جریان های شکافنده سازمانی

جریان های شکافنده سازمانی، پدیده ای است که در مدیریت دولتی اپیدمی شده و ارکان تمامی سازمان های دولتی را تحت تأثیر خود قرار می دهد، اما رفتار مدیران سازمان ها می تواند در تعدیل این پدیده مؤثر باشد. بنابراین، باتوجه به اهمیت رفتار مدیران در کنترل جریان های شکافنده سازمانی، این پژوهش با هدف طراحی مدل رفتار حرفه ای مدیران در مواجهه با جریان های شکافنده سازمانی در دانشگاه پیام نور انجام شد. در این پژوهش با بررسی جامع پیشینه و ادبیات تحقیق و همچنین استفاده از نظر متخصصان، هفت دسته متغیر مؤثر بر رفتار مدیران شناسایی شد. سپس با استفاده از فن مدل سازی ساختاری تفسیری (ISM) و با ابزار پرسشنامه، متغیرها در پنج سطح طبقه بندی شدند. درادامه، پس از مشخص شدن سطوح هریک از عوامل و همچنین با درنظرگرفتن ماتریس در دسترس پذیری نهایی، مدل نهایی ساختار تفسیری ترسیم شد. براساس نتایج این تحقیق مشخص شد؛ متغیرهای اخلاق و تخصص مدیر و متغیر محیط سازمان از عواملی هستند که بیشترین تأثیرگذاری را در رفتار حرفه ای مدیران در مواجهه با جریان های شکافنده سازمانی دارند.  

این پژوهش با استعاره از پدیده طبیعی برای محیط سازمان ها و با هدف دستیابی به جنبه های نهفته و درک بهتر از نحوه تأثیر عوامل محیطی بر سازمان های دولتی اجرا شده است. روش تحقیق کیفی است و برای شناسایی عوامل مؤثر بر جریان های شکافنده سازمانی از استراتژی نظریه پردازی داده بنیاد استفاده می شود. در اجرای این پژوهش، نخست پدیده طبیعی جریان های شکافنده دریایی تشریح شده و به منظور اکتشاف مؤلفه های مؤثر، داده ها از طریق مصاحبه با 15 نفر از اعضای هیئت علمی، خبرگان و مدیران اجرایی گردآوری شدند؛ سپس فرایند کدگذاری باز، محوری و گزینشی مؤلفه ها صورت پذیرفت و مؤلفه های الگو دسته بندی شدند. الگوی نهایی عوامل مؤثر بر جریان های شکافنده سازمانی در قالب مقوله های شرایط علّی، بستر و  مداخله گر، پیکربندی شدند. بر اساس یافته های پژوهش، جریان های شکافنده سازمانی سبب جوّ بی ثبات، انتشار شایعات، عدم پیگیری، سردرگمی و سوءاستفاده می شوند. شناسایی شرایط علّی نتایج نشان داد این عوامل در بستر ضعف ساختار و ضعف فرایندهای سازمان سبب جریان های شکافنده سازمانی می شوند. علاوه بر این، عملکرد مدیران و رفتار کارکنان به عنوان متغیرهای مداخله گر در این امر شناسایی شدند

جریان های شکافنده سازمانی عواملی خارج از کنترل سازمان هستند که تغییر و تحول، ادغام و تملک و تعارض و تناقض را در سازمان ایجاد می کند. نیاز فزاینده به درک اینکه سازمان ها چگونه می توانند بحران ها را مدیریت کنند مدیریت بحران را به تاب آوری مرتبط می کند. پژوهش حاضر باهدف ارائه الگوی تاب آوری سازمانی در مواجهه با بحران و جریان های شکافنده سازمانی انجام پذیرفته که از نظر هدف کاربردی، از نظر رویکرد استقرایی و از نگاه نوع داده ها کیفی است. منابع اطلاعاتی پژوهش را مقاله های منتشرشده در زمینه جریان های شکافنده سازمانی، مدیریت بحران و تاب آوری سازمانی تشکیل می دهند و با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، درنهایت 53 مقاله وارد فرایند تحلیل شده است. تجزیه وتحلیل داده های کیفی با استفاده از روش تحلیل مضمون و کدگذاری با استفاده از نرم افزار Atlas.ti 9 انجام شد که درنهایت 702 کد کشف و پس از تلفیق و تلخیص، 61 مضمون پایه، 14 مضمون سازنده و 3 مضمون فراگیر مشخص گردید. دسته اول مضمون های فراگیر، جریان های شکافنده سازمانی است شامل: افزایش ظرفیت و سازگاری سازمان با تغییرات بحرانی، تمهیدات و برنامه های لازم برای پاسخگویی به اختلالات و بحران های ناگهانی و .... دسته دوم مضمون های فراگیر مرتبط با مدیریت بحران شامل: ضرورت تصمیم گیری و عمل سریع در بحران ها در اندیشه طراحان و عوامل درگیر، هماهنگ سازی آگاهانه مجموعه تلاش ها برای مقابله با جریان های مختل کننده ناگهانی و ... و دسته سوم مضمون های فراگیر، تاب آوری سازمانی شامل: پایش و پیش بینی تغییرات باهدف توسعه برنامه های پاسخگویی و....