رجبعلی وثوقی مطلق

مزایده القاب و مناصب؛ فروش مقامات درباری و دیوانی از ارمغان های دولت قاجار به شمار می رود. این سنت گرچه در ادوار پیش نیز متداول بود، لیکن دولتمردان قاجار در این عرصه گوی سبقت را از دیگران بودند. القاب افتخاری و مناصب اداری را در این دوره به مزایده بلکه به تعبیر صحیح به «حراج» می گذاشتند. هر کس بیشترین پیشکش را پرداخت می نمود صاحب آن لقب یا مقام می گردید. مدت اعطای مناصب و مقامات محدود بود. شخص مجبور بود برای تداوم آن مجدداً پیشکش پرداخت نماید. شاه و درباریان از این ممر درآمد قابل توجهی نصیب خود می کردند. نه تنها مردان بلکه زنان نیز در گرفتن القاب افتخاری با یکدیگر رقابت می کردند. منشأ این معضل به سرشت نظام استبداد قاجار، تهی بودن خزانه، اشرافی گری و تجمل طلبی هیأت حاکمه ی آن برمی گردد. پیامد حاصل از آن عبارت بود از: هرج و مرج اداری، تضعیف حکومت مرکزی مهم ترین روی کارآمدن افراد نالایق. رساله حاضر بر آن است تا به روش تحقیق تاریخی ابعاد مختلف موضوع مزبور را مورد بررسی قرار دهد.

مذهب اسماعیلیه یکی از شاخه های تشیع بوده که فعالیت خود را بصورت رسمی از اواخر قرن دوم هجری شروع کرد . دلایل متعددی در شکل گیری عقاید اسماعیلیه و گسترش سریع تفکر آنان دخیل بوده اما عملکرد سوءدولت های وقت مخصوصا برخورد ظالمانه بنی عباس نسبت به شیعیان بی تردید بیش از همه تاثیر گذار بوده است .قراین و شواهد تاریخی نشان می دهد که سلمیه در شام نخستین پایگاه فعالیت های سیاسی و نظامی اسماعیلیان بوده است . این فعالیت که ابتدا بصورت پنهانی خود را نشان داد به تدریج در سراسر جهان اسلام سایه اش را گستراند . آنان توانستند در برخی نقاط مانند مصر و بحرین دولت تشکیل بدهند . نظر به اهمیت سلمیه پژوهش حاضر بر آن است تا موقعیت این مرکز را از ابعاد مختلف مورد مطالعه و بررسی قرار دهد.

روابط ترکمن ها با دولت مرکزی ایران در عصر قاجار دارای نوساناتی بوده است. از وقایعی که موجب درگیری بین ترکمن ها و دولت مرکزی شده، واقعه تاریخی نردین است. این واقعه از مهمترین رویدادهای تاریخی ترکمن ها ست که در اواخر دوره قاجاریه در زمان سلطنت احمد شاه قاجار به وقوع پیوست. این واقعه تاریخی در حالی رخ داد که محمد علی شاه مخلوع در اقدام نافرجام خود برای قدرت یابی با کمک ایلات و عشایر، علی الخصوص ترکمن ها و حضور در گمش تپه تلاش هایش با شکست روبرو شد. در چنین اوضاع و احوالی که قدرت مرکزی تضعیف شده و هرج و مرج در مملکت بیداد می کرد، قحطی و زمستان سخت سال 1289ش. ترکمن ها را در متن مشکلات قرار داد و در نهایت به واقعه نردین و قتل عام خوانین گوکلان ترکمن ختم شد. سوال اصلی تحقیق چرایی و چگونگی قتل عام خوانین گوکلان می باشد؟ که مقاله در صدد پاسخگویی به آن با استفاده از روش تحقیق تاریخی که مبتنی بر توصیف و تحقیق می باشد. یافته های تحقیق نیز حاکی از آن است وقوع قحطی و گرسنگی و نبود آذوقه عامل اصلی وقوع بحران بود و سوء مدیریت حکام استرآباد، نردین و بجنورد نیز شرایط را مضاعف نموده است.

شناخت و آگاهی از تغییر و تحولات بوجود آمده در استرآباد قدیم (گرگان فعلی)، لازمه ی هرگونه برنامه ریزی برای تغییرات بوجود آمده است، چون تمامی جنبه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی یک جوامع با جمعیت و ویژگی های ساختاری آن پیوند خورده است. جامعه عشایری ایران که تا آغاز قرن حاضر(ه. ش) نقش تعیین کننده ای در اوضاع اجتماعی و سیاسی کشور داشتند به دنبال برخی رویدادهای سیاسی ازجمله سیاست اسکان عشایر توسط رضاشاه اهمیت سابق خود را از دست داده و به تدریج به حاشیه رانده شده اند. در تحقیق پیش رو پس از بررسی اطلاعات به دست آمده از منابع شفاهی و تکمیل آن توسط دیگر منابع موجود، با روش توصیفی-تحلیلی به شناخت جامعی از اثرات اقدامات پهلوی اول می پردازیم. بر اساس نتایج این تحقیق، اثرات اقدامات پهلوی اول بر سیر تحولات اجتماعی وتغییرات نظام بلدیه در استرآباد قدیم از جمله شهرهای گرگان و بندرترکمن است. در اسناد و منابع مکتوب کمتر به ذهنیت مردم درباره رویدادهای پیرامونشان توجه شده است. از این رو، منابع شفاهی نقش مهمی در به نتیجه رسیدن این تحقیق دارند. بنابراین، یکی از اقدامات مهم در دوره پهلوی اول احداث خیابان در شهرهای کوچک و بزرگ ایران بود.

از جمله وقایعی که در اواخر دوره قاجار در ایالت استرآباد روی داد، قیام ترکمن ها به همراه سایر اهالی ایالت استرآباد علیه روس ها در سال 1916م. بود. روس ها در خلال جنگ جهانی با اشغال نواحی شمال ایران سعی داشتند در این سوی مرز با اجیر کردن جوانان ایرانی آن ها را به جبهه های جنگ اعزام نمایند، این مهم باعث قیام ترکمن ها علیه روس ها گردید. این مقاله بر آن است تا با استفاده از روش تحقیق تاریخی، به بررسی دلایل حضور روس ها در درون خاک ایران ، پس از عقد قرارداد آخال و تثبیت مرزها بپردازد و دلایل قیام ترکمن ها و اهالی استرآباد علیه روس ها، را مورد واکاوی قرار دهد. هدف کلی این تحقیق بررسی علل و عوامل پدیداری این مسأله و چگونگی وقوع آن و اهداف دولت روس در این سوی مرزها می باشد. یافته های تحقیق حاکی از آن است که شورش علیه روس ها ریشه درسیاست های استعماری آن دولت مبتنی بر سربازگیری از میان ترکمن ها و سایر اهالی استرآباد جهت اعزام به جبهه های جنگ اول جهانی داشته که با مقاومت ترکمن های ایالت استرآباد مواجه شده است. در این میان دولت مرکزی ایران نیز منفعل بوده و حمایت خاصی را از اتباع خود در مقابل روس ها ننمود.

بررسی جایگاه صنعت پارچه بافی در ایران و تحول و تکامل این هنر، در زمینه طرح، نقش و سبک هنری آن، پس از یک دوره رکود هم زمان با حمله مغول، موردتوجه می باشد. عوامل تأثیرگذار بر این تحول، گسترش و توسعه مراکز و کارگاه های هنری، حضور صنعت گران خلاق از یک سو و سیاست های حاکمان از سوی دیگر، می باشد؛ بنابراین عوامل ایجاد تحول در صنعت پارچه بافی عصر ایلخانی و تیموری بسیار مهم و دارای اهمیت است. این مقاله بر آن است با استفاده از روش تحقیق تاریخی و به صورت توصیفی و تحلیلی انجام شده است. سؤال پژوهش این است که سیاست های حاکمان چه تأثیری در تکامل صنعت پارچه بافی عصر ایلخانی و تیموری داشته و چه تحولی در طرح و نقش و سبک هنری ایجاد کرده است؟ از نتایج به دست آمده این پژوهش می توان به تکامل و تحول در صنعت پارچه بافی به ویژه در زمینه های تولید انواع پارچه، طرح و نقش و تکنیک های متعدد، برجسته کاری، مصورسازی پارچه در مراکز و کارگاه های پارچه بافی تحت حمایت حاکمان، و در نهایت پدیدآمدن سبک جدید هنری تلفیقی سنتی ایرانی و چینی می باشد، اشاره کرد.اهداف پژوهش:بررسی تأثیر سیاست های حکام ایلخانی و تیموری بر پارچه بافی.بررسی تحولات پارچه بافی ایلخانی و تیموری از نظر و نقش و سبک هنری.سؤالات پژوهش:سیاست های حکام ایلخانی و تیموری چه تأثیری بر صنعت پارچه بافی داشت؟در دوره ایلخانی و تیموری چه تحولی در نقش و سبک هنری پارچه ها ایجاد شد؟

روابط چین و ایران به عنوان دو تمدن باستانی و تاثیرگذار در منطقه از قدمت و اهمیت بالایی برخوردار است.ایران و چین به دنبال حملات مغول و تشکیل امپراتوری مغول، جزئی از قلمرو آن ها درآمدند و با تاسیس سلسله های مغولی ایلخانی در ایران، و یوان در چین، روابط گسترده ی سیاسی، تجاری و فرهنگی میان آن ها آغاز شد که در این میان، روابط فرهنگی دولت، بسیار گسترده تر و چشمگیر تر می باشد. گسترش روابط فرهنگی ایران و چین در سایه ی حمایت و سیاست های باز حاکمان، امرا و تشویق وزرا از یک سو، رفت و آمد افراد، مهاجرت صنعت گران، هنرمندان و حضور مسلمانان در قلمرو مغولان از سوی دیگر، تاثیراتی را در عصر ایلخانی به دنبال داشت. این تاثیرات در هنرهای تزیینی و تحولات آن بسیار قابل اهمیت می باشد.این مقاله بر آن است با استفاده از روش تحقیق تاریخی که مبتنی بر دو خصیصه توصیفی و تحلیلی است و با تکیه بر منابع کتابخانه ای و نیز با طرح این سوال؛ روابط فرهنگی ایران و چین در عصر ایلخانی چگونه شکل گرفت چه تحولی در نقش مایه ها و سبک های هنرهای تزیینی عصر ایلخانی ایجاد شد؟به بررسی تحول هنرهای تزئینی عصر ایلخانان با تاثیر پذیری از روابط فرهنگی ایران و چین در قالب نقش و سبک های هنری می پردازد. از نتایج به دست آمده از این پژوهش می توان به، تحول و تکامل در هنر نقاشی، سفال گری و پارچه بافی به ویژه در زمینه های سبک، نقش، رنگ و در نهایت