جهاد تبیین

جهاد دارای انواع متعددی است که در یک تقسیم بندی کلی می توان آن ها را ذیل دو مجموعه ی کلی جهاد سخت یا نظامی و جهاد نرم یا شناختی بررسی نمود. یکی از انواع جهاد که زیر مجموعه ی جهاد نرم بوده و از اهمیت والایی برخوردار است، «جهاد تبیین» می باشد. هدف اصلی در این جهاد، زدودن سیاه نمایی ها و وارونه سازی هایی است که دشمن تلاش دارد با نهادینه سازی آن ها، افکار و باور جامعه ی رقیب را از درک حقایق منحرف سازد. رسیدن به هدف مذکور در این جهاد همانند هر جهاد دیگری نیازمند به کارگیری یک سری الزامات راهبردی است. در این پژوهش که از نوع کاربردی می باشد، تلاش شده است با کاربست ترکیبی از روش های تحلیل مضمون و متن پژوهی و با رویکردی استقرایی به شناسایی این الزامات راهبردی مبتنی بر آموزه های نبرد نظامی در کتاب شریف نهج البلاغه پرداخته شود. از این رو منبع مورد بررسی در این پژوهش، خطبه ها، نامه ها و حکمت های مرتبط با جهاد و جنگ در نهج البلاغه می باشد. داده های مورد نیاز از راه مطالعه ی کتابخانه ای و با استفاده از ابزار فیش برداری گردآوری شده است. یافته های پژوهش حاکی از آنند که آموزه های امام علی (ع) در این کتاب شریف، از چنان جامعیتی برخوردار بوده که افزون بر جهاد سخت، در جهاد نرم و به طور خاص جهاد تبیین نیز قابل استفاده می باشند. مطابق با این آموزه ها، الزامات راهبردی «جهاد تبیین» مستخرج از آموزه های نبرد نظامی در نهج البلاغه را می توان در سه حوزه ی روحی- شخصیتی، مدیریتی و اجرایی- عملیاتی که هر یک خود مشتمل بر مولفه هایی است، مورد تحلیل و بررسی قرار داد.

جهاد تبیین، یکی از مهم ترین مفاهیم مرتبط با نظم و امنیت، نیازمند فراهم سازی مقدمات و الزامات به وسیله نهادهای مختلف، ازجمله نیروی انتظامی است. به همین دلیل، هدف پژوهش حاضر تبیین ابعاد و مؤلفه ها و الزامات فرهنگی تحقق جهاد تبیین براساس دیدگاه فرماندهان انتظامی استان کرمانشاه است. رویکرد پژوهش کیفی است و با روش تحلیل مضمون انجام شد. جامعه مورد مطالعه، کلیه فرماندهان انتظامی استان کرمانشاه بود که براساس رویکرد نمونه گیری هدفمند قضاوتی و روش معیار و با توجه به اشباع نظری، تعداد 24 نفر از آنان مورد مصاحبه قرار گرفتند و داده ها و اطلاعات از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته و عمیق جمع آوری شدند. تجزیه و تحلیل مصاحبه ها با الگوی کلایزی (1978) انجام گرفت. الزامات فرهنگی تحقق جهاد تبیین با محوریت فرماندهان انتظامی و نقش آنان در این امر، در قالب سه جدول با عناوین «شرایط و زیرساخت ها»، «اهداف و چشم انداز» و «اثرات و نتایج» در قالب 98 مضمون فرعی و 11 مضمون اصلی با عناوین «آموزش، شرایط و زیرساخت، خلاقیت و نوآوری، کیفیت (شرایط و زیرساخت ها)، روانی- جسمانی، فردی- اجتماعی، ملی و بین المللی(ابعاد)، مقاومت و پایداری، اعتماد و سرمایه اجتماعی، رشد و پیشرفت، اتحاد و انسجام (اثرات و نتایج)» طبقه بندی و شناسایی شدند. این مضامین از الزامات فرهنگی مهم تحقق جهاد تبیین هستند و تقویت آن در جامعه با تأکید بر نقش فراجا قابل انجام است.

هدف: تحقیق حاضر با هدف تبیین نقش جهاد تبیین در برنامه ریزی فرهنگی دانشگاه فرهنگیان انجام شد و ضمن بررسی نوع رابطه بین شاخصهای جهاد تبیین در توسعه برنامه های فرهنگی، وضعیت پایداری الگوی موجود دانشگاه فرهنگیان را بررسی و عوامل کلیدی برای تحقق اهداف تحقیق نیز استخراج شد. روش: برای بررسی نوع رابطه شاخصها از محیط اسمارت پی.ال.اس و برای بیان وضعیت الگوی دانشگاه و استخراج عوامل کلیدی از محیط نرم افزار میک مک بهره برده شد. یافته ها: یافته های حاصل از محیط اسمارت پی.ال.اس نشان داد که سطح معناداری شاخصها بیش از 58/2 و خود نشانگر معناداری در سطح 99/0 درصد بود. برازش صورت گرفته نیز مقدار مطلوبی را نشان داد. در وهله بعد برای بررسی الگوی جهاد تببین در برنامه های فرهنگی دانشگاههای فرهنگی تهران، 74 شاخص در پنج بعد استفاده شد که در نهایت، 10 شاخص به عنوان عوامل کلیدی استخراج شد. نتیجه گیری: نتایج تحقیق نشان داد که رابطه معناداری بین جهاد تبیین و برنامه ریزی فرهنگی در دانشگاه فرهنگیان وجود داشت؛ اما الگوی موجود در دانشگاه، وضعیت ناپایداری را نشان داد و بر این اساس، برای به تعادل رسیدن، توجه به شاخصهای کلیدی حاصل از تحقیق، ضروری شد.

هدف: دشمنان نظام اسلامی با به کارگیری ابزارهای نوین رسانه ای و تبلیغاتی به دنبال تحریف حقایق، القاء شبهات و انحراف افکار عمومی، به ویژه نسل جوان هستند. در این شرایط، رهبر معظم انقلاب اسلامی بر ضرورت "جهاد تبیین" تأکید داشته اند و آن را فریضه ای عمومی و همگانی دانسته اند. مدارس به عنوان مهم ترین نهاد تعلیم و تربیت، نقشی کلیدی در جهاد تبیین دارند. روش کار: این مقاله مروری بوده و از منابع و پیشینه تحقیقات مرتبط گردآوری شده است. نتایج: جهاد تبیین در مدارس می تواند در عرصه های مختلفی از جمله تبیین دروس، برگزاری فعالیت های فرهنگی و فوق برنامه، استفاده از ظرفیت فضای مجازی، مشارکت دانش آموزان و همکاری و هم افزایی صورت پذیرد. راهکارهای مختلفی برای اجرایی شدن جهاد تبیین در مدارس مطرح شده است که شامل تدبیر و برنامه ریزی، ظرفیت سازی و توانمندسازی، استفاده از روش های خلاقانه و نوآورانه، مشارکت دانش آموزان و همکاری و هم افزایی است.جهاد تبیین در مدارس با چالش ها و موانعی نیز روبرو است که از جمله آنها می توان به کمبود منابع و امکانات، ضعف فرهنگ مطالعه و پژوهش، تهاجم فرهنگی دشمن و عدم انسجام و هماهنگی اشاره کرد. نتیجه گیری: برای مقابله با این چالش ها، راهکارهای مختلفی از جمله تخصیص اعتبارات و منابع، ترویج فرهنگ مطالعه و پژوهش، تقویت جبهه فرهنگی انقلاب و ایجاد وحدت و همدلی وجود دارد. جهاد تبیین در مدارس، رسالتی خطیر و حیاتی است که باید با اهتمام جدی همه دست اندرکاران نظام آموزشی و پرورشی به انجام برسد.

جنگ شناختی به عنوان یکی از محورهای جنگ ترکیبی دشمنان در برابر جمهوری اسلامی ایران، مبتنی بر وارونه نمایی و تحریف واقعیت های مرتبط با ایران است. از دیدگاه مقام معظم رهبری، جهاد تبیین نسخه مقابله با این نوع جنگ است. بنابراین، سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که «چگونه می توان در برابر جنگ شناختی جهاد تبیین اثربخش انجام داد؟» با روش تحلیل محتوای کیفی و ضمن اشاره به چگونگی شکل گیری و کارکرد حاد واقعیت در جنگ شناختی، این یافته ها به دست آمد که جهاد تبیین به عنوان کوششی سخت در مسیر روشنگری، روایت گری صحیح و دقیق و حقیقت پردازی در برابر جنگ شناختی دشمنان، فریضه ای قطعی، فوری و همگانی است. برای جهاد تبیین مؤثر نیز علاوه بر اقدامات عملی و گره گشای مسئولان و نخبگان انقلابی، رسانه ها نیز باید ضمن ایجاد جریان تبیین برای رصد تحریف ها و روشنگری به هنگام، دقت در انتشار اخبار خوب و امیدبخش، تبیین ماهیت و دستاوردهای انقلاب اسلامی، به تبیین منشأ ناکارآمدی ها و ضعف های موجود در کشور، تبیین فرصت های جنگ اقتصادی، تبیین ظرفیت های انقلاب اسلامی و معتبرسازی نگاه به درون برای حل مشکلات موجود کشور و... توجه داشته باشند.