روش بهترین- بدترین فازی

صنعت پرورش مرغ گوشتی یکی از زیربخش های مهم کشاورزی کشور است که جایگاه ویژه ای در تولید و اشتغال بخش کشاورزی دارد. با توجه به اینکه بهره وری نقش مهمی در فعالیت اقتصادی دارد، تعیین عوامل مؤثر بر بهره وری از اهمیت خاصی برخوردار است. بنابراین، در تحقیق حاضر ابتدا مهم ترین شاخص های مؤثر بر بهره وری عوامل تولید در صنعت مرغ گوشتی با استفاده از نظرات خبرگان شناسایی و سپس با به کارگیری روش بهترین- بدترین فازی این شاخص ها وزن دهی و رتبه بندی شد. 260 پرسش نامه میان واحدهای تولید مرغ گوشتی استان آذربایجان غربی در بهار 1396 به صورت نمونه گیری در دسترس توزیع شد و پس از گردآوری، تحلیل داده ها بر روی 209 پرسش نامه قابل استفاده صورت پذیرفت. نتایج نشان داد که در مجموع، 21 شاخص بر بهره وری عوامل تولید در صنعت مرغ گوشتی مؤثرند که در 4 گروه اصلی شاخص های نیروی انسانی، هزینه، سرمایه و مواد جای دارند. مهم ترین شاخص شناسایی شده قیمت فروش مرغ زنده و پس از آن، مدت زمان پرورش است. شناسایی این شاخص ها موجب تدوین راهکارهای موثرتر برای بهبود بهره وری می شود.

در برخی از موارد با توجه به ابهام ناشی از قضاوت های کیفی، کثرت معیارهای تصمیم و درنتیجه افزایش محاسبات، محققین با روش های مختلف اقدام به حذف تعدادی از معیارها بر اساس نظرات کارفرما می نمایند. درصورتی که ممکن است در شرایط واقعی حذف برخی از معیارهای به ظاهر کم اهمیت، درنهایت به نتایج ضعیف در انتخاب بهترین گزینه منجر گردد. این مقاله درصدد است، ضمن رفع این کاستی ها، یک رویکرد ترکیبی جدید جهت افزایش دقت در محاسبات و کاهش مقایسات زوجی برای تعیین اوزان بهینه معیارهای تصمیم ارائه نماید. ازاین رو، ابتدا معیارهای تصمیم بر اساس تلفیق نظرات تصمیم گیرنده و روش آنتروپی شانون امتیازدهی و با روش K-means خوشه بندی می شوند. سپس، فرآیند وزن دهی معیارهای هر خوشه به صورت مجزا با روش بهترین- بدترین فازی انجام می گیرد. به منظور اطمینان از صحت نتایج، چند مثال عددی نیز ارائه شده است. نتایج نشان می دهد که رویکرد ترکیبی پیشنهادی علاوه بر جلوگیری از حذف برخی از معیارهای تصمیم، منجر به افزایش دقت در محاسبات و کاهش مقایسات زوجی بین معیارها نسبت به روش بهترین- بدترین می شود. به عبارت دیگر، نتایج این رویکرد ضمن نیاز به داده های مقایسه ای کمتر، جواب های قابل اطمینان تری را نیز در اختیار تصمیم گیرنده قرار می دهد.