فناوری نانو

حکمرانی فناوری در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است و محققان از آن برای تببین و توصیف توسعه فناوری استفاده کرده اند. هدف پژوهش حاضر تبیین حکمرانی نانو فناوری در ایران است. برای این منظور، تبیین نحوه مشارکت در حکمرانی فناوری نانو؛ تبیین سازوکار (نحوه) اداره حکمرانی فناوری نانووتبیین کارکرد های هدف در حکمرانی نانو مورد تبیین قرار گرفته است. این تحقیق از منظر رویکرد تحقیق قیاسی، ازلحاظ هدف کاربردی و ازلحاظ استراتژی یک پژوهش مطالعه تک موردی جزءنگر است. در این پژوهش برای جمع آوری داده از گزار ش های عملکرد، اسناد سیاستی، مصاحبه نیمه ساختاریافته، پرسشنامه و مشاهده مستقیم استفاده شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از تحلیل روند، تحلیل محتوا و آمار توصیفی استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که ترتیبات حکمرانی نانو فناوری در ایران عمدتاً در «سطح ملی» و با سبک مشارکت «حاکمیت مطلق دولت» و «کورپوریسم» صورت پذیرفته است. همچنین در بیش از پنجاه درصد موارد از مکانیسم «مبتنی بر بازار» استفاده کرده، تمایل به «تمرکز در قدرت» داشته و در بیش از هفتاد درصد موارد از رویکرد «منعطف در اجرا» برخوردار بوده است. همچنین ترتیباتی که «ضمانت اجرایی» داشته اند، سهم کمتری را به نسبت ترتیبات بدون ضمانت اجرا به خود اختصاص داده اند و کارکرد های «مقبولیت بخشی» و «تأمین و تسهیل منابع» سهم بیشتری را نسبت به سایر کارکرد ها در تأثیرپذیری از ترتیبات حکمرانی این حوزه داشته است.نتایج این تحقیق باعث خواهد شد ضمن اینکه درک بهتری از چگونگی حکمرانی فناوری نانو در ایران حاصل شود و همچنین در توسعه سایر فناوری ها مورداستفاده قرار بگیرد.

یکی از راه های بهینه سازی فعالیت های ورزشی، استفاده از فناوری نانو است. نانوذرات نقره و نانواکسید روی تأثیرات ارزشمندی در بهبود عملکرد ورزشی ورزشکاران دارند. هدف از تحقیق حاضر، بررسی تأثیر لباس های حاوی نانوذرات نقره و نانواکسید روی بر پاسخ های فیزیولوژیکی و عملکرد ورزشی ورزشکاران زن بود. جامعه آماری تحقیق، زنان فعال در ورزش های همگانی شهر ماکو بود. حجم نمونه، با روش تصادفی و به تعداد 10 نفر از ورزشکاران زن (با میانگین سنی 9/25، میانگین وزنی 60 کیلوگرم و شاخص توده بدنی 49/25) انتخاب شد. تأثیر تیمارها (فعالیت ورزشی با و بدون لباس های نانو) بر میزان استقامت، میزان جذب رطوبت، میزان باکتری زدایی، میزان فشار خون سیستولی و دیاستولی و تعداد ضربان قلب ورزشکاران بررسی شد. نتایج نشان داد که استفاده از لباس های حاوی نانوذرات نقره و نانواکسید روی باعث افزایش استقامت آنها می شود. این لباس ها منجر به افزایش باکتری زدایی در آنها می گردد. لباس های حاوی این نانوذرات در کاهش فشار خون آنها مؤثر بود. بین ورزشکاران زن از نظر تعداد ضربان قلب بعد از تمرین اختلاف معنا دار بود و این لباس ها در کاهش تعداد ضربان قلب آنها تأثیر داشت. همچنین باعث بهبود جذب رطوبت ورزشکاران زن شد. به طورکلی، لباس های حاوی نانوذرات نقره و نانواکسید روی بر کاهش پاسخ های فیزیولوژیکی و عملکرد ورزشی ورزشکاران زن تأثیر دارد.

پس از گذشت بیش از دو دهه از راه اندازی دوره های تحصیلات تکمیلی فناوری نانو در کشور، تاکنون ارزشیابی جامعی از وضعیت این دوره ها انجام نشده است. به علت پراکندگی شدید مراکز سیاست گذار علم و فناوری ایران، در سال های اخیر هریک از آن ها تلاش کرده اند نظام های ارزشیابی خاص خود را طراحی و پیاده سازی نمایند ولی مقیاس دانشگاهی در ارزشیابی تاکنون موردتوجه قرار نگرفته است. هدف این پژوهش، ارزشیابی دوره های تحصیلات تکمیلی فناوری نانو در ایران بود. برای این منظور، در گام اول با تحلیل محتوای منابع موجود و با مصاحبه با 8 نفر از مطلعان کلیدی، مدل ارزشیابی دوره های تحصیلات تکمیلی نانو در ایران طراحی شد و در گام دوم با مصاحبه 11 نفر از خبرگان حوزه نانو، وضعیت دوره های تحصیلات تکمیلی نانو در ایران مورد ارزشیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد رشد جریان علم و تحقیقات نانو در کشور و نهادسازی های سه گانه ستاد نانو در زیست بوم آموزش این فناوری در کشور از مهم ترین نقاط قوت این دوره ها هستند. همچنین ضعف در دسترسی به تجهیزات آزمایشگاهی به روز، ضعف در تخصص میان رشتگی اساتید، ضعف برنامه درسی دوره ها در توجه به ملاحظات ایمنی، اخلاق و سلامت نانو، ضعف در تعریف پروژه های همکاری بین المللی آموزش دانشگاهی، عدم ارزشیابی و اخذ بازخورد از نتایج فعالیت های صورت گرفته در دوره های تحصیلات تکمیلی نانو و موازی کاری در فعالیت های آموزشی دانشگاه های مختلف از مهم ترین نقاط ضعف دوره ها می باشند.

در چشم انداز بیست ساله کشور جمهوری اسلامی ایران کشوری توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه، با هویت اسلامی و انقلابی، الهام بخش در جهان اسلام تصویر شده است. بررسی وضعیت فناوری نانو در ایران نشان می دهد این نوفناوری به نسبت دیگر فناوری ها و نوفناوری ها در حوزه های علمی، اقتصادی و ترویجی، رشد قابل ملاحظه و «پایداری» داشته و اینک ایران در میان چند کشور اصلی برترِ نانوفناور در جهان قرارگرفته است. یکی از عاملیت های اصلی این توسعه «ستاد ویژه فناوری نانو» و دبیرخانه فعال آن بوده و از این رو مطالعه زمینه ها و فرایندهای سیاستی، اجتماعی و سازمانی منجر به این رشد پایدار می تواند بصیرت هایی برای توسعه ی دیگر فناوری ها و نوفناوری ها در کشور فراهم کند. پژوهش حاضر با گردآوری، مقوله سازی و مفهوم پردازی تجربیات سازمانی پانزده ساله (۱۳۸۰- ۱۳۹۵) دبیرخانه این ستاد تلاش کرده الگویی از نقش سرمایه های نامشهود در شکل گیری موفقیت سازمانی این دبیرخانه و پیشرفت نانو در کشور برسازد. نتایج این پژوهش که با تحلیل مضمونی مصاحبه های نیمه ساخت یافته با دست اندرکاران بالادستی نانو و نیز اسناد ستاد ویژه توسعه فناوری نانو حاصل شده نشان از توجه به انواع سرمایه های مناسب شامل سرمایه فکری، سرمایه اجتماعی، سرمایه سیاسی و سرمایه سازمانی دارد که همچنین باعث تقویت فرهنگ و انسجام سازمانی لازم برای پیشرفت پایدار نانو (به خصوص در دو دهه اول تاسیس ستاد نانو) شده است.

بنای تخت جمشید تحت تأثیر عوامل مختلف در معرض فرسایش و تخریب ناشی از رطوبت است و ملاط های سیمانی مورد استفاده در مرمت های گذشته، یکی از چالش های حفاظت این مجموعه فاخر سنگی است. این ملاط ها با گذشت زمان، به دلیل جذب آب بیشتر نسبت به سنگ، موجب تشدید نتایج مخرب رطوبت و بروز آسیب های جدی اما تدریجی و غیرقابل جبران شده اند. از آنجا که حذف این ملاط ها و جایگزین کردن اقدامات مرمتی گذشته به منظور بهبود وضعیت موجود کار بسیار دشواری است و ممکن است پیامدهای آسیب زایی برای این آثار ارزشمند داشته باشد، در این پژوهش تلاش شده است تا با انجام مطالعات جامع پیرامون وضعیت موجود این آثار و مرمت های انجام شده باسیمان، تأثیر عایق های رطوبتی نانو بر کاهش جذب رطوبت ملاط های سیمانی استفاده شده، ارزیابی شود؛ بنابراین، هدف از این پژوهش ارزیابی راه کاری نوین بدون نیاز به حذف ملاط سیمانی و با مداخله محدودتر، برای حفاظت از این آثار است. در این مطالعه از روش تحقیق کاربردی و ترکیبی بهره گرفته شده و با در نظر گرفتن مفاهیم نظری درقالب مطالعات آزمایشگاهی انجام شده است. در این فرایند، آزمون های مویینگی و درصد جذب آب نمونه های شاهد ملاط سیمانی و دو نوع عایق رطوبتی نانو ایرانی و خارجی با نام های فراز سیل1 و زایکوسیل مکس2 بر روی نمونه های شاهد ملاط سیمان مشابه اعمال شده و نفوذپذیری و میزان جذب آب آن ها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج بررسی ها نشان داد که هر دو عایق رطوبتی در کاهش جذب آب ملاط سیمانی مؤثر هستند. زایکوسیل مکس با عملکرد ۶۰.۵ درصد و فراز سیل با عملکرد ۴۸.۰۲ درصد، جذب آب ملاط سیمانی را کاهش دادند و زایکوسیل مکس عملکرد بهتری از فرازسیل نشان داد؛ اما با توجه به عدم دستیابی به درصد جذب آب نزدیک به نمونه سنگ های تخت جمشید و اختلاف بیش از ۱۰ برابری درصد جذب آب، هیچ یک از مواد مورد مطالعه برای ضدآب سازی ملاط سیمانی مورد استفاده در مرمت بنای تخت جمشید پیشنهاد نمی شوند.