مکتب های فلسفی

دکارت در رأس فیلسوفانی است که مسأله شناخت را با روشی نظام مند دنبال می کند و تمام سعی خود را به کار می بندد تا از روشهای پیشنهادیش تمام شناخت ها را استنتاج نموده و بدینوسیله به معرفت یقینی دست یابد. او مقدماتی را برای رسیدن به معرفت، ضروری می داند، اول اصول معرفت، دوم روش و سوم شک، البته شکی که ابزاری برای یقین است. از سویی سهروردی فلسفه صرفاً استدلالی و عقلی مشائیان را مورد انتقاد قرار می دهد و مبنای معرفت را در حکمت خویش متحول می کند. وی با طرح مسأله علم حضوری و شهود عرفانی که توسط نفس صورت می گیرد، معرفت اصیل را تنها از این راه قابل وصول می داند، لذا باید در معرفت نفس و تهذیب آن، نه تنها از تعلقات دنیوی بلکه از حواس ظاهر و باطن و هر امر مادی بهره برد تا فرد مهیای کسب معرفت شود. از وجوه تشابه دو فیلسوف می توان به تأکیدشان بر معرفت و شناخت نفس به عنوان مبنای معارف دیگر اشاره کرد. و از وجوه اختلافشان این است که دکارت معرفت را فقط از طریق عقل قابل حصول می داند در حالی که سهروردی تلفیق عقل و شهود را به عنوان راه وصول به معرفت می پذیرد.

۱۴۲۷.

رساله مثالیه نوریه (شیخ بهاء الدین محمد بن علی لاهیجی)(مقاله پژوهشی حوزه)

تصحیح گر: احسان فتاحی اردکانی

منبع: حکمت اسراء پاییز ۱۳۸۸ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: عقل معاد جسمانی تناسخ عالم مثال مثل افلاطونی روایات آیات

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی حکمت متعالیه

تعداد بازدید : ۱۳۴۸ تعداد دانلود : ۶۷۳

رساله مثالیه در مسئله عالم مثال و به قلم شیخ بهاء الدین محمد لاهیجی است. به گفته محدث ارموی او همان قطب الدین محمد بن علی اشکوری است که کتاب محبوب القلوب را نوشت. در این رساله از ویژگی.های عالم مثال، شواهد اثبات آن از آیات و روایات و عقل، چگونگی تعلّق نفس به بدن مثالی، مُثُل افلاطونی، تناسخ و امر معاد جسمانی بحث شده است.

۱۴۲۸.

دیر شدگی در فهم ولایت ( درآمدی بر تشکیک در ذات در حکمت سهروردی )

نویسنده: مرتضی کربلایی لو

منبع: کتاب ماه فلسفه سال دوم مرداد ۱۳۸۸ شماره ۲۳

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۳۸ تعداد دانلود : ۶۶۴

۱۴۲۹.

التمجیدات

سایر: محمد ملکی

منبع: میثاق امین سال سوم بهار و تابستان ۱۳۸۸ شماره ۱۰ و ۱۱

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی فلسفه اشراق

تعداد بازدید : ۱۱۸۵ تعداد دانلود : ۵۹۲

۱۴۳۰.

تحلیل رابطه قوه و فعل با موضوع فلسفه اولی در حکمت متعالیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: جمشید صدری

منبع: پژوهش های فلسفی-کلامی سال دهم بهار ۱۳۸۸ شماره ۳ (پیاپی ۳۹)

کلیدواژه‌ها: خیر و شر تشکیک وجود موجود بالقوه موجود بالفعل

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۶۴۴ تعداد دانلود : ۱۱۱۸

قوه و فعل از اوصاف واحکام موجود مطلق است،موجودنسبت به فعلیتی که می تواند واجد آن شود بالقوه نامیده می شود،هرچندبه لحاظ فعلیتی که هم اکنون داردموجودی بالفعل است. موجود مطلق که موضوع فلسفه اولی است به قوه وفعل تقسیم می شود، غالب مسایل فلسفی به شکل قضایای مردده المحمول مطرح می شوند که اطراف تردید مساوی با موضوع فلسفه است .قوه یک امر وجودی است، منتهی یک وجود ضعیف که آن را از عدم ممتازمی گرداند. وجود از جهت شدت وضعف دوطرف داردیک طرفش اعلی مراتب وجوداست، طرف دیگرش هیولای اولی است که فعلیتی جزعدم فعلیت ندارد.مقاله حاضر ابتدا به طریقه ورود مسئله قوه وفعل به فلسفه اولی وضرورت بحث از آن می پردازد و در ادامه رابطه قوه وفعل باموضوع فلسفه اولی ونحوه صدق وجود بر آن و تناظر آن دو با خیر و شر و طرح شبهات وپاسخ به آنها از دیدگاه حکمت متعالیه را مورد بررسی وتحلیل قرار می دهد.

۱۴۳۱.

همراه با صدرا در ساحت خیال و مرگ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مرضیه پیراوی ونک

منبع: متافیزیک دوره ۱ پاییز و زمستان ۱۳۸۸ شماره ۳ و ۴

کلیدواژه‌ها: هنر مثال برزخ خیال مرگ قوس نزول قوس صعود

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۲۴ تعداد دانلود : ۹۱۰

۱۴۳۲.

برزخ در حکمت متعالیه

نویسنده: ابراهیم نوری

منبع: اسوه سال دوازدهم تیر ۱۳۸۸ شماره ۴ (پیاپی ۱۳۹)

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۸۶

۱۴۳۳.

تحلیل رابطه نفس و بدن از دیدگاه ملاصدرا

نویسنده: محمداسحاق عارفی

منبع: آموزه های فلسفه اسلامی پاییز ۱۳۸۸ شماره ۸ (پیاپی ۳۳)

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی حکمت متعالیه

تعداد بازدید : ۱۲۹۴ تعداد دانلود : ۱۸۸۰

۱۴۳۴.

خبر و گزارش: آیا ممکن است؟ (سیاست متعالیه از منظر غایبان همایش)

نویسنده: موسی نجفی یحیی یثربی ابوالفضل کیاشمشکی مصطفی محقق داماد داوود فیرحی سید صادق حقیقت غلامحسین ابراهیمی دینانی عبدالحسین خسروپناه

منبع: خردنامه همشهری خرداد و تیر ۱۳۸۸ شماره ۳۰ و ۳۱

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی حکمت متعالیه

تعداد بازدید : ۲۳۲۷ تعداد دانلود : ۱۶۱۱

۱۴۳۵.

علم الهى در حکمت متعالیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مجید شعبانى

منبع: معرفت ۱۳۸۸ شماره ۱۴۰

کلیدواژه‌ها: قضا علم الهى ملاصدرا قدر عنایت

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی حکمت متعالیه

تعداد بازدید : ۸۱۷۰

اهمیت الهیات به معنى‌الاخص، در فلسفه اسلامى به حدى است که مى‌توان این بخش را غایت فلسفه در اسلام دانست. موضوع صفات خداوند و مطالب مربوط به آن به طور عام و بحث علم وجود واجب و مراتب آن به نحو خاص، از دشوارترین مباحث الهیات است. متکلمان با توجه به برخى محذورات برخى موارد مربوط به علم خدا را مورد تحقیق قرار نداده و برخى دیگر را نیز به اجمال بیان کرده‌اند. این نوشتار، با رویکردى تحلیلى و نظرى و با هدف بررسى اثبات علم ذاتى واجب الوجود به ذات خویش و اشیا، علم فعلى حق‌تعالى به ممکنات از نظر حکمت صدرایى برآمده است. حضور مادیات نزد حضرت حق، به عنوان یکى از مراتب وجودى و یا حضور صور علمیه آنها، به جهت آنکه مادیات عین پراکندگى هستند و حضورى ندارند، به عنوان یکى از موضوعات چالش برانگیز فلسفه ملّاصدرا، در تحقیق حاضر بررسى مى‌شود. اشاره به مراتب علم خدا به مادیات، آراى گوناگون پیرامون علم حضرت حق و نقد مختصر آن، مباحث پایانى این نوشتار است.

۱۴۳۶.

نفس از دیدگاه حکمت متعالیه و مکتب تفکیک

نویسنده: منیره سیدمظهری زهرا عسگری

منبع: کیهان فرهنگی بهمن و اسفند ۱۳۸۸ شماره ۲۸۰ و ۲۸۱

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۸۸ تعداد دانلود : ۸۰۵

۱۴۳۷.

آیا Ens Per Se تعریف جوهر درابن سینا است؟ (Is ENS PER SE the Definition of Substance in Avicenna؟)

نویسنده: غلامرضا اعوانی

منبع: جاویدان خرد دوره جدید بهار ۱۳۸۸ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: وجود ماهیت ابن سینا جوهر وجود فی نفسه عرض قدیس توماس آکوئیناس

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۸۸۴ تعداد دانلود : ۱۴۹۹

این مقاله با بررسی تحلیل پروفسور اتین ژیلسون از قول قدیس توماس آکوئیناس آغاز میشود که Ens Per Se ""همان طور که ابن سینا گفت تعریف جوهر نیست."" ژیلسون اعتراف کرد که نتوانست منبع این ادعا را در آثار ابن سینا پیدا کند و به این نتیجه رسید که در واقع ابن سینا چنین قولی را نگفته است. برای رد این نتیجه، این مقاله با تأکید برمتافیزیک ارسطو، تحلیلی مفصل از سیر مفهوم جوهر ارائه میکند . بخش سوم این مقاله که مهم ترین قسمت آن است شرح دقیق بخش هایی مرتبط، از آثار خود ابن سینا است و بدین وسیله، منبع مورد جستجوی قول آکوئیناس را آشکار مینماید.

۱۴۳۸.

سازگاری عقل و وحی در حکمت متعالیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: غلامرضا میناگر

منبع: اندیشه های نوین دینی پاییز ۱۳۸۸ شماره ۱۸

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی حکمت متعالیه

تعداد بازدید : ۱۲۰۱ تعداد دانلود : ۱۱۴۳

۱۴۳۹.

معقول ثانی فلسفی در فلسفه مشایی- اشراقی (از خواجه نصیر تا میرداماد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محسن جوادی زهرا شریف

منبع: معرفت فلسفی ۱۳۸۸ شماره ۲۵

کلیدواژه‌ها: خواجه نصیرالدین طوسی میرداماد اتصاف عروض معقولات ثانیه معقولات اولی معقول ثانی فلسفی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۶۰۴ تعداد دانلود : ۱۶۳۴

با ظهور خواجه نصیرالدین طوسی، جریانی فلسفی شکل می گیرد که به میرداماد ختم می شود، این جریان به رغم بهره گیری از تحیل های فلسفی مشایی، فراوان، تحت تاثیر فلسفه اشراق قرار داشته است. خواجه نصیر در زمینه مفاهیم فلسفی، به دیدگاه شیخ اشراق قائل است و این گونه مفاهیم را ذهنی محض می داند. اما برخی که سرآغاز آنان قوشچی است، این مفاهیم را ناظر به خارج پنداشته و حمل آنها را به ملاک جهات خارجی موضوع دانسته اند، برای مثال، دوانی (از پیشگامان این اعتقاد) معقول ثانی را چنان معنا کرده است که مستلزم خارجی نبودن مفاهیم فلسفی نیست. این در حالی است که میرداماد دریافته است که معقول ثانی به معنای عام را باید به دو دسته معقول ثانی «منطقی» و «فلسفی» تقسیم کرد: در دسته نخست، عروض و اتصاف ذهنی می باشد، ولی در دسته دوم، تنها عروض است که ذهنی می باشد. بدین ترتیب، اصطلاح «معقول ثانی» در این دوره- به تدریج- دستخوش تحول می گردد و سرانجام به دو گروه تقسیم می شود.

۱۴۴۰.

حرکت جوهری نفس و ثبات معرفت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدمهدی گرجیان مهدی زندیه

منبع: اندیشه های نوین دینی زمستان ۱۳۸۸ شماره ۱۹

کلیدواژه‌ها: اتحاد عاقل و معقول حرکت جوهری ثبات معرفت تکامل نفس

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی حکمت متعالیه

تعداد بازدید : ۳۵۰۹ تعداد دانلود : ۱۵۶۲

نظریه حرکت جوهری و موضوع اتحاد عاقل و معقول از شاهکارهای شگرف فلسفی ملاصدرا است. این دو موضوع، علی رغم ارتباط وثیقی که با هم دارند، مشکلات متعددی را ایجاد کرده اند که حل آنها کلید حل معماهای فلسفی بسیاری خواهد شد. از جمله اینکه اگر بپذیریم علم که همان معلوم بالذات است، با جوهر نفس متحد و با یک وجود موجود می شوند و با توجه به نظریه حرکت جوهری و اینکه سرشت جهان در حال دگرگونی دایمی است و نفس نیز با کسب معارف جدید دم به دم در حال تغییر است. بر اساس اتحاد عاقل و معقول با عنایت به اصل ضروری سرایت حکم احدالمتحدین به متحد دیگر، چگونه می توانیم معارف ثابتی داشته باشیم؟ بررسی دیدگاه فلاسفه درباره این پرسش، محور بحث این مقاله است.

درخت حوزه‌های تخصصی