ایمنی ترافیک

کاربران راه، اعم از راننده و عابر پیاده، نقش عمده ای در بروز تصادفات دارند. اعمال قوانین و مقررات ترافیکی که شرایط مطلوب عملکرد کاربران راه را بیان می دارد باعث تغییر رفتار کاربران و بهبود وضعیت تردد خواهد شد. شکل گیری نیروی پلیس ترافیک به عنوان بخشی از نیروی انتظامی هر کشور -که مسایل مرتبط با حمل ونقل جاده ای را مورد توجه خاص خود قرار می دهد- بیانگر میزان اهمیت اعمال مقررات ترافیکی در عملکرد صحیح و مناسب رانندگان و ایمنی آنهاست. با عنایت به سطح بسیار بالای میزان و شدت تصادفات جاده ای در کشور و لزوم استفاده از تجربیات کشورهایی که توانسته اند در راه افزایش ایمنی جاده های خود گام بردارند در این مقاله جنبه های مختلف تاثیر اعمال مقررات بر کاهش تصادفات جاده ای در برخی کشورهای اروپایی مورد توجه قرار گرفته است. بررسی ها نشان داده است که به لحاظ نظری، اعمال مقررات می تواند تعداد تصادفات را ده تا پنجاه درصد کاهش دهد. که به این منظور میزان اعمال مقررات باید سه تا پنج برابر شود. بدیهی است هر چه رفتار کاربران جاده ناهنجارتر باشد، اعمال مقررات تاثیر بیشتری بر کاهش تصادفات و افزایش ایمنی تردد خواهد داشت. نکته قابل توجه آنکه اعمال مقررات باید با تبلیغات وسیع و گسترده ای همراه باشد تا همزمان به اصلاح رفتار رانندگان به دلیل حضور و نظارت پلیس، فرهنگ رفتاری آنها نیز به تدریج اصلاح شده و اطاعت از مقررات به یک هنجار اجتماعی تبدیل شود.

امروزه ترافیک به معنی عبور و مرور وسایل نقلیه و عابرین پیاده، به بحران و معضلی تبدیل شده است که همه ابعاد جامعه را تحت تاثیر خود قرار داده است. میزان تلفات ناشی از تصادفات رانندگی در دنیا و بطور اخص در ایران حاکی از آن است که مدیریت ایمنی ترافیک مبحث و معضلی ملی است و عزمی ملی را می طلبد. هدف تحقیق پیش رو، بررسی دقیق میزان تاثیرگذاری نهاد های مختلف حکومتی، در ایمنی ترافیک است؛ بگونه ای که سهم هر نهاد در هرم تصمیم گیری مشخص شود، تا با ارتباط بین سازمانیِ دقیق ، ایمنی ترافیک در سطح کلان تضمین شود. بنابرابن سازمان های تاثیرگذار در ایمنی ترافیک شناسایی و علاوه بر تبیین الگوی ارتباط بین سازمانیِ اعضای شورای هماهنگی ترافیک ، از طریق پرسشنامه ای که در اختیار 12 تن از مسئولین عالی رتبه راهنمایی و رانندگی فرماندهی انتظامی تهران بزرگ قرار گرفت میزان و نحوه تاثیرگذاری 20 نهادی  که در ایمنی ترافیک تاثیرگذارند(علاوه بر اعضای فعلی شورا) مشخص، و با استفاده از روش دلفی به تعیین امتیاز و الگوی ِ کمّیِ نقش هر نهاد پرداخته شده است. در ادامه با تفکیک تاثیر گذاریِ هر نهاد در زمان های مختلف(نسبت به وقوع حادثه)رتبه و میزان تاثیرگذاریِ هر نهاد در زمان مربوطه مشخص و نمودار مربوطه ترسیم شده است. نتیجه نشان داد که از نظر بسیاری از کارشناسان عالی رتبه راهنمایی و رانندگی، بحث پیش گیری در حفظ ایمنی بسیار مهم و تمامیِ مسئولیت های ایمنی ترافیک صرفا متوجه پلیس راهنمایی و رانندگی نیست.

مسیرهای پیاده برای تبدیل فضاهای سکونتگاهی به مکان های امن و لذت بخش برای پیاده روی اختصاص داده شده اند. امروزه، سیاست های برنامه ریزی شهری به دنبال تقویت محیط های پیاده و از بین بردن موانعی است که توانایی انسان را برای پیاده روی آسان و ایمن، محدود می کند. در این پژوهش با استفاده از روش پژوهش توصیفی- تحلیلی، معیارها و شاخص های مؤثر در پتانسیل سنجی راه ها جهت یافتن مسیر حرکت پیاده، از جمله کاربری زمین، ایمنی ترافیکی، بررسی شده است و پس از آن از طریق فرایند تحلیل سلسله مراتبی و روش دلفی معیارها و زیرمعیارهای استخراج شده ارزش گذاری می شود. این پژوهش سعی بر آن دارد تا با ارائه چارچوب خاص برای امکان سنجی ایجاد مسیرهای خاص و مناسب حرکت پیاده در میان مسیر های موجود و مفروض در جهت بهبود کیفیت فضاهای شهری گامی نو بردارد. محله یوسف آباد به عنوان مورد مطالعاتی این پژوهش در جهت ایجاد پیاده راه مطلوب با توجه به شاخص ها و معیارهایی چون کاربری زمین و ایمنی حرکت ترافیک مورد بررسی قرار می گیرد و در نهایت با ارزیابی های انجام شده مشخص می شود خیابان اسدآبادی، حد فاصل میدان اسدآبادی تا میدان فرهنگ بیش ترین امتیاز و بیش ترین پتانسیل جهت حرکت پیاده را دارا است و پس از آن خیابان اسدآبادی حد فاصل میدان فرهنگ تا خیابان پانزدهم در جایگاه دوم قرار گرفته است. در نتیجه با شناسایی معابر دارای پتانسیل جهت حرکت پیاده، مسئله اصلی پژوهش که جلوگیری از ایجاد مسیرهای پیاده بدون برنامه ریزی علمی و با صرف هزینه بسیار در حالی که از بازدهی و استقبال پایینی برخوردار است مرتفع شده است؛ و مسیرهای مناسب جهت تردد پیاده که می باید به آن ها توجه خاص مبذول شود و تسهیلات و امکانات لازم به آن ها تخصیص داده شود، مشخص می شود.

زمینه: تصادفات جاده ای یکی از چالش های جدی و مداوم در سطح جهان است که به خسارات جانی و مالی گسترده ای منجر می شود. اگرچه عوامل متعددی در وقوع تصادفات جاده ای دخیل هستند، اما نقش عوامل انسانی، به ویژه رفتارهای پرخطر رانندگی و جنبه های روانشناختی آن، به عنوان یکی از مؤلفه های کلیدی در تعیین سطح ایمنی جاده ها شناخته شده است. در ایران، کمبود پژوهش های جامع و هدفمند که به طور خاص به رفتارهای پرخطر رانندگی و عوامل مؤثر بر آن بپردازد، به عنوان یک شکاف پژوهشی جدی احساس می شود. هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی و دسته بندی رفتارهای پرخطر رانندگی رانندگان ایرانی بر اساس دیدگاه های خودگزارشی آنان انجام شد. روش: جامعه آماری این مطالعه کلیه رانندگان سطح کشور می باشند که به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. بدین منظور ابتدا رفتارهای پرخطر رانندگی بر اساس مطالعات پیشین و رفتارهای رایج در میان رانندگان ایرانی شناسایی شد. سپس پرسشنامه ای شامل اطلاعات فردی، رفتارهای پرخطر و سوابق تصادفات رانندگان طراحی و به صورت آنلاین در سراسر ایران توزیع شد. پس از ارزیابی های اولیه، پرسشنامه های ۲۳۸۷ نفر از رانندگان با روش کمی مورد تجزیه و تحلیل نهایی قرار گرفت. یافته ها: نتایج تحلیل عاملی اکتشافی انجام یافته بر روی داده ها نشان داد که رفتارهای پرخطر رانندگی در پنج دسته اصلی قابل تقسیم اند: رانندگی سهل انگارانه و ناهماهنگ با قوانین، رانندگی همراه با حواس پرتی، رانندگی پرخاش گرانه، رانندگی با سرعت زیاد و رانندگی در شرایط سخت. همچنین، همبستگی مثبت و معنی داری بین ابعاد رفتارهای پرخطر رانندگی مشاهده شد (05/0 >P) که نشان دهنده روایی همزمان مناسب ابزار است. اعتبار ابزار از طریق آلفای کرونباخ برای هر پنج عامل بالاتر از 7/0 محاسبه شد که حاکی از قابلیت اعتماد مطلوب ابزار است. نتیجه گیری: این مطالعه با شناسایی و تحلیل رفتارهای پرخطر رانندگی در میان رانندگان ایرانی تلاش دارد تا مبنایی علمی برای طراحی مداخلات روانشناختی و تدوین سیاست های پیش گیرانه فراهم کند. نتایج این تحقیق می تواند به بهبود ایمنی جاده ها و کاهش آمار تصادفات در کشور کمک شایانی نماید.