فضاهای تجاری

مقاله حاضر به بررسی تطبیقی توسعه فضاهای پیاده بازار قدیم و خیابان پیاده تربیت شهر تبریز می پردازد. اهمیت این موضوع، بیشتر از آن روست که با بررسی مقایسه ای فضاهای پیاده بازار سنتی به عنوان محصول طراحی دوره گذشته و خیابان خرید پیاده تربیت به عنوان محصول طراحی دوره جدید علاوه بر شناخت محاسن و معایب موجود هریک می توان به جهت گیری های آتی در توسعه فضاهای تجاری و تفریحی کمک نمود. این مطالعه از نوع توصیفی – تحلیلی و روش نمونه گیری آن هدفمند بوده است. 244 نفر مراجعه کنندگان واجد شرایط حجم نمونه را تشکیل می دادند و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود. تحلیل اطلاعات موجود نشان داد که بر اساس نتایج آزمون tوابسته، در سطح تفاوت میانگین امتیازات مربوط به عوامل اجتماعی و اقتصادی، دسترسی و آمد و شد، عوامل کالبدی و فیزیکی فضاهای پیاده بازار قدیم با خیابان پیاده تربیت، معنی دار می باشد. به بیان دیگر با وجود این که فضاهای پیاده بازار قدیم از قدمت معماری و تاریخی خاص برخوردارند لیکن فضاهای پیاده خیابان تربیت از دید بازدیدکنندگان مقبولیت بیشتری دارند. بنابراین فضاهای مزبور (قدیم) بایستی به لحاظ برنامه ریزی و طراحی مورد بازبینی قرار گیرند و با کاهش تقابلات زمانی، عملکردهای تجاری، اجتماعی و تفریحی بافت سنتی شهر معاصر گردند.

هدف از مطالعه حاضر تحلیل سیر تحول فضاهای تجاری معاصر شهر تبریز با محوریت بازار سنتی بوده است. تحقیق از نوع کیفی مبتنی بر دو روش کتابخانه ای و میدانی با راهبرد منطق پس کاوی است. روش جمع آوری اطلاعات در بخش کتابخانه ای از طریق مرور نظام مند اسناد طرح های شهری و مطالعات مربوط به مسئله موردنظر و در بخش میدانی با استفاده از روش پدیدارشناسی و به کمک مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته می باشد. مصاحبه شوندگان از بین بازاریان و کارشناسان امر انتخاب شده و مصاحبه از افراد، تا اشباع اطلاعات انجام گرفته است (14 نفر). نوآوری این مقاله در فهم پدیدارشناسانه روند تاریخی بازار با عوامل سیاسی و جغرافیایی و اقتصادی شهر و منطقه باشد . از این رو، در ترسیم چشم اندازی آینده بازار، توجه به ارتباط متقابل اثرگذار یک ضرورت جدی می نماید. نتایج نشان می دهد که این بازار قبل از ورود محصولات تولیدی جدید، دارای فضاهای تولید، فروش و خدمات بوده و توانایی بالایی در ایجاد ارزش افزوده، تجمیع و شکل گیری خوشه های فعالیتی بوده که با ورود کالا و خدمات جدید و طبعا ظهور فضاهای جدید و خلل مدیریتی، دچار رکود شده و از رقابت بازماند. فضاهای جدید تجاری نیز، به دلیل ضعف در بنیان های تولید و عدم ایجاد ارزش افزوده، ضعف در شکل دهی به خوشه های فعالیتی، نمی توانند نقشی بنیادین در اقتصاد شهری ایفا کنند. استفاده از تجارب گذشته در جهت احیاء فعالیت های تولیدی- کارگاهی به شیوه امروزی، تبدیل بازار به فضایی چندمنظوره با اولویت تولید و بازتولید و وجود سیستم قوی مدیریت از جمله روش هایی است که می تواند موجب حفظ و توسعه مجدد بازار شود.

اهداف: بازخوانی الگوهای پیشین در جهت روشن نمودن چگونگی ارتباط انسان با معماری و نحوه حضور وی در فضا، می تواند معیاری برای سنجش و ارزیابی مطلوبیت فضای شهر و چارچوبی ساختار یافته به منظور تداوم و ماندگاری کهن الگوهای معماری گذشته در دوره معاصر و آینده معماری فراهم آورد؛ چرا که آینده اکنون است. یکی از این الگوهای باارزش، بازارهاست که نقش مهمی در حیات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی شهر دارد و از هر دو جنبه معماری و شهری قابل ارزیابی است. از این میان بازار اصفهان در مجموعه میدان نقش جهان انتخاب گردیده است. روش: روش توصیفی- تحلیلی در کنار تکنیک نحو فضا و شبیه سازی در نرم افزار «دپس مپ» استفاده گردیده است. روشی که بر مبنای نظریه گراف، به جای توصیف خصوصیات هندسی (شکل، اندازه و فواصل) اجزای یک سیستم، به تبیین موقعیت، روابطه میان اشکال و چگونگی پیکره بندی آن اجزاء به عنوان یک کل، می پردازد. یافته ها: اگرچه بازار به تنهایی از اختلاف چندانی در بیشترین و کمترین مقدار در ارزش های نحوی خود برخوردار نیست که نشان از انسجام در کل مجموعه دارد، با این وجود حضور میدان در ترکیب با بازار، در ارتقاء کلیه شاخص ها به غیر از انتروپی (نظم درونی) موثر بوده است. نتیجه گیری: از آنجا که نقاط کانونی عملکردهای شهری، از بالاترین درجه هم پیوندی و تراکم حرکتی برخوردار است، با توسعه دسترسی (به عنوان مهم ترین عامل)، تراکم و تنوع؛ تعمیم هم پیوندی به ساختار شهر امکان پذیر و ایجاد همبستگی میان عناصر شهری فراهم می گردد که حاصل آن رونق بخشی، ایجاد سرزندگی و حضورپذیری در فضاست.

انسان همواره به رابطه داشتن با محیط طبیعی، اجتماعی و انسانی نیاز دارد. مکان و فضا به واسطه محدودگشتن روابط اجتماعی در محدوده ای مشخص، احساس تعلق را پدید آورده است. پژوهش حاضر با هدف تبیین معیار های کالبدی مجموعه های تجاری مؤثر بر ارتقاء تعاملات اجتماعی سعی در بیان ارتباط و واکاوی رابطه بین این دو مقوله را دارد و بیشتر سؤالات بر پایه چیستی و چگونگی این تأثیر بر تعاملات اجتماعی در کالبد مجموعه های تجاری نسل جدید می باشد. پژوهش از لحاظ ساختار، تحلیلی- توصیفی است، به لحاظ هدف اصلی، کاربردی و توسعه ای محسوب می شود که می توان رویکرد اثباتگرایی پژوهش را نیز باتوجه به عدم پرداخت پژوهش های قبلی به تبیین و پیش بینی مفهوم تعاملات اجتماعی در مجموعه های تجاری جدید در حوزه علم معماری و روانشاختی محیطی و جامعه شناسی مطرح نمود. بر این اساس، با استفاده از مطالعه اسنادی، کتابخانه ای، مصاحبه و روش میدانی جهت جمع آوری اطلاعات، عوامل مؤثر بر تعاملات اجتماعی مطرح و با استفاده از روش دلفی، معیارهای اصلی تدقیق گردید در نهایت یافته های پژوهش نشانگر تأثیر معیار حس مکان و اختلاط کاربری به عنوان مؤثرترین معیار بر ارتقاء تعاملات اجتماعی تدقیق و تعیین شده است. بام لندی نیز در زمره فضاهای تجاری جدید است که می توان به بررسی مقوله تعاملات اجتماعی در آن پرداخت.اهداف  اهداف پژوهش:تدوین پایه نظری مستدل در رابطه با معیارهای مؤثر بر ارتقاء تعاملات اجتماعی در فضاهای تجاری نسل جدید.تدقیق معیارهای مؤثر بر ارتقاء تعاملات اجتماعی در مجموعه های تجاری نسل جدید با بررسی موردی بام لند تهران.سؤالات پژوهش:معیارهای مؤثر بر ارتقاء تعاملات اجتماعی در مجموعه های تجاری جدید کدام است؟کدام معیارها بیشترین تأثیر را بر ارتقاء تعاملات اجتماعی در مجموعه های تجاری جدید دارد؟