چینی بندزنی

یکی از هنرها و صنایع سنتی در معرض فراموشی، چینی بندزنی است. حفظ و جمع آوری تجربیات، دانش و فنون به کار رفته در این حرفه در جهت پاس داشت فرهنگ ایرانی ضرورت دارد. برای گردآوری اطلاعات از مطالعات میدانی و کتابخانه ای و مصاحبه با صاحب نظران و پیشکسوتان این هنر استفاده گردید و به پیشینه، شناخت و معرفی ابزارسنتی، مواد و روش تهیه و بکارگیری آن ها در مرمت ظروف چینی و سفالی پرداخته شد. مراحل مرمت این ظروف شامل بازچینی قطعات شکسته، سوراخ کاری، بست زدن، چسب زدن و مراحل تکمیلی ترک بندی و استحکامبخشی مضاعف می باشد. انواع چسب های سنتی طبیعی، گیاهی و حیوانی و همچنین آهک جهت تهیه بعضی از چسب ها، به دلیل مقاوم بودن در برابر رطوبت و آب بندی ، در این هنر مورد استفاده قرار می گیرند. اهمیت مطالعه این حرفه ها و فنون و مواد و مصالح به کار رفته بدین جهت است که بازشناسی و حفاظت از صنایع سنتی، حفاظت از اخلاق و سنت های زیست اصیل ایرانی را در پی دارد و می تواند پشتوانه حفاظت از آثار فرهنگی باشد. حفاظت از میراث فرهنگی منحصر به آثار معماری و میراث ملموس نیست و باید برای حفظ جامعیت آن همه اجزائی که در شکل گیری این فرهنگ نقش دارند، مورد توجه قرار گیرند.

هدف از پژوهش حاضر ضمن بازشناسی چینی بندزنی ایران و کینتسوگی ژاپن و بررسی وجوه افتراق و اشتراک میان آن ها، شناخت اندیشه های فرهنگی مؤثر بر شکل گیری و بقای این فنون در ایران و ژاپن است. نوشتار بر اساس هدف کاربردی و از نوع کیفی به شمار می آید. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی و تطبیقی بوده و گردآوری داده ها بر مبنای مطالعات کتابخانه ای، مصاحبه و مشاهدات میدانی صورت گرفته است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که چینی بندزنی و کینتسوگی در مواردی همچون فرم و بخشی از تکنیک های اجرایی، تأثیرپذیری از مفاهیم و عقاید دینی، باورها، عقاید سنتی و اندیشه های فلسفی از رویکردی مشابه برخوردارند. وجوه افتراق این هنرها نیز در زمینه های اجرایی همچون مواد و نحوه اتصال قطعات شکسته و نیز جنبه های زیباشناسانه این تکنیک ها قابل پی جویی است. ضمن آن که کینتسوگی و چینی بندزنی در زمینه تأثیرپذیری های فکری و فرهنگی نیز از تفاوت هایی قابل توجه برخوردارند که همین امر اصلی ترین عامل وضعیت کنونی بقای این هنرهاست. چنان که برقراری و حفظ پیوند نسل ها با فرهنگ اصیل و اندیشه های فلسفی در ژاپن موجب ارتقا و توسعه کینتسوگی در ژاپن و دیگر نقاط جهان شده و در مقابل اعتقاد به بدیُمنی و ترویج فرهنگ نامناسب دانستن کاربرد ظروف بندزده در میان ایرانیان ضمن انفصال از سنت های فرهنگی گذشتگان و هجوم مدرنیته و مصرف گرایی، چینی بندزنی ایران را در معرض خاموشی کامل قرار داده است. این در حالی است که هر دو این فنون ضمن برخورداری از وجوه کاربردی، تأکیدی بر لزوم توجه به ارزش ها، حرف و هنرهای سنتی در قالب میراث فرهنگی ناملموس به شمار می آیند.