیت بالایی برخوردار است. بر این اساس، هدف از این پژوهش، مروری بر اثرات اقتصادی مثبت و منفی صنعت گردشگری بود. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت روش کار از نوع توصیفی-تحلیلی بود. روش گردآوری داده ها در این پژوهش نیز از نوع اسنادی-کتابخانه ای بود. نتایج پژوهش داد که صنعت گردشگری در یک منطقه می تواند به طور همزمان اثرات اقتصادی مثبت و منفی به همراه داشته باشد. به طوری که به موازات هر اثر اقتصادی مثبت در یک منطقه، می توان شاهد بروز اثرات منفی اقتصادی نیز بود و لازم است به گونه ای عمل شود که اثرات مثبت تقویت شده و تا حد امکان از بروز اثرات منفی جلوگیری شود.