فعالیت های قرآنی

فعالیت های قرآنی، مصداق امر خیر شناخته شده و نیز یکی از مهم ترین راهبردهای توسعه خیر در جامعه اند؛ زیرا بخش زیادی از قرآن توصیه به خیرخواهی و نیکوکاری است؛ ازاین رو، در این مقاله مسئله جذب مشارکت های مردمی برای فعالیت های قرآنی بررسی می شود.   در این مقاله از روش تحقیق کیفی نظریه داده بنیاد با رویکرد نظام مند اشتراوس و کوربین برای بررسی موضوع جذب مشارکت استفاده شده است. این روش دارای سه مرحله اصلی کدگذاری باز، محوری و انتخابی است که بر اساس آن، پدیده مدنظر را مدل سازی می کند.  براساس رویکرد نظام مند، شش محور پدیده مدنظر شامل شرایط علی، زمینه ای و مداخله گر، راهبردها و پیامدها و دو محور جدید ملاحظات اجرایی و اولویت ها و مصادیق شناسایی شدند.  مبنای مدل جذب مشارکت های مردمی برای فعالیت های قرآنی تسهیل گری نهادهای متولی ازطریق راه اندازی ساختار جذب مشارکت مردمی در سازمان ها و همکاری با مجمع ملی خیرین قرآنی و واحد جذب مشارکت در مؤسسات قرآنی است. این ساختار همکارانه با اجرای راهبردهای شناسایی شده بر پایه شناخت اولویت ها و نیازها در مسیر دستیابی به هدف توسعه منابع پایدار برای فعالیت های قرآنی قرار می گیرد.

این مقاله به معرفی شخصیت های مهم تفسیری حوزه علمیه قم در سده چهاردهم شمسی با هدف شناساندن چهره علمی و آثارشان و ترویج دستاوردهای تفسیری حوزه قم در سده اخیر می پردازد. پژوهش با شیوه مطالعه کتابخانه ای و روش توصیفی تاریخی انجام شده و دامنه آن محدود به افرادی است که طی صد سال اخیر تحصیلات تفسیری آنها در حوزه علمیه قم بوده یا با اقامت در این حوزه، به تدریس یا نگارش تفسیر پرداخته اند، جز پنج تن از مفسران (علامه طباطبائی، آیت الله جوادی، آیت الله مصباح، آیت الله سبحانی و آیت الله مکارم) که شخصیت و آثار هر یک از این بزرگواران در مقالات دیگری مستقلا معرفی شده است. حاصل بررسی نشان می دهد که طی سده اخیر در حوزه علیمه قم، دانشمندان فاضل زیادی در دانش تفسیر پرورش یافته و با تولید حجم گسترده ای از آثار تفسیری فاخر، کارنامه افتخارآمیزی را برای حوزه قم در سده چهاردهم رقم زده اند که می تواند برای نسل فعلی حوزه و آینده سرمشق خوبی باشد.

هدف: فعالیت های قرآنی جمهوری اسلامی ایران دوره های متفاوتی را طی کرده است. پس از تصویب منشور توسعه فرهنگ قرآنی، این فعالیت ها ساختار منسجم تری یافته و حوزه های گوناگونی برای آن تعریف شده، اما عدم توجه جدی به تحولات پرشتاپ در آینده می تواند اثرگذاری این فعالیت ها را کاهش دهد. هدف این پژوهش، شناسایی چالش های آینده این فعالیت ها و ایجاد زمینه مناسب برای چاره اندیشی در برابر آن هاست. روش: پژوهش حاضر از حیث ماهیت، توصیفی و از نظر هدف، کاربردی توسعه ای است. بر همین اساس، از طرح تحقیق آمیخته اکتشافی و شیوه های کیفی و کمی برای پیشبرد مسائل مورد نظر استفاده شده است. یافته ها:حوزه های مدیریت کلان، حکمرانی، آموزش عمومی، دین، پژوهش و آموزش عالی و نیروی انسانی به عنوان حوزه های کلان زندگی انسانی در آینده دچار تحولات شگرفی خواهند شد که این تحولات، بخش های متناظر این حوزه ها در مباحث فعالیت های قرآنی را به شدت تحت تأثیر قرار خواهد داد و چالش های پرشماری را برای آن ها رقم خواهد زد. نتیجه گیری:ناتوانی پژوهشگران علوم و معارف قرآنی در تعامل و انتقال یافته ها به جامعه علمی کشور، عدم آشنایی با مفاهیم و معارف قرآن و فقدان توانایی برای فعالیت های قرآنی در دانش آموختگان حوزوی و دانشگاهی، ناتوانی نظام تبلیغات دینی در پاسخگویی و دفاع از حقانیت قرآن، ارزش و هنجار نشدن آموزش عمومی قرآن در فرهنگ خانواده ها و فرهنگ عمومی جامعه، فقدان نظام تربیت مدیران و برنامه ریزان با اخلاص و کارآمد قرآنی و محوریت سرگرمی در فضای مجازی و غفلت از امور دینی در بخش عمده نسل جوان، از مهم ترین چالش های فعالیت های قرآنی در آینده است.  

در دهه های اخیر توجه به قرآن و برنامه ریزی فعالیت های قرآنی در جوامع اسلامی به ویژه پس از انقلاب اسلامی در ایران مورد توجه صاحب نظران و برنامه ریزان اجتماعی و فرهنگی قرار گرفته است. در این میان، توجه به نیازها و اولویت های فعالیت های قرآنی و بررسی نگرش مردم به عنوان مخاطب این فعالیت ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بر این مبنا، هدف اساسی این مقاله، بررسی مهم ترین نیازها و اولویت برنامه ها و فعالیت های قرآنی در جامعه ایران است. در این راستا، با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی، اولویت انواع فعالیت های قرآنی تبلیغی- ترویجی، آموزشی، پژوهشی، مدیریتی، اخلاقی، گروهی و هنری- ادبی بررسی گردیده و با استفاده از مقایسات زوجی، نیازها و اولویت فعالیت های قرآنی در استان های تهران، اصفهان، مازندران، کردستان، گیلان، قم و خراسان رضوی مشخص گردیده اند. در مجموع، نتایج فرآیند مقایسه زوجی معیارها، اولویت فعالیت های قرآنی را در استان های مذکور به ترتیب برابر با 14، 12، 11، 27، 20، 4 و 2 درصد نشان می دهد.