مطالب

۱۴۱.

بررسی اشعار پروین اعتصامی از دیدگاه پارسونز و تطبیق آن با جایگاه خانواده در نگاره های نسخه هزار و یک شب صنیع الملک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: اعظم ایمن فر علی عشقی سردهی سعید روزبهانی

منبع: مطالعات هنر اسلامی سال ۲۰ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۵۶ 28 - 48

کلیدواژه‌ها: پروین اعتصامی پارسونز جایگاه خانواده هزار و یک شب صنیع الدوله

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی هنر و معماری

تعداد بازدید : ۳۶ تعداد دانلود : ۵۶

جامعه و مسائل اجتماعی تأثیر به سزایی در آثار ادبی داشته و دارد. با مطالعه اشعارشان، به این نتیجه می رسیم که ارزش ها و مسائل اجتماعی تا چه اندازه و چقدر عمیق در جان شاعر رسوخ کرده و از دیگر سو بازتاب آن تا چه اندازه بر خوانندگان آن آثار مؤثر و خوشایند بوده است. اشعار پروین مصداق تأثیر جامعه بر هنر و ادبیات هست؛ چراکه آیینه تمام نمایی از پیرامون و روزگار مردم خویش را در اشعارش انعکاس داده است. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی و روش مطالعه کتابخانه ای صورت پذیرفته است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که پروین اعتصامی با نگاهی انتقادی به جامعه و حکومت زمان خود می نگرد. از نگاه پروین پایگاه اجتماعی افراد متکی بر پایگاه اجتماعی خانواده است؛ ازاین رو، باتوجه به ارتباط تنگاتنگ نهاد خانواده با نظام پایگاهی جامعه، پایگاه اجتماعی افراد، براساس پایگاه اجتماعی خانواده در جامعه و در خلال این ارتباط معین می شود. این رویکرد در نسخ مصور ادبی نیز مشهود است و نسخه مصور هزار و یک شب صنیع الدوله از جمله آثاری است که به بحث خانواده و زنان توجه داشته است.اهداف پژوهش:بررسی اشعار پروین براساس نظریه پارسونز.بررسی جایگاه خانواده در دیوان پروین اعتصامی و نسخه مصور هزار و یک شب صنیع الدوله.سؤالات پژوهش:اشعار پروین اعتصامی چگونه می توان با دیدگاه پارسونز بررسی کرد؟جایگاه خانواده در دیوان پروین اعتصامی و نسخه مصور هزار و یک شب صنیع الدوله چگونه است؟

۱۴۲.

تحلیل کاربردشناختی کنش های کلامی در شعر خواندن محتسب، مست خراب افتاده را به زندان از مولوی و مست و هشیار از پروین اعتصامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سمیه آقابابایی

منبع: پژوهشنامه متون ادبی دوره عراقی دوره ۶ بهار ۱۴۰۴ شماره ۱ 29 - 54

کلیدواژه‌ها: کاربردشناسی کنش های گفتاری مناظره مست و محتسب مولوی پروین اعتصامی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات سبکها و جریانهای ادبی کلاسیک عراقی

تعداد بازدید : ۴۰ تعداد دانلود : ۴۳

نوع عملکرد افعال زبانی یا گفتاری در شاخه فلسفه زبان و تحلیلی یکی از مباحث مهمی است که جان راجرز سرل به آن پرداخته است. اساس نظریه کنش های گفتاری سرل مبتنی بر فرایند برقراری ارتباط است و بر این نکته تأکید می کند که گوینده با پاره گفت های مطرح شده که واژه ها و ساختارهای دستوری را در برمی گیرد، به صورت دقیق نمی تواند به بیان منظور خود بپردازد. بررسی این اعمال پنج گانه از دید سرل می تواند در تحلیل متون راهگشا باشد. با تحلیل انواع کنش های گفتاری در متون گفت وگومحور می توان معانی ضمنی جملات متن، نحوه توزیع قدرت میان طرفین ارتباط، تأثیرپذیری طرفین از بافت و ساختار اجتماعی را مشخص کرد. در این پژوهش با روش کمی و کیفی، نوع عملکرد انواع کنش های گفتاری از دیدگاه سرل در دو متن از مولوی و پروین اعتصامی بررسی می شود. این دو شاعر در شعر خود به موضوع و محتوای مشابه گفت وگوی فرد مست و محتسب پرداخته اند. با دقت در پاره گفت های این دو شعر می توان دریافت که عملکرد و بسامد متفاوت هر کنش گفتاری در ارتباط با معانی ضمنی متفاوتی قرار گرفته است. در این دو متن، موضع قدرت دو شخصیت مست و محتسب در ارتباط با یکدیگر و دلایل کاربرد کنش های گفتاری آنها بر اساس جایگاه اجتماعی شان تحلیل و مشخص شده است. از جمله نتایج حاصل از پژوهش این است که در هر دو متن کنش های گفتاری اظهاری و ترغیبی با معانی ضمنی منفی مانند تحقیر و تمسخر، تهدید، اجبار و دستور در بسامد بالا به کار رفته اند. عوامل متعددی مانند مقام و جایگاه اجتماعی محتسب و مست، نحوه توزیع قدرت میان آنها در عملکرد کنش های گفتاری تأثیر مستقیم گذاشته است.

۱۴۳.

بررسی سبک زبانی شعر «مست و هوشیار» از پروین اعتصامی و «خواندن محتسب مست خراب افتاده را به زندان» از مولوی با رویکرد تطبیقی

نویسنده: فدامحمد رادپور

منبع: مطالعات زبان فارسی (شفای دل) سال ۶ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱۶ 25 - 50

کلیدواژه‌ها: سبک شناسی پروین اعتصامی مولوی مست محتسب

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات

تعداد بازدید : ۱۵۳ تعداد دانلود : ۱۶۶

جلال الدین محمد بلخی شاعر و عارف سده هفتم از پیشروان شعر عرفانی و پروین اعتصامی از پیشکسوتان شعر عصر تجدد، یکی در سده هفتم و دیگری در دوران معاصر برای اصلاح جامعه با رویکرد های متفاوت شعر سروده اند. دراین پژوهش شعری از پروین اعتصامی «مست و هوشیار» و «خواندن محتسب مست خراب افتاده را به زندان» از مولوی، بررسی سبک زبانی در سه محورِ آوایی، لغوی و نحوی با رویکرد تطبیقی انجام یافته است. روش تحقیق در این مقاله کیفی و کمی، مبتنی بر تحلیلی-توصیفی است. در این دو عنوان شعر که تمثیل گونه است، هر دو شاعر نقش راوی دارند که در یک گفت وگوی داستانی بیان شده است. هدف از نوشتن این مقاله چگونگی تأثیرپذیری پروین اعتصامی از مولوی است. یافته های تحقیق نشان می دهد که پروین اعتصامی افزون بر اینکه از محتوای داستان متأثر بوده است از زبان داستان به ویژه در گزینش واج ها نیز از مولوی پیروی کرده است. آنچه در شعر پروین متمایز می نماید، چگونگی تصرف در مضامین و کیفیت ارائه داستان است. تفاوتی که در شعر مولوی به نظر می رسد عناصر عرفانی به کاررفته نسبت به شعر پروین اعتصامی غالب تراست؛ اما هر دو شعر از نظر موضوعی انتقادی، سیاسی و اجتماعی است. چنین نتیجه می توان گرفت که هر دو شعر از نگاه موضوع جنبه انتقادی سیاسی دارند؛ اما از نظر لحن کلام عناصر عرفانی در مثنوی نسبت به قطعه پروین اعتصامی غالب تر است.

۱۴۴.