حق پخش تلویزیونی

مقاله حاضر به تحلیل مبانی و مفاهیم حق پخش رویدادهای ورزشی پرداخته است. از لحاظ حقوقی قرارداد پخش ورزشی، برای باشگاه و نهادهای ذینفع در یک ورزش این حق را ایجاد می کند که در قبال پخش برنامه ورزشی آن ها در رادیو و تلویزیون به صورت زنده، حق پخش دریافت نماید. یافته های تحقیق حاکیست که در ایران حق پخش منحصراً در اختیار صدا و سیما می باشد؛ لذا حق پخش رویدادهای ورزشی توسط صدا و سیما در مقابل پخش مسابقات ورزشی به سازمان لیگ های ورزشی پرداخت می گردد. میزان حق پخش مسابقات ورزشی به سازمان لیگ بر اساس بررسی های دقیق کارشناسی با توجه به عواملی نظیر میزان مسابقات و تعداد دفعات پخش مسابقات، میزان بیننده ها، سود ناشی از پخش و تبلیغات بازرگانی در هنگام پخش مسابقات محاسبه می گردد. طبق اصل چهل و چهار قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، پخش رادیو و تلویزیونی در انحصار بخش دولتی قرار دارد، به عبارت دیگر، در ایران بخش خصوصی مجاز به فعالیت پخش رادیو تلویزیونی نیست. برای حل این مشکل با نگاهی به کشورهای دیگر می توان پخش تلویزیونی را در قالب مالکیت معنوی به عنوان یک حق به رسمیت شناخت. زیرا ورزش نیز مانند دیگر حوزه ها و صنایع محصول و خدماتی تولید می کند که همانند صنایع دیگر دارای محصول و کالایی است که ممکن است مبتنی بر مهارت، فکر و چه بسا شهرت باشد.

هدف: مهمترین منبع درآمدزایی صنعت فوتبال در جهان، حق پخش تلویزیونی می باشد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی حق پخش تلویزیونی در صنعت فوتبال ایران است.روش شناسی: این پژوهش دارای رویکردی کیفی بوده و از روش نظریه داده بنیاد به عنوان روش تحقیق استفاده شده است. روش گردآوری داده ها، مطالعه اسناد بالادستی و مصاحبه های عمیق و باز با 31 نفر از نخبگان آگاه از موضوع مورد بحث است. روایی این پژوهش توسط مصاحبه شوندگان و سپس اساتید متخصص مورد بررسی و تأیید گردید. پایایی نیز با استفاده از روش مطالعه حسابرسی فرآیند نتایج 89% به دست آمد. برای تحلیل داده ها از روش مقایسه مداوم در طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شده است.یافته ها: تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که عوامل محیطی، عوامل اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، عوامل ساختاری فوتبال، عوامل مؤثّر مدیریتی(دولتی)، عوامل رفتاری و معنایی، عوامل حقوقی و قانونی و تدوین و استقرار الگوی فروش حق پخش تلویزیونی هفت مؤلفه مؤثّر در فروش حق پخش تلویزیونی می باشند.نتیجه گیری: بررسی ها نشان داد که ادامه امتناع صدا و سیما از پرداخت حقِ پخش تلویزیونی باعث  ورشکستگی مالی صنعت فوتبال خواهد شد. همچنین تأسیس شبکه های تلویزیونی خصوصی و تشکیل کمیته چانه زنی با دولت، مجلس و سازمان صدا و سیما برای توسعه پایدار مالی صنعت فوتبال کشور لازم به نظر می رسد.